Katalog

PALEONTOLOJI NÜKLEER Sl L A H L A R On the poctoral and pplvıc arches of the Brıtısh Museum Specıment of Archaeopteryx Proc Zool Soc London yıl 1917 s 1 6 1i d e Beer, G 1954 Archaeopteryx Lıthograp hıca A Study Based upon the Brıtısh Museum Spe cımen Bırıtısh Museum (Natural History) Pub no 224 xı+68 s + 15 levha 16 Heller, F 1960 Der drıtte Archaeopteryx Fund aus den Solnhofener Plattenkalken des obe ren Malm Frankens Jour Ornıth (Berlın) c 101 s 7 28 Bu fosıl ne yazık kı asabı dengesı pek de duz gun olmdydn bdhıbının 1991 dekı ıntıharından sonra ortadan kaybolmuştur (VVollnhofer ın yukarıda not 4 de bahsı geçen makalesının 119 sahıfesıne bkz ) 1 ^Bır kedı buyuklugunde olan ve gorçekten ıskeletı Archapopteryx e çok bunzoyon bu dınozorun detaylı bır tasvırı tartışması ve bu konudakı genış lıteratur ıçın bkz Ostrom, J H 1978 The Obte ology of Compognathus longıpes VVAGNER Zıttelı dna Abh Bayer Staatsamml Palâont hıst Geol c 4 s 73118 yr, F X. 1973 Eın neuer Archaeopteryx Fund Palaont Zeıtschr c 47 s 17 24 Bu 'uçun cu (aslında dorduncu) ıskeletın hıkâyesı Şen gör un Cumhurıyet Bılım Teknık ın 352 sayılı ve 18 Aralık 1993 tarıhlı nushasının 14 sahıfesınde yayım lanan Jura donemı nedır ne degıldır? adlı yazısın da kıtKica anlatılmıstır ^Ostrom, J H 1970 Archaeopteryx Notıce of a new specımen Scıence c 170 s 537 538 1972 Descrıptıon of the Archaeopteryx specımen ın the Teyler Museum Haarlem Proc Kon ned Akad VVetensch Ser B c 75 s 289305 ''"vVellnhofer, P 1988 Eın neues Exemplar von Archdeopteryx Archaeopteıyx c 6 s 1 30 Ayrıca bkz Kress, T 1989 Eın sechster Urvogel wırd Erkannt Peter VVellnhofer 1983 Solnhofener Plattenkalk Urvogel und Flugsaurıer de ılâve Mu seum beım Solenhofer Aktıen Vereın Maxberg s b1 b4 21 Buryermeıster Muller Museum Solnhofen 22 Howgate, M E 1984 The teeth of Archa eopteryx and a reınterpretatıon of the Eıchstatt bpücırnen Zool Jour Lınn Soc c 82 s 159175 198b Problems ot the osteology of Archaaopteryx Is the Eıstatt bpecımen a a dıstınct genus? M K Herht VP dıg The Begınnıngs ol Bırds'de Eıchs tatt s 105 112 ?3 Stephan, B 1987 Urvogel Archaeopterygı tnrmes 3 baskı Dıo Neue Brehm Buchereı no 465 A ZlemsenVerlag VVıttenberg Lutherstadt 216s 24 B u sınıflama VVellnhofer ın 1993 de verdığı Archaeopteryx sınıflamasına dayanır (VVollnhofer ın not 3 de venlen makalesının 8 sahıfesı) Dığer bır modern sınıflama ıçın hkz Carroll, R L 1988 Vertebrate Paleontology and Evolutıon Freeman and Co New York s 624 25 Haeckel, E H P A 1866 Generelle Morp hologıe der Organısmen Allgemeıne Grundzugp der organtschen Formen vVıssenschaft mecha nısch begrundet durch dıe von C Danvın rplormıer tc Deszendenz Theone 2 cılt Berlın •^Bılhassa bkz Heılmann, G 1927 The Orıgın ol Bırds D Appleton and Co New York s 31 şe kıl 22 III 2 ^Heılmann ın not 2b dp venlen kıtabının ıçınde s 23 şekıl 21 II aynı şeklın bır kopyası ıçın bkz Carroll un not 24 de verılpn kıtabının 1b 15 nolu seklı ayrıca bkz Demırsoy, A 1992 Yasamın Te mel Kurjlljrı Omurgahlar/Amnıyota (çiurunqenler Kuşlar ve Memelıler) c Ill/Kısım II Meteksan A Ş Ankarıs 221 şekıl 41 14b 2 ^Heılmann ın not 26 de vörılpn kıtabının s 101 şekıl 82 ^Archaeopteryx ın agaçlarda yaşayan ve suzu lebılen bır biırungenden turedığı fıkrını ılk defa bu yuk Amerıkalı omurgalı paleontogu Othnıel Charles Marsh 1880 yılında tekllf etmıştır Onu 1910 yılında Ingılız zoologu W P Pyrraft Proavıs adını verdıgı hıpotetık bır surungen kuş arası hayvan ıle ızlemış 1915 yılında Amprıkilı W Bebee ıse Archaeop teryx ın atasının her dort uyesınde de uçuş yuzeyle rı yolibirıı^, olan vu Tetraptprıx (dort kanat) adı verı len hıpotetık bır yaratık teklıfıyle tartışmaya katılmış tır Hellmann ın not 26 de venlen kıtabında s 193 ve sonrası Ayrıca bkz Herzog, K 1993 Stam mesgeschıchtlıche Entvvıcklung des Flugvermo gens der Vogel Arrhaeopteryx c 11 s 50 51 Bu tarıhçe ıçın VVellnhofer ın yukarıda 4 notta venlen makalesının 129 sahıfesınp bkz 3u Ostrom, J H 1975 The orıgın of bırds Ann Rev Earth Planet Scı c 3 s 5577 ^ Carroll un not 24 de verılen kıtabının 340 sa hıfesı 32 Huxley, T H 1868 Remarks upon Archa eopteryx lıthographıca Proc Ftoy Soc London c 16 s 243 248 1868 On the anımals vvhıch are most ıntermedıate betvveen the bırds and reptıles Ann Mdg Natur Hıst London c 4 sayı 2 s 66 Vogt, C , 1879, Archaeopteryx eın Zwısc henglıed zvvıschen den Vögeln und Reptılıen Naturforscher c 42 s 401 404 34 Wıedersheım, R E E 1884 Dıe Stamme sentvvıcklung der Vogel Bıol Zentralbl, c 3 s b54 695 1885 Uber dıe Vorfahren der heutıgen Vögel Humboldt c 4 s 212224 ^Petronievıcs, B. 1921 Uber das Becken den Schultergurtcl und eınıge andere Teıle der Lon doner Archaeoperyx Georg , Genf 31 s 1927 Nouvelles recherches sur I osteologle des Archa eornıthes Ann Paleont c 16 s 39 55 1950 L«s deux oıseaux fossıles les plus ancıens {Archaeop teryx et Archaeornıs) Ann Geol Pen Balkan ( 18 s 89127 36 Owen, R., 1875, Monograph of the Fossıl rep tıles of the Lıassıc Formatıons II Pterosaurıa Pala eont Soc Monogr s 4181 37 Seeley, H. Q 1881 Prof Carl Vogt on the Archaeohperyx Geol Mag ser 2 c 8 s 300 309 38 Wıodershoım, R E E 1883 Lehrbuch der Vergleıchenden Anatomıe der VVırbelthıere auf Grundlage der Entwıcklungsgeschıchte Fıscher Jena 3 ^Marsh, O C 1877 Introductıon and succes sıon of vertebrate lıfe ın Amerıca Proc Am Assoc Advanc Scıence yıl 1877 s 211 258 40 Wıllıston, S W 1879 Are bırds derıved Irom dınosaurs? Kansas Cıty Revıew of Scıence c J s 457 460 ' 1 Gegenbaur, C 1878 Grundnss der vergleıc henden Anatomıe W Engelmann Leıpzıg 42 Parker, T J. 1882 On the skeleton of Notor nıs mantellı Trans Proc N Z Inst, c 14 s 245 258 43 Boas, J E V. 1930 Uber das Verhâltnıs der Dınosaurıer zu den Vögeln Morph Jb c 64 s 223 247 44 Lowe, P R 1944 An analysıs of the charac ters of Archaeopteryx and Archaeornıs W6re they reptıles or bırds? Ibii, c 86 s 517 543 45 Holmgren, N 1955 Studles on the phylo geny of bırds Acta Zool r 36 b 243 328 °Not 30 da vorılmış oldiı mdkdle ve oradakı lıte ratur atıfları 4 ^Bakker, R T 1972 Anatomıcal and ecologı ( r\\ pvıdencp of endothermy ın dınosaurs Nature c 238 s 81 85 1975 Dınosaur renaıssance Scıentı fır Amerıcan c 232 sayı 4 s 58 78 1980 Dıno saur heresydınosaur renaıssance Why vve neud endothermıc archosaurs for a comprehensıve the ory of bıogenetıc evolutıon R D K Thomas ve E C Olson (edıtorler) A Cold Look at the Warm Blo oded Dınosaurs da AAAS Selected Symposım c 28 s 351 462 48 Ostrom, J H. 1974 Reply to Dınosaur's as reptıles Evolutıon c 28 s 491 493 4 ^Ancak John Ostrom un bu göruşe katılmadı gmı Archaeopteryx ın bugun yaşayan tum kublarırı atası olabılecegı fıkrıne sempatıyle baktıgının da burada altını çızmek ısterız (bkz Ostrom un yukarı da not 30 da verılmış olan makalesı s 61 benım batibi kanaatım Archaeopteryx ın kuş kokenıne çok yakın oldugu ve belkı de tum daha sonrakt kuşla rın atdbi olduğu yönundedır ) 33 Atom silahları ne olacak? Atom bombası denemeleri durduruldu, ama eskiyen nükleer başlıklar sorun yaratıyor. ukleer sılah yapımcıları neredeyABD'dekı 4 kadar bomba muhendıse 50 yıllık bır zamanı araştırma, sınden bırı olan MercerSmıth, yaşlanan gelıştırme, ateşleme ve yenıden nukleer başlıkları 20 yıl hangarda kalan araştırma dongusu ıçınde geçırdıler Bu ve her an uçmaya hazır olması ıstenen sure ıçınde ABD'de duzınelerce atom ama çalıştırılmasına da ızın verılmeyen bombası prototıpı gelıştırıldı, 60 bın ka bır uçağın durumuna benzetıyor Oyle dar bomba uretıldı ve bunlardan 50 bını kı bu uçağın, yanı nukleer başlıklı fuzenukleer hurdalıklara terkedıldı Yerın allerın bakımını yapabıllyorsunuz, parçatında veya ustunde 1029 nukleer denelarını degıştırebılıyorsunuz ama kontağı me gerçekleştırıldı Soğuk savaşın sona çevırmenız, yani deneme yapılması yaermesınden sonra atom bombası yasak "Sonra gunun bırınde bu fuzelerı pımcıları, ne yenı nukleer başlıklar ureuçurmanızt ve patlatmanızı ısteyecekler tebılıyor ne de eskı başlıkları test edebıve o gun neler olacağını hıç bılmıyohyorlar ruz " dıyor atom muhendısı Kısacası, Yıllarını atom denemeleri ıle geçırmış ıhtıyarlayan bır nukleer sılahı formda olan araştırmacı ve muhendıslenn yenı tutmak, yenısını yapmaktan çok daha gorevlerı atom başlıklarının "yaşlanma zor bır şey, çunku yaşlı bır nukleer başsının" onlenmesı, başka bır deyışle bu lıkda hangı olayların meydana geldığı oldurucu sılahların tahrıp guçlerını yıtır bılınmıyor Bunu anlamak ıçın bılgısayar meden her an ateşlenmeye hazır dubenzetımlerıne (sımulasyonlara) başvurumda tutulması rulabılıır Bılgısayarlı benzetım yöntemı, zamanla yaşlanan nukleer başlıklardakı Fransa Başbakanı Jacques Chrıac, değışımlerı ve bunların sonuçlarını onGuney Pasıfık'tekı planlı atom bombası gormesıne yarayan tek yontem Ancak denemelerıyle dunyanın yarısını karşısıbugun ıçın sözkonusu hesapları yapna alırken Amerıkalılar bılımsel bır bekmaya yetecek kapasıteye sahıp bılgısaleme ve araştırma programı yurutuyor yarlar yok Şımdıkınden 1000 kat daha lar Nukleer stoklarının bakım ve yonehızlı olması gereken bılgısayarların yatım programı olarak adlandırılan bu pılması gerekıyor program, yenı denemeler yapılmaksızın mevcut nukleer sılah gucunun korunBombaların planlı ve duzenlı bakımlamasını amaçlıyor rı sırasında başka bır sorun daha ortaya çıkıyor, nukleerendustrıyel kompleksı Bu program çerçevesınde onumuzoluşturan bırçok sılah fabrıkası soğuk dekı yıl da ABD'nın nukleer ustunluk ve savaşın bıtımıyle bırlıkte kapandığından caydırıcıhğının surdurulmesı ıçın yaklaeskı fuzelerın onarılmasında yedek parşık 4 mılyar dolar ayrılmış On yıl ıçınde ça sıkıntısı çekılıyor Yenı yapılan parıse ABD nın nukleer super guç olmasıçaların da uygun olup olmadığını anlanın faturası şımdıkı hesaplara gore 40 manın tek yolu yıne bılgısayar benzemılyar dolar Bu para yenı nukleer labotımlerı ve nukleer olmayan denemeler ratuvarlar ve yuksek performanslı bılgı sayarlar ıçın harBuna karşılık canacak araştırmacıların Start2 nukleer elınde yenı atom sılahsızlanma bombaları gelıştıanlaşmasına gorılmesıne ızın vere ABD'nın 2003 rıldığı takdırde yılında 3000muazzam bır tek3500 atom başlı noloıı parkı var ğına sahıp olmaYenı ve daha sına ızın verılıyor guçlu bombalar O zamana kadar yapılmasa da gebu super gucun rektıgınde bunla elındekı hıdrojen rın yapılmasını bombaları 20 yasaglayacak olan şına basacaklar plan ve bılgıler yanı hurdaya çıbılgısayarların kacaklar çunku belleklerınde debugun nukleer polanmış durumbaşlıklar en fazla da ABD'de bu5 yıl kullanılıyor gun 10 adet yenı Ne var kı yenı nukleer araştırma nukleer başlıklar merkezınde da uretılmeyece1996 dan ıtıbaren ğıne gore eskıle hıdronukleer test rın omrunu uzatadı venlen ve çok mak ve olumcul kuçuk mıktarda guçlerını korunukleer madde mak ıçın çaba nın kullanıldığı gosterılmesı gemınyatur atom rekıyor Bu da bombası deneatom bombası ABD Atom füzesi Titan II, deposunda bek meleri Pentagon yapımcıları ıçın lıyor. ıle ortak olarak yepyenı sorunlar gerçekleştırıleyaratıyor cek Boylece hem uluslararası anlaş Los Alamos Nukleer Araştırma Mer malara uyulacak hem de bekleme kezı nde çalışan bomba muhendısı Japrogramının gerektırdığı denemeler yamesMercer Smıth atom başlığının kalpılmış olacak bı olan plutonyum çekırdeğınde zaman Nukleer sılah yapımının durdurulması, ıçınde radyoaktıf bozunmalar meydana bu konuda çalışan uzmanların sayısını geldığını ve yaşlanan plutonyumun nasıl da etkılemış 1987'de Los Alamos ta davranacagını bılmedıklerını soyluyor 1800 uzman çalışırken şımdı bu sayı 2003 yılında nukleer cephanelıkte 750'ye ınmış, gelecek yıl ıse burada yer alacak olan bombaların tumu rad600 kışı kalacak Nevada Çolu'nde 26 yoaktıf bır hıdrojen ızotopu olan trıtyuEylul 1992'de gerçekleştırılen son dema ıhtıyaç duyuyor Bu gazın yarılanma nemeye katılmış olan uzmanların tumu omru ıse 12 3 yıl dolayısıyla sureklı bır onumuzdekı 10 yıl ıçınde emeklı trıtyum takvıyesı gerekıyor ama olacaklar 1988'den bu yana bırçok nukleer tesıs Resmı adıyla "Nukleer Stokların kapatıldığından ABD yeterlı mıktarda Bakım ve Yonetım Programı" ıçın hartrıtyum uretemıyor canan mılyarlarca dolar acaba bu Nukleer başlıktakı radyoaktıf ışınım, fuzelerın oldurme gucunu korumaya başlıgın dığer parçalarını eskıtıyor yetecek m ı ? Ateşlendıklerınde 350 kılotonluk mu yoksa 240 veya sedece Ateşleme mekanızmasındakı kon220 kılotonluk bır patlamaya mı yol vansıyonel patlayıcı madde bırkaç yılda açacaklar? Bu soruların yanıtı bılınmıyor bozuluyor ama bılınen bır şey var o da en kotu Başlıgın madenı bolumlerı zaman olasılıkla, Hıroşıma'dan 16 kat daha ıçınde korozyona uğradığında bomba guçlu oldukları da kuçuk delıkler ve ınce çatlaklar oluDer Spıegel 81/1995 Ismaıl Murat şuyor I ')UAlvarez, L , Alvarez, W , Asaro, F ve Mlchel, H , 1980 fcxtrdturrobtridl odube )ur the Cretdceous Tertıary extınctıons Scıence c 208 s 1095 1108 "^Hsu, K J 1980 Terrestrıal catastrophe ca used by (oınotdry ımpact at the end of Cretaceous Nature c 28b s 201 203 ^ 2 B u konuda çok guzel yazılmış bır kıtap ıçın bkz Hsü, K J 1986 The Great Dyıng Harcourt Brave Jovanovırh Publıslıorb Naw York x + 292 s Kretase/Tersıyer sınırındakı canlı kıyımının dunya dışı bır nesnenın çarpması ıle degıl dc abirı vulkd nızma sonucu oldugu (ancak bızım katılmadıgımız) tezı ıçın bkz Courtıllot, V 1995 L<ı Vıt on Catast rophes Fayard Parıs 279 s Kretase sonunda dunydmıza çarpan gokcısmının kraterının bulunuşu hakkında bkz Sharpton ve dığ 1993 Chıcxulub tnultırıny ımpact basın Sıze and other characterıs tıcs derıved trom gravtty aridlysıs Scttınce L 261 s 1564 1567 Kretase/Tersıyer sınır olayının omurgalı yaşamıni Ptkısı ıçın bk** Carroll un yukarıda not 24 de verılmış olan kıtabı s 325 329 * İTU Maden Fakultesı, Jeolojı Bolümü, Ayazağa 80626 Istanbul KAPAK FOTOĞRAFLARI (Bugune kadar bulunmuş olan tüm Archaeopteryx ıskeletleri) Şekll 1A Archaeopteryx lıthographıca'nın "Londra orneğı" dıye bılınen ve 1861 yılında ilk bulunmuş olan fosıll Bu örnek bugun The Natural Hıstory Museum'dadır [eskı Brıtısh MuseumfNatural Hıstory)] (VVellnhofer'ın 20 nottakı kıtabından) Şekil 1B Archaeopteryx lıthoçraphıca'nm "Berlın örneğı" dıye bılınen ve 1877 de bulunmuş olan ıkincı fosılı Bu ornek bugun Berlın'de Humboldt Universıtesı Doğa Tarıhı Muzesındedır (VVellnhofer'ın 20 nottakı kıtabından) Şekıl 3. Hollanda'da Haarlem şehrındeki Teyler muzesi'nde Ilk bulunmuş olan Archaeopteryx fosılı Şekil 5. Eduard Opıtsch'e aıt olan ve 1956 yılında bulunan "uçuncu" Archaeopteryx fosill ("Max berg omeğı") Bu fosıl ne yazık kı Bay Opıtsch'ın 1991 dekı ıntıharından sonra kaybolmuştur (VVellnho fer'ın 20 nottakı kıtabından) Bazıları Bay Opıtsch'ın bır sınır krızı esnasında fosılı bızzat tahrıp ettığı sonra da intlhar ettlğlnı sanmaktadırlar Şekıl 6. Archaeopteryx'ın Elchstâtt orneğı Bu aslında Archaeopteryx olduğu farkına vanlan"beşın cı' fosıldır (VVellnhofer'ın 20 nottakı kıtabından) Şekıl 7. Beledıye Başkanı Muller'ın kolleksiyonunda 1987 yılında farkedılen altıncı Archpaeopteryx fosılı (Kress ın 20 nottakı ılavesınden) Şekil 8. Peter VVellnhofer tarafından yenı bır Archaeopteryx turu olarak tanımlanan ve Archaeop teryx bavarlca adı venlen yedıncı Archaeopteryx iskeletı (VVellnhofer'ın 3 nottakı makalesınden) 4569