Katalog

TVBELGESEL SORUN YANITLAYALIM TV 2 10.30 Belgesel "Define Adafan* TV 2 10.30 Belgesel "Afrıcan Ride" TV 2 21.25 Yerli Belgesel "Merhaba Çagdaş Turkıye. Ataturk'un ekonomı anlayışı anlatılıyor TGRT 12.20 Belgesel "Mavi Derınlığın Sırlan" TGRT 01.20 Belgesel "Hayvanlar Dünyası" Kanal D 13.00 Herşeyin Başı Sağlık HBB 17.00 Checkup 16 Aralık Cumartesl ILGINC SORULAR Sıcak su daha hızlı donar mı? SORU Sıcak su, buzdolabına konulduğunda soğuk sudan daha hızlı donabılıyormuş, bu doğru mu? Eğer gerçekten durum buysa nedeninı açıklayabılır mısınız? YANIT 1: Evet, sıcak su kullanarak buz kuplerı oluşturmak aynı ış ıçın soğuk su kullanmaktan daha hızlı sonuç verebılır Bu durumun gerçekleşmesı ıçın ıçındekı suyu dondurmak ıstedığı nız kabı buzun veya donmuş bır şeyın uzerıne yerleştırmenız gerekır Kap, uzerıne konulduğu yuzeyden daha sıcak olduğu ıçın yuzeyde bır erımeye yol açar dolayısıyla soğuk yuzeyle kabın arasındakı termal ılışkı artar Bunun sonucunda kaptan ve kabın ıçındekı sıvıdan aşağı doğru gerçekleşen ısı transferı kuru bır yuze ye konmuş olan bır kaba göre çok da ha şıddetlı olur Bu durumu ılk kez, tahta kovalar ıle yaptığı deneyler sırasında Sır Fran cıs Bacon ortaya çıkarmıştı NOT 2: Sır Francıs Bacon bu konu ya lyı bır açıklama getırmış olmakla bırhkte ondan çok once Arısto da ben zer bır yorum yapmıştı YANIT 2: Bugun gıbı hatırlıyorum 1969 yılında Erasto Mpemba adındakı Tanzanyalı bır oğrencı Ingılız dergısı New Scıentıst e aynı soruyu gonder mıştı Bu oğrencı benzer durumu don durmdlarda gozledıgım yazıyordu gerçekten de dondurmayı buzdolabına bır şekılde bıraz soğutarak koyar sanız donması daha uzun zaman alır Şımdı bu durumu ayrıntısıyla ınce lemeye çalışalım Her şeyden once şu behrtılmelıdır kı musluk suyu damıtık su veya dondurma aynı şpkılde ıncele nebılır, zıra bu olayda kımyasal kom pozısyon onemlı degıldır Ayrıca, buharlaşma nedenıyle sıvı hacmının azalmasının da bu durumla uzaktan yakından ılgısı yoktur Olçum ler, 10 derece sıcaklıktakı suyun don ma noktasına 30 derecedekı sudan daha çabuk ulaştıgını ancak bu nok tadan sonıa 30 derece sıraklıktan bu surece başlayan suyun çok daha hızlı bır şekılde katılaşmaya başladıgını gösterıyor Aslında yapılan deneyler başlangıç sıcaklığı 5 derece olan suyun en uzun başlangıç sıcaklığı 35 derece olan su yun da en kısa surede katılaştığını or taya çıkdrdı Ilk bakışta çelışkılı gıbı gozuken bu durum ancak sudakı duşey sıcaklık gradyanıyla açıklanabıhr Ust yuzeyden olan ısı kaybı sıcaklıkla orantılıdır Eğer ust yuzeyın sıcaklığı sıvınınkın den daha yuksek bır sıcaklıkta tutulursa ısı kaybının oranı aynı sıcaklığın sıvıda unıform olarak dağıtılmış olduğu durumdan daha yuksek olur Eğer sıvıyı boyle yayvan bır kap yerıne metal bır çaydanlığa koyarsanız açıklamaya çalıştığımız bu ılgınç durum gozlenmez, bunun nedenı de dıklemesıne duran bır metal çaydanlığın ıçındekı duşey sıcaklık gradyanının, yuzeylerden olan ısı transferı nedenıyle kısadevre yapmasıdır YANIT 3: Bu durumu açıklamak ıçın gayet farklı bır deney duzeneğı kullanılabılır Içı su dolu ıkı metal kovayı soguk bır gecede (mumkunse ruz garlı bır gecede) açık havaya koyun Durgun su ısıyı lyı ıletmez ve donma, ust yuzeyde ve cıdarlarda başlar Eger başlangıç sıcaklığı yaklaşık 10 dereceyse soguma surecı çok yavaş olur ve yuzeyde yuzen buz da konveksıyonu engeller Dolayısıyla nısbeten •sırak olan su kovanın yuzeyıyle bır turlu temas edemedığı ıçın enerjısını dış ortama transfpr edemez Başlangıç sıcaklığı 40 derece cıva rında olduğunda ıse konveksıyon daha suyun hıçbır yerı donmadan başlar ve sıstemın tumu hızlı ve homojen bır şekılde soğumaya başlar Ilk buzun oluşması bır oncekı duruma gore daha uzun zaman alır ama sıstemın ta mamen katılaşması çok daha hızlı olur Bu tur sureçlerde başlangıç koşulla rı çok krıtık bır rol oynarlar Yanı yuka rıda anlatılan deneyı soguk su ıçın 0 1 derece ve sıcak su ıçın de 99 9 derece ıle başlatırsanız boyle bır surprızle karşılaşmazsınız Bunlara ek olarak deneyın tatmın edıcı olabılmesı ıçın deneyde kullanılan kovaların kuçuk bır sıcaklık grad yanı ıçın konveksıyon oluşumuna ola nak sağlayabılecek kadar buyuk ve ote yandan da yuzeyden olan ısı kay bının yeterlı olmasını saglayabıle cek kadar kuçuk olmaları gerekır Bu şekılde gerçekleşen ılgınç donma olayını evlerde kullanılan buzdolaplarında gozlemek, yeterlı şartların yaratılmasının zorluğu nedenıyle pek mumkun degıldır bu ış ıçın endustrıde kullanılan dondurucular ve laboratuvarlardakı soğutucular çok daha uygundurlar YANIT 4: Soruda belırtılen durumu gozlemek ıçın ben de bır deney yapmıştım Deneyı buzdolabınızda yapacaksanız, buzdolabının kapasıtesının yeterlı olabılmesı ıçın deney yaptığınız kabın mumkun olabıldığınce kuçuk ol masında yarar var Soğuk suda oluşan ılk buz yuzeyı kaplayan bır derı şekhnde oluyor ve bu da yuzeye olan konvektıf ısı taşınımını engellıyor yanı soğuk su koyduğunuzda soğuma surecının yuzey ıle bağlantılı olan kısmı otomatık olarak engellenmış oluyor Buzdolabına sıcak su koyduğunuzda ıse buz, tabanda ve cıdarlarda oluşmaya başlıyor, suyun yuzeyı ıse nısbeten sıcak kalıyor ve tabıı doğal olarak ısı kaybının oranı da bır oncekı durumla karşılaştırılamayacak kadar yuksek oluyor Sıcaklık farkı çok oldu ğu ıçın konvektıf sırkulasyon yoluyla sureklı olarak dışarıya ısı pompalanı yor Bu sureç, suyun buyuk kısmı donduktan sonra bıle devam edıyor VE AYKIRI BİR YANIT: Bu soy lenenler doğru değıl Buz dolabına konan sıcak su soğuk sudan daha hızlı donmaz Ama oda sıcaklığına kadar soğutulan sıcak su, hıç ısıtıl mamış olan sudan daha hızlı donar Bunun nedenı de ısıtma nedenıyle suyun azot ve oksıjen gıbı bırtakım çozunmuş gazları salmasıdır Bu gaz lar suda bulunduklarında buz krıstallerının buyumelerını yavaşlatırlar Soruyla ılgılı olabılecek bır dığer kavram da supersoğumadır, bu burada anlatılamayacak kadar karmaşık bır olaydır ama temel olarak suyun değışık sıcaklıklarda donabılır olmasıyla ılıntılı bır kavramdır Su doğru durust soğumadan don maya başlayabılır fakat boyle başlayan bır donma ışlemı sonucunda su kutlesının tamamen donup donmayacağını yanıtlamak pek kolay degıldır 17 Arahk Pazar TV 2 09.00 Hayvanlar Aleminde Bir Gezinti TV 2 15.25 Belgesel "Modern Sanatın Serüveni" Amerıkan soyutluğu TV 2 19.20 Bilim Teknoloji ve bız. Kanal D 10.30 Belgesel "Yenı Yüzyılın Keşifleri" Cine 5 16.05 Belgesel "Mavi Sessizlik 18 Arahk Pazartesl TV 1 17.30 Bu Toprağın Sesi TV 2 21.20 Belgesel "Uygarlıklar Ulkesı Anadolu," MÖ II Yuzyılda Anadolu batıdan gelen yenı bır göç dalgasıyla karşılaşır Aka'lar dığer adıyla Mıren'ler Batı Anadolu'yu derınden etkıler TV 3 14.30 Belgesel "Fellini'ye Yakın Plan" Bırhkte çalıştığı oyuncuların Fellinı ile Ilgılı konuşmaları ^ , 19 Aralık Salı " TV 2 19.25 Belgesel "Şavşat" Şavşat, Karagol ve Sahara Mıllı Parkları ıle taşıdığı turızm kımhğı ve ekonomık durumu ele alınıyor TV 3 11.30 Belgesel "Bandırma Kuş Cennetı" TV 3 12.30 Belgesel "Deniz" Amerıka sahıllerındekı denız kırlıllğı anlatılıyor TV 3 14.40 Belgesel "Hayvanlar Varoldukça" Zımbapvve'de ızınsız avlanan ve bu konuda araştırma yapan yerhler sayesınde devlet elıyle alınan önlemler konu edılıyor TV 3 18.10 Bilim Dünyası "Arşimet" Sınemanın doğuşunun 100 yılı dolayısıyla hazırlanmış ozel sınema dosyası 19 yuzyılda bazı bılımsel ve teknık gelışmeler, sınemanın oykusu ve bugunun bılgısayar teknolojısındekı "göruntu ve goruntu hılelen" ırdelenıyor 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 20 Aralık Çarşamba TV 2 19.20 Bilımle Iç ıçe TV 2 21.10 Belgesel "Unutulmuş Mekanlar" TV 3 14.40 Belgesel "Hayvanlar Varoldukça" Avustralya'da Koala'nın hastalıkları ıle ılgılı kurulan hastanenın çalışmaları Macar matematıkçı 4 Yapma etme Alumınyum un kısalt ması Yer yeryuzu 5 Tokat ın bır ılçesı Dengesı bozuk delı 6 Sınır nışanı Ağıt, ıçlı şıır Boru sesi 7 Bağırsakları tutan karın ıçı zarı 8 Yakup peygamberın karısı Dolaylı olarak anlatma Gureşte bır oyun 9 Cıvata ve somunlardakı yıv Yıldırım 10 Bır bağlaç Korku salmak YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1 Ilk adı Ferldun olan, 19021974 yılları arasında yaşamış Almanya'da bakterıyolojı ve ıç hasta lıkları uzmanı olan 1946 yılından başlayıp Ankara Tıp Fakulte sı Tıp Tarıhı ve Deontolojı profesorluğune getırılen Dıvanı Sultan Velet, Anadolu Selçuklu Devletı Tarıhı, Mektubatı Mevlana adlı yapıtlarıyla da tanınmış, Turk hekım 2 Erler askerler Mısır'da bır tanrıça 3 Tutunarak yurumeye başla mak tutunarak yurumek 4 Bır tur çalgı 5 Eskıden Latın ulkelerınde kullanılmış bır tur araba ilçacak gıbı hafıf 6 Kotu goruş koşullarında mış ıçın kullanılan radyoelektrık yontem fran'da Haşhaşılerın karargâhı olan tarıhı kale 7 Çok kıvrak bır Kuba dansı 8 Tıbbın ıdrar yolu hastahklarını ınceleyen dalı Tavla da bır sayı 9Kellık, daz1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 laklık Acıma, şefkat 10 Tropıkal bolgelerde yetışen ve nışastaca zengın yumru koksapları yıyecek olarak kullanılan bıtkı Bılgın 11 Belırtıler delıller Yetışkın, olgun ınsan veya hayvan 12 Dınsel oğut veren kışının yaptığı ış Bır renk 21 Arahk Perşembe TV2 19.20Çevre TV 3 12.30 Belgesel "Deniz" Denız yosununun kanser araştırmalarında kullanımı konu edılıyor TV 3 14.45 Belgesel "Hayvanlar Varoldukça" Guetemala ormanlarındakı papağan tıcaretı, orman katlı TV 3 21.15 Belgesel "Buluşlann Dergisi" Alplerde yaşam ve çığ olgusu anlatılıyor 22 Aralık Cuma . TV 1 17.30 Bu Toprağın Sesi TV 3 14.30 Belgesel "Eskı ve Yeni Dünya" Avustralya ve Amazonlar tanıtılıyor SOLDAN SAĞA: 1 1003 1088 yılları arasında yaşamış, Mısır'da gorduğu refah ve bolluk gozunu kamaştırdığından Ha nefılığı bırakıp Ismaılı mezhebını benımseyen kendısıne bu mezhepte oldukça yuksek bır rutbe olan ' Huccet Uhvanı ve rılen Sefername, Saadetname, Camıu'lHıkmeteyn adlı eserlerı bulunan, Iranlı fılozof 2 Erken dogan koyun ya da keçı yavrusu Jupıter ın bır uydusu Su 31775 1856 yılları arasında yaşamış yaşamı boyunca Eukleıdes ın paralel dog ruların kesışmeyecegıne daır 5 postulatını kanıtlamaya çalış mış bulduğu bır kanıtı Gauss a gondermış ama Gauss un kanıtta bır hata bulması uzerıne yenıden çalışmaya koyulmuş 456 10