Katalog

İNSANIN EVRİMİ Y E R I İ L İ M Çağdaş insanın oluşumunda yeni Insanın ilk tohumunun atıldığı Afrika'nın Büyük Rift Vadisi'nde yeni ipuçları bulundu. Bölgenin, yanardağ ve depremler sonucu büyük çevresel değişimlere uğradığı ve bu durumun insanın evrimini belirlediği ileri sürüldü. A frika'nın Büyük Rlft Vadlsl yerbilimsel açıdan dünyanın harikalanndan biri sayılır. Yanardağ ve depremlerden oluşan Afrika'nın bu bölgesinın 900 milyon yılı aşkın süresinin yapısal (tektonik) tarihi izlenebilmiştir. Ancak bölgenin bır başka özelliği de, buranın insan evrimlnin beşiği olmasıdır. Yeni bir yerbilim araştırması tarihsel bu iki özelliğin bir arada dokunabilecek denli içiçe olduğunu ortaya koyuyor. Rift Vadisi'nin yaklaşık 150 km. uzağında Kenya'nın Chyulu Tepeleri yer alır. Bu tepelik alan savanlıklar arasından uzanan yaklaşık 1000 m. yüksekliğinde yüzlerce volkanik dağdan oluşan bir zincir görünümündedir. Geçen yıl Almanya'daki Karlsruhe Üniversitesi'nden bir grup yerbilimci bu bölgede yer alan iki yöreyle ilgili kapsamlı bir araştırmayı tamamladı. Araştırmada elde edilen bulgular insanbilimsel kayıtların ışığında değerlendirildiğinde ilginç sonuçlara varıldı. Buna göre, en erken 1 ile 5 milyon yıl önce başlayan aşırı bir volkanik etkinlik dönemi sonucunda meydana gelen çevresel değişimin çağdaş insanın oluşumunda önemli bir etken olduğu sanılıyor. Danvin'in de ileri sürdüğü gibi, canlılar arasından doğal seçim yaparak yeni türlerin oluşmasına yol açan bir evrim, milyonlarca yıllık bir süreyi gerektiriyor. Ancak insan evrimi ile ilgili eldeki bulgular bu görüşe uymuyor. Bulunan çağdaş insan fosillerinin hemen hemen tümü Doğu Afrlka'daki Rift Vadisi'nin çevresinden elde edilmiş. Kanıtlar kısıtlı olmakla birlikte, eldekiler kimi türlerin ansızın evrimden geçtiğini gösteren belli dönemlerin yaşandığını, bu dönemleri de bir durgunluk döneminin izlediğini ortaya koyuyor. Bulunan hayvan fosillerinde de aynı süreç gözleniyor. Tüm türlerin evrimsel değişim alanında coşkulu dönemlerden geçtiği görüşü son yirmi yıldır ağırlık kazandı. "Noktalamalı denge" adı verilen bu kurama göre, belli dönemlerde görülen sıçramalar çevredeki değişikliğe uyum sağlamaya çalışan hayvanlarda evrimsel bir devinim yaratıyor. Çevresel değişlkliklerle yeni türlerin ortaya çıkışı arasında bir bağlantı kurulduğu takdırde, söz konusu kuram iyice pekişmiş olacak. Küresel iklim dalgalan malan çevresel değişimin en etkili ögesi olup yeni türlerin oluşumunda da son kerte önemli bir rol oynar. Ancak iklim farklılıkları insan evriminin belli başlı aşamalarını açıklamaya yeterli değil. İnsan evriminde etkili bir başka unsurun olduğu kesindir. Işte Kenya'daki tektonik etkinliklerie ilgili bulgular bu noktada önem kazanıyor. İnsan evriminin öyküsünden bir mozaik oluşturmak sanıldığı denli kolay değil. Insanİnsanın evrimden geçmekte olduğu 10 bilim uzmanı Richard Leakey, insansı milyon yıllık süre içinde yeryüzü ikliminde yaratıktan çağdaş insana dek evrimloldukça belirgin farklılıklar yaşandı. Kiel mizde dört temel basamak olduğunu Üniversitesi'nden Mlchael Samthein'ın belirledi. "Altın Çağ" adını verdiği, "3 milyon yıl İlk basamak, 10 ile 4 milyon yıl öncesine dek geçen süreyi içine önce gerçekleşen iki ayak alan dönemde dünya şimüstünde durmayı kapdikinden çok daha sısıyor. Bunu, büyük caktı. Derken kobeyni ve en eski ttf şullar değişmeörnekleri 2.5 ~ ye başladı ve milyon yıllık kutuplarda olan taştan buzullar aygıtlan otuştu. yapabil26 milme yetiyon yıl siyle önce Homo' de iknun lim Ievrimi yice Konokotom., izliyor. değiş Tonranyo Bu dö(1.6) erek nemin Kuze ardıny Adan, 2 merik milyon e ve yıl önce Kuzey meydana Avrupa gelen büyük "Homo « buzul tarectus"un bakalanyla evrimi ve Afrikaplandı. Gika'dan Avrasderek yeniden ıya'ya göçü geliyor. sınan dünya aşağı Son olarak da, en eryukan günümüz iklıken 150 bin yıl önce çağYeryüzünde İnsan kalıntılan mine ulaştı." daş insan ortaya çıkıyor. nın bulunduğu yerior (milyon yıl) ve yaşlan Dört temel aşama Noktalamalı denge kuramının en şiddetli savunucularından biri olan Ellzabeth Vbra, 26 milyon yıl önce dünya ikliminde meydana gelen bu değişimin Afrika üzerinde ani ve çarpıcı bir etkisi olduğunu ortaya koydu. Sıcak ve nemli bir iklimin yerini daha soğuk ve kuru bir iklim aldı. Leakey, bu süre içinde başgösteren iklim değişikliğini insan evriminin en önemli etmenlerinden biri sayan tek bilim adamı değil. Birçok bilim adamı, giderek kuraklaşan Afrika ikliminin bitki Örtüsünü de giderek seyrekleştirdiğine ve soğuğa dayanıklı bir yapı kazandırdığına inanıyor. Bitki örtüsündeki bu değişiklik ise, insanoğlunuu daha devingen olmaya ve daha çeşitli beslenmeye zoriuyor. Fosillerden elde edilen bulgular bu görüşü doğruluyor. 1985 yılında Leakey'nin Alan VValker ile birlikte Kuzey Kenya'nın Turkana Gölü yakınlarında yaptığı kazılar sonucunda, her ikisi de yaklaşık 2 ile 5 milyon yıllık "Australopithecus afarensis" ve "Paranthropus" adlı iki insan türünün ilk kez ortaya çıkışı ile ilgili veriler elde edildi. Daha yakın bir tarihte de, Dogu Afrika'da Hominid Araştırma Projesl kapsamında, "Homo rudoitensis" adında başka bir türe ait olduğu belirlenen bir çene kemiği bulundu. On yıllık bir alan çalışması sonunda, ekip Australopithecus africanus türünün Güney Afrika'dan doğuya doğru yayılarak insan evriminin hızlı bir gelişim gösterdiği bu dönem içinde Homo habilis türüne dönüştüğüne inanıyor. 3904