Katalog

TIPS AĞLI K H ABER Menopoz tedauisi zararlı mı? Menopoz sıkıntılarını gidermek için kullanılan hormon tedavisi, kadınlara daha sağlıklı bir menopoz ve yaşlılık dönemi sağlıyor. Güler Bağbozan adınlann çoğunda 4550 yaşlarında menopoza gırmenın korkusu yaşanır Çunku menopoz, yaşlanmanın habercısı olarak algılanır Bu korkuda gerçekten haklı mıdırlar? Kadın vucudunda neler olmaktadır menopoza gırmekle? Menopozun pratık olarak tanımı, kadının adet kanamalarının kesılmesıdır Temel mekantzma ıse yaşlanan yumurtalıklardakı folukul denen yapıların tukenmesıdır Bunun sonucu da buralardakı hucrelerde yapılan östrojen hormon kan duzeylennın duşmesıdır Bu hormona duyarlı olan tum dokularda gelışen değışıklıkler de menopoz dönemının şıkayetlerını oluşturur Her şeyden önce uretkenlık kaybolur Artık gebe kalamayacaktır Bu olay özellıkle geç yuva kurmuş, çocuk sahıbı olmak ısteyen annelen sarsacaktır Moral destek ve tıbbı yardıma ıhtıyaç duyacaklardır Sıcak basmalan, aşırı terleme ve uşume nöbetlen de ılk ortaya çıkan şıkayetlerdır Östrojen sevıyelenndekı değışıklıklerın santral sınır sıstemı vasıtasıyla hıpotalamusta yarattığı etkılerden oluşur Kadınlann % 75'ınde görulur ve 1/3'te tıbbı tedavtye gereksınım duyulacak kadar cıddıdır Gece sıktır, hastada uykusuzluğa neden olabılır Anksıyete, depresyon, ırrıtabılıte, yorgunluk gıbı şıkayetler artar, yakınlarıyla ılışkılennde zorianmaya başlar Yıne menopozun erken yıllannda görulen semptomlarından bırı de vajen mukozasında östrojen hormonunun eksıklığı ıle gellşen ıncelme ve kuruluktur Bu değışıklık kaşınma, yanma, rahatsızlık hıssı, ılışkıde ağrı ve kanama şıkayetlenne neden olabılır Bu değışıklıkler kadının cınsel yaşamının bıttığı fıknne kapılmasına neden olur Ureme organlarıyla komşu ıdrar yollan, çevre bağ dokusu ve destek dokular da östrojen hormon eksıklığıne duyarlıdır. Bu yapılarda başlayan dırenç kaybı ve atrofı sık ıdrara çıkma, ıdrar tutmada guçluğe ve ıdrar kaçırma şıkayetlenne neden olur Rahmın ve komşu organlann sarkmaları gelışir Kadın cıldı, östrojen eksıklığı ıle sahıp olduğu kollagen yapılan kaybederek, daha kuru ve gevşek hale gelır ve kınşıklıklar belınr Bu değışıklıkler menopozdan 3 yıl sonra lyıce belırgınleşır alımı, yuksek proteınlı dıyet, sıgara kullanımı, kafeın alımı, alkol kullanımı, duşuk D vıtamını, endokrın bozukluklar, sedanter hayat, zayıf, ufak tefek olma bu hastalığın görulme rıskını artırır Teknolojı ve sağlık alanında olan ılerlemelerle ınsan yaşam suresının uzatıldığı gelışmış ulkelerde osteoporoz ve neden olduğu kınkların önemlı bır sağlık problemı olduğu görulmektedır Kemık kaybı kadar önemlı bır dığer konu menopozda kadınlardakı kardıovaskuler hastalıklar ve mıyokard enfarktusundekı artışıdır Bu artışla kadınlarda bu hastalıklann ortaya çıkış hızı erkeklerdekı sıklığa yaklaşır 60 yaş sonrası kadında menopozdakı hormonal değışıklerle serum lıpıtlerınde kardıovaskuler hastalıkların ortaya çıkmasını arttıran bazı değışıklıkler oluşur, damar sertlığı, kalp damar hastalıklannda artma ve mıyokard enfarktusunden ölumler daha sık görulmeye başlanır Tum bu değışıklıklerı anlatırken karanlık bır tablo çızmış gıbı olduk ve belkı de menopozla ılgılı endışelerı arttırdık Fakat bugun bılınıyor kı tum bunlar, önlenebılır, kontrol altına alınabılır değışıkhklerdır öncelerı yaşlılığın kaçınılmaz sonucu gıbı algılanmış, menopozda östrojen hormonu eksıklığıyle gelışen bu patolojılere karşı hormon tedavisi yapılmasından hem hastalar hem de hekımler çekınmışlerdır. Son on yıl ıçınde bu korku yenılmış kadınlara daha sağlıklı bır menopoz ve yaşlılık dönemi kazandırılabıleceğı anlaşılmıştır Tedavının temelını tum bu patolojılerde rol oynayan östrojen hormon eksıklığını gıderecek östrojen hormonu yenne koyma oluşturur Yenne konulan östroıen hormonu kadınlann sıcak basması, huzursuzluk, uykusuzluk, gergınlık gıbı şıkayetlertnı gıdererek çevresıyle uyumunu kolaylaştırıp bu dönemını rahat geçırmesını sağlamaktadır Vajende kuruluğu önleyıp şıkayetlerı azaltırken unner sısteme destek sağlayarak sık ıdrara çıkma, ıdrar kaçırma, enfeksıyonla ılgıll şıkayetlerı ortadan kaldırmaktadır Bu kısa surelı sonuçları yanında çok daha önemlı etkısı ıse kemıkte ve kardıovaskuler sıstemde olmaktadır Kemık kaybını önleyerek, yaşlılıkta buyuk kayıplara neden olan kınkların sıklığını ve bu nedenle olumlen azaltmaktadır üpıtler üzenndekı olumlu etkısı ve doğrudan damar cıdannda yaptığı genışletıcı etkısıyle de kardıovaskuler hastalıklardan, mıyokard enfarktusunden de koruyucu olmaktadır Bugun bu ıkı önemlı hastalığa karşı koruyabılen, en az yan etkılı, en duşuk doz tespıt edılmış, çeşıtlı tedavı yöntemlerı gelıştınlmış ve yaygın kullanılmaktadır K vajınal kanamalar, genış leıomyoma uterı, beyınde gelışmış damarsal hadıseler, yenı mıyokard enfarktusu, pankreas hastalıklan, safra kesesı hastalıklan, bazı meme hastalıklan, aılevı hıperiıpıdemı, östrojenle ağıriaşan hıpertansıyon, östrojenle ağırlaşan mıgren turu baş ağrısı, hepatık porfırıası olar kadınlarda östrojen yenne koyma tedavisi önenlmemektedır östrojen yenne koyma tedavisi alacak hastanın rahmının olup olmaması, sıgara alışkanlığı, kardıovaskuler hastalık nskı tedavıyle ılgılı tercıhlenne göre östrojen hormonunun verılış yolu (ağızdan veya cılde yapıştınlmış bantlar), suresı kullanım şeklı belırlenır Her hasta ıçın uygulanacak tedavı şeklı hekımı tarafından hasta ıle ılgılı eldekı venlere göre değerlendırılmektedır Tedavı ıçın önerılen sure ıse mumkun ol duğunca uzun (1015 yıl gıbı) tutulmakta dır Koruyucu bır tedavı olduğu ıçın meno pozu takıp eden erken aylarda başlanır TÜPkiye'nin 3. uzaktan algılama menkezi urkıye'de TUBİTAK Araştırma Merkezı ve ODTU Erdemlı Denız Bılımleri Enstıtusu'nde kurulu sistemlerle bırlıkte, alanında uçuncü olan Çukurova Unıversıtesı Zıraat Fakultesl Toprak Bölumu Uzaktan Algılama Merkezı'nın NOAA Uydusu Yer Verı Toplama Istasyonu açıldı Çukurova Unlversıtesı Rektörü Prof Dr Can Özşahinoğlu çağdaş toplumun, bılgı çağını yaşayan toplum olduğuna dıkkatı çekerek, "Unıversitemız, uzay ve uydu teknolojısının kullanılmasında da çağın gensınde kalmayıp, 1979'dan berı oluşturmaya çahştığı uzaktan algılama merkezı ıle bölge ve öncelıkle GAP ta tarımsalçevresel araştırrnalara katkı sağlamıştır" dedı Prof Dr özşahlnoğlu, yenı açılan NOAA Uydusu Yer Verı Toplama ıstasyonu ile dışa bagımlılığın ortadan kalktığını ve hergun alınacak sayısal verılerle ulkentn doğal kaynaklarının araştırılmasında gelışen olanaklara sahıp olunacağını ifade ertı Zıraat Fakultesı Dekan Vekılı Prof Or YOksel Berk Ise ulusal ve uluslararası ılişkılerı gelıştırmenın bazı normlara uyum gösteren ayrıcalıklara sahıp olmayı gerektırdığını, bunyelermdekı uzaktan algılama merkezinın, bunu sağladığını vurguladı T Menopozda, östrojen hormonunun yokluğuyla ortaya çıkan en önemlı fakat yavaş ve sınsı gelışmeler olduğundan bılınmeyen patolo)ilerden bın kemık kıtlesınde azalmayla kendını österen osteoporozdur Menopozu takıp eden ılk 510 yıl ıçınde kadında yaşla ortaya çıkan kemık kaybından ayn olarak çok daha hızlı bır kemık kaybı gelışir özellıkle erken menopoza gırme, aılede yaşlılıkla gelışen boy kısalması, kamburlaşma ve kınk hıkâyesı, duşuk kalsiyum Kemik erimesi Tromboflebıt, endometnum ca, meme ca, karacığer hastalıklan, tanısı konmamış Kimler kullanmamalı? öyleyse hasta ve hekım bugune kadar nıçın böyle bır tedavıden çekınmış, hıç mı nskı yok sorusu akla gelmıyor Evet, bu korkunun en sık nedenı bu tedavının kansere neden olabıleceğı endışesıdır Tedavının yaygın kullanılmaya başladığı ılk yıllarda, operasyonla menopoza gırmemış doğal olarak menopoza gırmış kadınlarda, östrojen honnonunun tek başına uy gulanması, endometnum kanserı görulme rıskını arttırmıştır Fakat daha sonrakı yıllarda gestajen denılen ılaçlarla çeşıtlı kulla nım şemalan oluşturularak bu nsk sıfıra ka dar duşurulebılmış ve bu sorun halledıl mıştır Bır dığer korku nedenı de meme kansen yapıp yapmayacağı konusudur Bu konu halen tartışmalı olmakla beraber genel kanı tedavının kanserı oluşturmaktan çok, varsa ortaya çıkmasını hızlandırdığı şeklındedır Yıne de soyunda bu tur bır hastalık nskı olan hastaların dığer alternatıf menopoz tedavılennden yararlanmalarının daha uygun olacağı göruşu var Ayrıca menopoz tedavisi perıyodık kontrollerle surdurulen bır tedavı yöntemı olduğundan hasta yapılan muayene, mamografı gıbı testleıie daıma erken tanı açısından şanslıdır Aynı lyı ızlem suresınce hasta dığer hastalıkların erken tanısı şansını da yakalamaktadır Bu arada bu tedavının bır parçası olarak önerılen kalsıyumdan zengın dıyet yönunde beslenmede yapılan değışıklıkler ve spor etkınlıklen hastaya genel lyllık hıssı ve sağlıklı yaşam tarzı oluşturmaktadır Yapılan son çahşmalarta, östrojen hormonunun eksıklık şıkayetlerını gıderen ve kemık uzennde östrojenın gösterdığı pozıtıf etkıyı gösteren, fakat endometnum uzenne etkısı olmayan, yanı endometnum kansen nskı olmayan yenı bazı ılaçlar bulunmuştur önumuzdekı aylarda yurdumuzda da bu ılaçlann kullanımı başlayacaktır Halen de östrojen hormonu kullanamayan hastalar ıçın osteoporozdan koruyacak başka (calcıtonın, bıfosfanatlar, fluorıdler, rocaltrol gıbı) ılaçlar vardır ve uygulanmaktadır. Kanser korkusu Ç U Zıraat Fakultesı Toprak Bölümü Başkanı ve Uzaktan Algılama Merkezi Muduru Prof Dr Ural Dinç, halen 5 tam zamanlı araştırmacının çalıştığı merkezde, Landsat ve Spot NOAA sayısal uydu verılerıyle, bölgede çoğu tarımsal planlamanın gerçekleştırıldığını bıldırdi Yenl açılan veri toplama ıstasyonu aracılığıyla, ABD'nın NOAA uydusundan 5 kanaldan ve bırıncı elden gunde 8 kez göruntu alınabıleceğını belırten Prof Dr Dınç, sıstemın hava, tarımda verim, denlz ve toprak sıcaklığı tahmını ile anız yangınlarını, çevre ve denız klriılığını beiirlemede kullanabıleceğını söyledı Mevcut sıstemle 10 kllometre yükseklıkten göruntu elde edebildıklerıni ıfade eden Prof Dr Dınç, "daha gelışmış özellıklere sahıp asken uydularla ırtıbat kurularak, ıstasyon aracılığıyla toplu ınsan hareketlerı ıle yeni yapısal değişımlere ilışkın bılgı edınmenın mumkün olacagını" vurguladı NOAA Uydusu Yer Ven Toplama Istasyonu ıle bırlıkte Ç U Uzaktan Algılama Merkezı'ne kuruluşundan bu yana yapılan yatırımların, 15 mılyar lıraya ulaştığı bıldirlldi. Istasyonun özellikleri 387 12