Katalog

BİLİM DÜNYASINDAN HABERLER Beyne müdahale ile kişilik değişimi Doğruluk, iyiniyet ve çalışkanlık gibi klasik değerlerin kıskacından kurtulup, zamana ayak uyduramıyorsanız üzülmeyin: Beynin ön lobuna yapılacak bir müdahale ile kişiliğinizi değiştirebilirsiniz. 1848'de Amerika'nın New England tren yolu yapımında çalışan Phlneas P.Gage korkunç bir kaza geçirdi. Yol düzeltme çalışmaları sırasında kayalıkları dinamitle patlatma görevini yüklenen Gage, yardımcısının ihmali sonucu ters bir hareket yapınca müthiş bir patlamaya yol açtı. Dinamitleri açılan çukurlara bastırıp sıkıştırmaya yarayan metal çubuk, patlama sırasında bir roket gibi fırlayarak sol yanağının altından girip, sol gözünü oyup, kafatasının tepesini aynı hızla deldikten sonra kafasından çıkıp yere düştü. Metal çubuk 1 metre boyunda, 3 santim çapında idi. Birkaç dakika süren bir sersemllk döneminden sonra ayağa kalkan Gage, arkadaşlannın yardımıyla bir otel odasına taşındı. Bir ay kaldığı bu odadan iyileşmiş olarak çıktı. Ancak artık dağlşik bir insandı. Ahlaki konularda karar verme yeteneğini kaybetmişti. Phineas Gage'in başına gelenler beynin gizlerini araştıran bilim adamlarının her zaman ilgisini çekti. ABD'de lowa Hastanesi Nöroloji Bölüm Şefi Dr. Antonio Damasio ve eşi Dr.Hanna Damasio bilimsel bir yaklaşımla konuyu ele alarak Phineas Gage olayı üzerindeki esrar perdesini aralamaya çalıştılar. Olayın üzerine yalnızca merak nedeniyle gitmediğini belirten Dr.Damasio, beynin frontal lobunda bulunan bir bölgenin kişisel ve sosyal kararlann alınmasıyla yükümlü olduğunu ve söz konusu bölgenin beynin iç kısımlarına bağlı olduğunu ileri sürüyor. Dr.Oamasio bu bölgenin darbe veya çarpma sonucu hasara uğraması halinde kişilik yapısının değişeceğini, insanın artık ahlaki konularda karar veremez hale geleceğini öne sürüyor. Kaliforniya Üniversitesi öğretlm üyesi Dr.Patıicia Churchland, bu çalışmanın son derece önemli olduğunu belirterek, "Beynin karar verme ve plan yapma mekanizmasını oluşturan devreler hakkında bilgi toplarken, iyi ve doğru arasında seçim yapmamıza yol açan ahlaki değerleri de sorgulamaktan kendimizi alamıyoruz." diyor. Science dergisinde yayınlanan Phineas Gage ile ilgili araştırma, beynin en az billnen kısımlanndan biri olan frontal lobun haritasını gözler önüne sererken, konuya ilişkin çok değerli bilgiler içeriyor. Gözlerin ve alnın arkasında yer alan frontal loblar, gelecekle ilgili kararlann olası sonuçlarını değerlendirmeye yardım ediyor. Dr.Oamasio'nun bu araştırmayı başlatmaktaki amacı, frontal loblarda farklı işlevsel bölgelerin varhğını ortaya çıkartmaktı. Gage olayının incelenmesi sonucu bu bölgede ikl işlevsel bölge olduğu ortaya çıktı. Bir tanesi duygusal bağlamda alınan sosyal karartara yol gösterlrken, diğeri duygu içermeyen soyut kararlann alınmasına yardım ediyor. Dr.Hanna Damasio, Gage'in kafatasının ayrıntılı fotoğraflanndan yararlanarak, bilgisayarda Gage'in kafatasının üç boyutlu görüntülerini çizmeyi başardı. Dolayısıyla metal çubuğun delip geçtiği bölgeyi ayrıntılanna dek inceleme olanağına kavuştu. Kazadan önce Gage'in dürüst, çalışkan, sorumluluk sahibi ve herkes tarafından sevllen bir kişi olduğu kaydedlliyor. Kazadan sonra kişiliği büyük bir değişim geçiren Gage yalancı, küfürbaz, işini kaytarmaya bakan bir kişi haline geliyor. Sol gözünü kaybetmesinden başka, kazanın Gage'in dış görünüşünde bir değişiklik yapmadığı biliniyor. Zekasında ve belleğinde de bir değişiklik görulmüyor. Ancak, Gage sosyal kurumlara duyduğu tüm saygısını yitiriyor. Bilim adamları Gage'in entellektüel gücü ile hayvansal eğilimleri arasındaki dengenin bir daha düzelmemek üzere bozulduğunu tahmin ediyor. Frontal loblan hasar gören insanlann kazadan önceki zeka düzeyini kaybetmediğini kaydeden Dr.Damasio, bu insanlann sosyal ilişkilerinde son derece kaba ve saldırgan davranışlar sergilediğine dikkat çekiyor. (R.O) aposi Sarcoma'sı ilk kez ABD'li eşcinsellerde AIDS belirtisi olarak gündeme gelen ve çok ender görülen bir kanser türü. Ancak, Afrika ve Akdeniz'in kimi yörelerinde AIDS hastalığından çok daha önceleri yaygındı. Uzmanlar hastalığın, AIDS ile hiçbir ilintisi olmayan bir virüsün bağışıklık sisteml sekteye uğramış bir bireyi etkilemesi sonucu ortaya çıkabileceğini belirtiyor. Tüm bedene yayılabilen AIDS bağlantılı Kaposi ile kıyaslandığında, bu hastalığın daha Ilımlı olduğu ve yalnızca bacak ve ayaklarda etkislni gösterdiği bildiriliyor. Kaliforniya Universitesi'nden bir uzmana göre, Afrika'da yaygın olan hastalığın yalnızca ayak ve bacaklarda görülmesi burada yaşayanların volkanik topraklar üzerinde yalın ayak dolaşmalarından kaynaklanıyor. Aynı bölgede "pocodocinosis" ya da "yosunlu ayak" olarak anılan bir başka hastalık da yaygın. Bu hastalığın da volkanik toprak zerreciklerinin ayak derisine işlemesinden kaynaklandıgı ve lenf damarlanna yayıldığı biliniyor. Lenf damarları bağışıklık gözelerini Içerdiğinden birey hastalıkla başedemiyor. AIDS'lilerde de hastalığın tüm bedene yayılmasının nedenl de bağışıklık sisteminin işlevini yitlrmesinden kaynaklanıyor. Ancak, nedeni henüz bilinmemekle birlikte, ABD'de AIDS'li Kaposi hasta sayısında 10 yıl içinde şaşırtıcı bir düşüş görüldü. Uzmanlar, Kaposi İle volkanik toprak arasında bir bağlantı varsa yapıiacak tek şeyin ayakkabı giymek olduğunu belirtiyor. (r.u) Bastığınız yere dikkat edin! En içteki gezegene dönüş ı ariner 10'un Merküri gezegeni çevresinde yaptığı geziden yirml ı yol sonra uzaybilimciler bu gezegene yeni bir gezi tasarlıyor. Kısa adı ESA olan Avrupa Uzay Derneği'nden Andre Balogh ve ekibi Merküri gezegeninin yörüngesine bir uydu yerleştirmeyi tasarlıyor. NASA Araştırma Programı içeriğinde de iki Amerikalı ekip Merküri gezegenine yapacaklan gezi konusunda birbirleriyle yarışıyor. Bu ekiplerden biri gezegenin yanından uçuş yapacak bir inceleme uydusu göndermeyi tasarlarken, öteki de gezegenin yörüngesine uydu göndermeyi düşünüyor. Mariner 10,1974 ve 1975 yıllannda olmak üzere iki kez Merküri gezegeninin yanından geçerken yüzeyin fotoğraflannı çekmeyi başardı. Görüntüler hiç beklenmedik bir biçimde gezegende dünyanınkinin yirmide biri gücünde manyetlk bir alan olduğunu ortaya koydu. Alınan şaşırtıcı sonuç bilim adamlarının bu gezegene öncelik tanımasına yol açtı. Bir uydunun Merküri'ye yaklaşarak hızını azaltması çok büyük bir enerjiyi gerektirdiğlnden gönderilecek uyduda yeterince yakıt olması ve donanımının mümkün olduğunca az tutulması gerekiyor. Bu kez yapılacak incelemeler gezegen yüzeyindeki maden ve kimyasalların belirienmesine yönelik olacak. Kutup bölgelerine yakın yörelerin bir radar haritası çizilerek gezegen çevresindekl yoğun ısıya karşın burada buz olduğunu gösterir kimi bulguların kesin olup olmadığı araştırılacak. Bilim adamları Merküri'ye Güneş'e en uzak olduğu zaman yaklaşmayı düşünüyor. (r.u.) K 3785