Katalog

PALEONTOLOJl 380 milyon yıl öncesinin canlıları bulundu Evrim tarihinin eksik parçalannın tamamlanmasına katkıda bulunan Iskoçya'daki bir kıreçtaşı madeni fosilleri, denizden kara yaşamına geçişin öyküsüne ışık tutuyor tan Wood profesyonel bir fosil toplayıcısı ve aynı zamanda amatör futbol maçları hakemidir. 10 yıl önce bir keşifte bulundu ve Bathgate futbol sahasının duvarlarının alışılmmamış tipte kayalardan yapılmış olduğunu farkettı. Bu kayalar kireçtaşıydı, fakat siyah ve soluk renkli tabakaları vardı. Wood kayaların fosil taşıdığına emindi. VVood'un tahmlni doğru çıktı. Bu kayalar bir kireçtaşı madeninden geliyordu. Bugün bu maden dünyadaki en önemli paleontolojik alanlardan biri. Son araştırmalar oradaki kireçtaşının, çok özel koşullarda, tam su hayvanlannın kara hayvanlarının öncülerini oluşturmak üzere dönüşüme uğradıkları sırada oluşmuş olduğunu göstermekte Milyonlarca yıl önce sıcak Ekvator sularından çıkıp karada yaşam mücadelesine başlayan tuhaf görünüşlü yaratıkların Iskoçya futbol sahasında işleri ne? S 380 milyon yıl önce Iskoçya'da kullamlmayan bir kireçtaşt madenlnde yaşamın başlangıcına neden olan canlı foslllorine rastlandı. dir. Olayın diğer bir ilglnç yanı, bu olayın ekvator kuşağında gerçekleşmesi ve fosit kayaların, kıta hareketlerı ile bugün ta Kuzey'de Iskoçya topraklanna dönüşmesidlr. 1984 ve 1987 yılları arasında Wood ilk kazıları yaptı, daha sonra bir paleontolog ekibi fosil toplamaya başladı. Bilim adamları yatak yatak dağılımlarını kaydederek ve birikmiş olduklan ortamı inceleyerek hayvanlan orijinal yerlerine yerleştirebildiler. "East Kirkton" adı verilen pro|ede 100 kadar araştırmacı ve gönüllü çahştı ve araştırma sonuçları "Transactions of the Royal Society of Edinburg Earth Sciences" dergisinde yayımlandı. Ve New Scientist dergisinde bu konuda geniş bir yazı yayımlan dı(12şubat94). East Kirkton öyküsü 338 milyon yıl kadar önce başladı. Şimdi Iskoçya topraklarında bulunan bölge o zamanlar ekvatora yakındı ve bugünkünden daha da nemli, çok daha sıcaktı. Bölgeyi ormanlar kaplamıştı. Alan volkanıkti. East Kirkton kireçtaşlan bu tür volkanların kenannda küçük bir gölde bulunuyorlardı. Bu tarih öncesi göl muhtemelen yalnızca birkaç on bin yıl variığını sürdürdü. East Kirkton'da fosilleşmiş herhangi bir yaratık karadan göle gelmiş, içine düşmüş, taş kesilmiş ve hızla bir sonraki volkanik kü! bulutu içine gömülmüş olmalı. Bu bulguları o kadar önemli yapan şey, evrim zincirinde bir bosluğu doldurur görünmeleridir. özel ılgi çeken olay amlp kalıntılandır. Daha eskı amip fosilleri eskı Sovyetler Bırliği'nde, Grönland'da ve en son olarak Iskoçya'da keşfedilmişti. Fakat bu hayvan lar o kadar ilkeldir ki, yaşam tarzlannda hâlâ balıksı olduklan söylenebilir. East Kirkton bulgulan ise tam gelişmiş karada yasayan dört ayaklı hayvanlardır. Tam olarak karada yaşayan hayvanlar içinde bilinen en eskileridir. Ayrıca East Kirkton'da dikkate değer eklembacaklılar akrep gibi harici iskeletl, ek bacakları olan türler vardı. Çeşitli nadir kırkayak cinsleri de bulunuyordu. Akrep kalıntılan bilinen en eski hava soluyan akrepleri en yaygın olduklan zamanda göstermektedir. Bunlar aynı zamanda akreplerin, denizde yaşayan yaratıklardan bugünkü karada yaşayan hayvanlara nasıl evrimleştikleri konusunda çok önemli bılgıler vermektedir. Paleontologlar daha önceleri, Karbon Devn akreplerinın suda yaşadıklannı varsaymışlardı. Fakat Kirkton'da bulunanlarda akciğerler ve yürümeye uygun ayaklar vardır. Büyük yatay bilesik gözter ve basit ileri bakan gözler bileşimi, akreplere avlarını gündüz yakalamaiarı İçin onlara keskin görüş sağlamaktadır. Bugünün çok daha küçük gececi akrepleri (küçük böcekleri yakalarken önemli ölçüde hlslerini kulanırlar) bir zamanlar oldukça farklı olan bu grubun talihsiz kalıntılandır. East Kirkton bulgulan arasında omurgalılar en fazla ilgiyi çekmiştir. 1988'de bulunan kertenkele benzeri bir yaratık, bilinen en eski sürüngen olarak değerlendirlmiştir. East Kirkton'daki bulgular evrim konusundaki fikirlerin değişmesine yol açmıştır. East Kirkton'un bir tür tarih öncesi Pompei olduğunu düşünmek ilginç oluyor. Hayat burada, önce kaynayan bir kaplıcaya yakaianan, sonra yüksek derecede aktif volkanlardan düşen küllerle kaplanan, bir felaket fotoğrafı gibi saklanmış. Nezihe Bahar 37812