Katalog

B İ L İ M KÜLTÖR Bazı canlılarda 'başkanlık hormonu' var Bazı insanlar ve hayvanlar arasında mutlaka "baş olmak, başa geçmek, başta kalmak" isteyenler var. Bu insanlarda "başkanlık hormonu" olabileceği savı ortaya atıldı. VehbiBelgil ımi insanların daha çocukluklarından itıbaren hep "baş" olma ateşiyle yandığını bılıyoruz Yaşın ilerlemesı ıle bu ısteğın arttığını da bılıyoruz Böylelerı kazara "baş" olursa dünyayı ateşe vermekten çekınmez Kendilerını yaşam boyu "baş" görmek ısterler Inönü "mıllı şef" ıdı Burgıba, bunamışlığına rağmen hep başta kalmak ıstıyordu Saddam, Mussolıni, Hıtler, Stalın, Franko, hep başta kalmak ıçın savaşım verdıler Demırel, kendı deyışı ıle 7 kez "başlık"tan uzaklaştırıldı Yılmadı, savaştı Sekızıncide 9 cumhurbaşkanı oldu K Bunun bir nedeni olmak gerekmez mı? Kımı insanlar neden böyle? Dahası var Herkes "baş" olmayı ılle de polıtıkada aramıyor Kımılen, bakanhk çapında, muessese çapında, şırket çapında baş oluyor Bazı şeyler ıçın kendılerınden emır alınsın istiyor Evde, hanım, herşeyın kendısınden sorulmasını ister Bunun ıçın, nıkah gunü eşinin ayağına basar Kaynanagelın geçımsizlığı vardır da, kaynata geçımsızlıği yoktur Evet, bu dayanılmaz ısteğın bır nedenı olması gerekır ve bu bılımsel olarak araştırılmalıdır Araştırma yapılmış ve ıddıaya göre "başkan"lık hormonu bulunmuştur var Gayet az mıktardakı (1019 g/mm3) bu salgı, kımı memehlerde, baş olmak ıçin gereklı ışlemlenn önem kazanmasına yardımcı oluyor Baş'ın daha çok yıyeceğe, daha çok oksıjene, daha çok "eş"e ve daha çok "yaşama alanına" gereksınmesı var Hayvan daha çok yıyecek, daha çok oksıjen sarf edecek, daha çok eş ısteyecek ve eşlerı ıle yavrularının tyı yetışmesı ıçın daha çok yaşama alanına (espace vıtal) gereksınmesı olacaktır Bır horoz kaç "eş"e yetışıyor? Atılan yemlen önce horoz seçıyor, kalanı başkalanna bırakıyor Hemen bütün canlılar, çıftleşmeden önce, kendilenne bır "yaşam alanı" seçıyor, "eş"ı sonra anyor "Benımte bırleşırsen sen de, yavrulanmız da bu alanda rahat ederız" dercesıne Ve hayvan, bu alana başkalannın gırmesıne ızın vermiyor Onlan ötüşlen ıle pençesı ile kovuyor. Fıkn ortaya atanların başında Prof Mouldy gelıyor Kendısı Montekarlo'da, Çok Yönlü Araştırma Merkezı'nde çalışıyor (Centre de Recherche Plurıdıscıplınaıres de Monte Carlo) Bılım dunyası nasıl karşılayacak bu ıddıayı? Profesörün vardığı sonuçlar 'Scıence and Lıfe' adlı dunyaca ünlü dergide yayımlanmıştı Böylece de tartışmaya açılmış durumda Kımı bılım adamlan araştırmanın daha da dennleştırılmesını salık venyor Kımılerı de, daha çok hayvanlar (fareler) ve memelıler üzennde yapılan araştırmalaria vanlan bu sonuçların ınsanlara uygulanırken çok dıkkatlı davranılmasını söyluyor Evet, "baş olma" gereksınmesı bır çokları ıçın dayanılmaz guçte bır "ıtı" Bunun nedenl araştırılmalıdır Ama, bu alanda hıçbır şey de yapılmamış değıl 7O'lı yıllarda, hucre muhendıslığı fıkn ılk ortaya çıktığında şöyle bır ıddıaya ortaya atılmıştı Insanın vucut hucrelerı 46 kromozom taşıyor Bunlar, canlının butun özetlıklerını en ınce aynntısına kadar taşıyor Buna karşılık sperm hucrelerı sadece 23 kromozomlu Eğer bız bır den hücresını, bır akcığer hucresinı çıkanp tupte yetıştırebılırsek, o hücrenin alındığı canlının tıpkısını elde edebilırız Bu konuyu bırçok yazımızda ıncelemıştık zamanında Ama, zorluk şurada ıdı Vucut hucrelen gelışmelenni tamamlayıp bıtırmış hücrelerdı Bunlan uyandınp çoğaltmak ayn bır "iş"tı Ama sperm hucrelen 23 kromozomlu 23'ü kadından, 23'ü erkekten olmak uzere 46 kromozomluk tam bır hucre oluşturuyor Yalnız, burada bır ekslklık var Çocuk ya anaya ya babaya, ya kalıtımsal bır vaıiığa çekiyor Oysa, ıstenen vücut hucresinı verenın tıpatıp aynı bır canlı Böyle bır şey gerçekleşmedi Bır ara bır de yasak gırdı araya Böyle canlılar ıstenmıyordu Hıtler'ın tıpatıp aynı, Mussolını'nın tıpatıp aynı bır ınsan dünyanın başına yenı belalar getırebılırdı Madagaskarlı Prof. Mouldy Kalp hastalıkları ve karaciğere genetik tedavi Kahtsal hiperkolesterinemi hastalığının ilk genetik tedavisinde başarı araciğere ılk kez yapılan genetik gen tedavısinın umutlu sonuçlar vermeye başladığı belırtılıyor. Ancak henuz kesın bır başarı elde edılmış değıl Mıchıgan Unıversıtesı'nde ve dığer enstıtulerden bılim adamlan 1,5 yıl Önce genç bır kadının karacığerıni sağlıklı kahtsal hucrelerle donatmışlar ve böylece hastanın ılerleyen kalp hastalığını durdurmayı tasarlamışlardı Kahtsal hıperkolesterınemısı olan Kanadah kadında, genlerınde hata olduğu saptanmıştı Hatalı gen yuzunden LDL reseptöru kandakı yağı çekıp alamıyor ve karaciğere taşıyamıyordu Kadın hasta 16 yaşında kalp krızı geçırdıkten sonra 26 yaşında bypass olmuş, ancak daha sonrakı gelışmeler bır gen tedavısını gereklı kılmıştı Doktorlar hastanın karacığerinın beşte birını aldılar Kandakı yağı çekemeyen hatalı genı, hatasız genler aşılayarak gıdermeye çalıştılar Uzmanlar hastanın her beş hucresınden bırının yenı genı kabul ettığını ve genın böylece doğru çalışmaya başladığını belırtıyorlar Nature Genetıcs'ın Cılt 6, 335 sayfasında yayımlanan çalışmaya göre, uzmanlar tedavi ettıklerı ıkı mılyar karacığer hucresinı bır kateterle doğrudan hastanın karacığerıne gen verdıler Bu tehlikelı operasyon başanyla gerçekleştırıldı. Dört ay sonra nakledılen genlerin sadece bın ıle 10 bın karacığer hucresınden bırınde aktıf olduğunun görulmesı bıraz duş kırıklığı yarattı Kanda yağ değen gerçı azaldı ama sadece sadece yuzde 17 Ancak müdahaleden sonra iyi huylu bılınen HDL alıcıları arttığı ıçın, müdahaleden önceye kıyasla hastanın genel kan değen durumunda lyıleşme oldu Ayrıca hasta kolesterın mıktarını azaltan Lovastatın ılacına daha iyi yanıt verır oldu. Bu hastahğın oldukça ağır seyreden bu tıpıne karşı yapılan ılk gen tedavısınin sonuçları konusunda bılım adamlan iyımser Şımdı ıkı hastayı da aynı yöntemlerle tedavıye başladılar. K Power dehydrogenase (PD Gase) Hayvanlarda da aynı biçimde güçlü bır arzunun variığını bılıyoruz Farelerden, aslanlardan, horozlardan tutunuz da maymunlara, kuşlara vanncaya kadar Araştırma akla hıç gelmeyecek bır ülkenın, Madagaskar'ın bılım adamlannca yapılmış ve sonuca ulaştmlmıştır Tabıı fare düzeyınde Iddıaya göre beynın hemen altındakı hıpofız bezınin salgısında başkanlık hormonu Ancak, Power dehydrojenaz tek başına iş gömnüyor Früstraz denen (frustrase) bır başka hormon da yükselme duygusunun arttırılmasında rol oynuyor Bunu böyle açıklayabılırız Sıgara ıçenın tekrar içme gereksınmesı dınleyıcısız kalmış bır mılletvekılının dınletecek adam araması bu hormon sayesınde ılerı aşamaya göturulüyor Hayvan bır kere amacına ulaşıp da "baş" düzeyıne yukseldı mı bırden sakınleşıyor, azgınlığı azalıyor ÇunkCı hayvan, yeme, sevışme, her ıstedığını yapma kolaylığına kavuşuyor, kendını toplumuna kabul ettırmış oluyor. Destek hormonu (Frustrase) Tıpatıp aynılık kuramsal olarak vücut aynılıgı Zekâ da kalıtım yolu ıle geçıyor mu? Bugune kadar kanıtlanamadı bu Hıtler'ı yaratan, Almanya'nın Bınnci Dunya Savaşı'ndan sonrakı anarşık durumu idi Lenın de öyle olmadı mı? Osmanlı Imparatorluğu Birıncı Dünya Savaşı'ndan sonra dağılmasa ve Türkiye parçalanmasa ıdı Atatürk ortaya çıkar mı ıdı? Tanhe şekıl vermiş insanların hepsınde "başkanlık hormonu" bulunduğunu düşünelım Çocuklannda da öyle olacağını kım söyleyebılır? Başanlı bır politıkacının yenne aynı soyadını taşıvan bır başkasını hemen buluyoriar Inönü, Ozal, Menderes gıbı Anlamsız bır buluş Bunların asdlarının kultürel bınkımlen aynı mı olacak? Olsa bile, mücadele azımleri bır olur mu? Yukarda sözünü ettığımiz hormonlar hep işleseydı dünyada Hıtler'den, Musolını'den, Saddam'dan geçılmezdı Hormona belkı söylendığı bıçımde var Ama sosyal, ekonomık koşullar aynı olmayınca "başkan" ortaya çıkamıyor Işın bu bakımdan da ıncelenmesı gerekiyor sağlam bır sonuca varabılmek ıçın Unutulan nokta 375 13