Katalog

B İ L İ M K Ü L T Ü R Kitabın milyoneri olur mu? Insanın milyoneri gibi kitabın da milyoneri var. Nasıl milyoner olur bir kitap? Tanımlanması gerek. Vehbı Belgıl Milyoner kitaplar obur yapıtları da bunun kadar guzel olabılır duşuncesıyle Işte televızyonun bu olanakları var 19 yuzyıl yazarlarının, baskısı 510 bın'ı geçmeyen yapıtları televızyonda nam kazanınca mılyonlara seslenen bır mesaja dönuşuyor Tanrıların Arabaları E n az bır mılyon satan kitap birinci sırayı alıyor Bunlar daha çok din kıtapları Tevrat, Inciller, Kur'an gibı Bunların reklamı bınlerce yıl öncesınden yapılmış Bugun de surduruluyor mısyonerler bu ışın gönullulerı Bızde de Kur'an çok satan kıtaplardan Hele Hâfız Osman'ın yazması olanı en tutulanı Ama, ben bu tur kıtapları 'milyoner kitap" grubuna sokmuyorum Asıl milyoner kitap kendı olanakları ıle kendinı satan kıtaptır. Bu yuzden Shakespeare'ın kıtaplarını da milyoner saymıyorum Bunların arkasında da Ingılız kultur emperyalızmı var Milyoner kitabın ıkinci tanımı, yazarına, yayımcısına mılyonlar kazandıran kitap oluyor Ömer Hayyam'ın Rubâılerı bunların başında Kım tanıtmış bunları Ingılızler'e? Her rubâı vurucu bır gerçek taşıyor Bunu öğrenen, hemen oburlerını de okumak ıstıyor Rubâıler Ingılızce'ye kaç yayınevınce her bırı kaçar kez olmak uzere çevrılıp basılmış? Aslındakı gıbi manzum çevırıler, duz çevırıler, yorumlu çevırıler Kendı kendinı satan kıtaplara ıkinci örnek Bınbırgece Masalları Avrupa bunların varlığını 18 yuzyıl başlarında öğrendı Fransız Antoine Galland'ın yardımı ıle Galland (16461715) Istanbul'a gonderılen bır elçınln kultur yardımcısı olarak Istanbul'a geldı, Surıye'ye gıttı Bınbırgece Masalları na aıt ılk bır cıldı o orada buldu Donuşte bunları çevırıp yayınlattı Etkı her bır turlu tahmının ustunde oldu Çevın kapışıldı Galland, Masalların tamamını bulmak ıçin ulkemıze bır daha geldı Ilk çevırıye yenı masallar ekledı Başarı nasıl ızah edılebılırdı? Fransız edebıyatı dunya çapında bır edebıyattı Rasin lerı, Korney'lerı, Boileau ları yetıştırmıştı Bunların temsıl ettıklerı edebıyata Klasık Edebıyat denıyordu Konular kral, prenses, kralıçe gıbı ınsanların yaşamlarından, seruvenlerınden çıkarılıyordu Bu edebıyatta halk dıye bır şey yoktu Hatta, köyluye koylu bıle denmıyordu. Birçok sozcukler edebıyat dışı bırakılmıştı Domuz, köpek gıbı Bu edebıyatın okuıiarı soylulardı Bunlar, boyle sözcuklerı ağızlanna yakıştıramıyorlardı Halk boyle bır edebıyattan bıkmıştı, fakat farkında değıldı Bınbırgece Masallan'nda ıse olaylar aşağı tabaka denen ınsanlar arasında geçıyordu Hammal, sokak kadını, parasız pulsuz gençler, balıkçılar, para peşınde koşan maceracılar, perıler, cınler gıbı Fransız halkı, yalnız kral ve kralıçelenn değıl bu tur ınsanların seruvenlerının de ılgınç olabıleceğını gormuştu Victor Hugo'nun Sefıller'ınde baş kahraman bır hapıshane kaçkını, bır genel kadındı Notre Dame'ın Kamburu'nda baş kahraman hılkat garibesı bır zangoç ıle bır sokak kızı ıdı Masallar Fransız edebıyatına yenı bır soluk getırmıştı Bu soluk butun Avrupa edebıyatlannı kapladı Hemen her dılde birçok baskıları yapıldı masalların Hatta, masalların başansı, başarılı olmayan Ortadoğu masallarını da etkıledı Birçok doğubılımcı bu tur masalları gun ışığına çıkarmakla gorevlendırıldı Bu harıka masalları kımın, kımlerın yazdığı bılınmıyor Bu yuzden de masallar yazarlarına hıç para getırmedı Ama yayımcılarına durmadan para getırıyor Kendı kendinı satan kıtaba en guzel ornek bu masallar oldu Isvıçreli bır yazarın Chanots of the Gods adlı kıtabı bır ara mılyonlar sattı, sahıbıne de mılyonlar kazandırdı Ama, yalancı bılım venlenne dayanıyordu kitap Üzaydan ınsanlar dunyaya gelmış, akıl almaz yapıtları yapıp ğıtmışler Ehramlar, Paskalya Adası'ndakı heykeller, bılmem neredekı tonlarca taşlardan orulu duvarlar gıbı Çocukların bıle ınanmayacağı bu masallar bır ara butun dunyayı etkıledı Adamın kıtapları mılyonlar sattı Çevırılerı ıçın mılyonlarca dolar odendı Sonra her şey birden söndu Yalancının mumu gıbı. Dalgalı satış dıyebılırız buna Bunun en guzel orneğı de Hıtler'ın "Kavgam" (Meın Kampf)ın satışları "Eher Verlag" adlı yayın fırmasınca ılk kez 1925'te satışa çıkarılan kitap ilk ağızda 9 425 adet satmıştı Sonrakı uç yılda satışlar gıttıkçe duşuyor 1926'da 6 913, 1927 de 5 607 ve 1928'de 3015 Ilk baskı ıkı cılt halınde çıkıyor Fakat, Nazı partısının yuzunun gulmeye başladığı 1930'da kitabın, ıkı cılt bır arada ucuz baskısı (9 Mark), satışları 54 086'ya, 1932 yılında da bırden 90 351'e yukseltıyor Fakat, Hıtler'ın 1933'te iktidara geçmesı uzenne satışta bır mılyonluk artış goruluyor, sonra bu sayı, yukselmesını surduruyor Bu satışlardan Hıtler'e % 15 telif hakkı ıle, o zamankı para ıle "300 000" dolar duşuyor Bugunku kura göre 6 milyon Kitabın satış bedelı 9 mark uzerınden Hıtler'e mılyonun üzerınde para kalıyor Böylece, Fuhrer, ılk kez "kitap milyoneri" oluyor Tabıı Nazı partısının ıktıdarı boyunca satışlar arta arta 5 mılyonu aşıyor "Kavgam", armağan kitap özellığıne burunuyor Her eve bır kitap, her evlenen çıfte bır kitap Ilk baskıdakı 9 bın kusurluk satış 5,5 mılyonun üzerıne çıkıyor. Ancak bu mılyonerlığın değerı ne? Hitler başa geçmese ıdı "Kavgam", bır megalomanın hezeyanlan dıye değerlendırılecek ve orada kalacaktı Yanı, Kavgam'ı da, dın kıtapları turunden, reklamı kendınden kitaplar arasında sayabılırız Bugun, Amenka'da reklamla okuru delıye dondurmek yöntemı ıle mılyonun uzerınde kitap satışları göruyoruz Ben bunları da yapay satış olarak goruyorum Bırkaç yıl sonra eserın ne adı duyuluyor, ne varlığı Ama, bol reklam yazarın ve yayınevının cebıne mılyonlar akıtıyor Amaç da bu değıl mı? Sonuçta şunu ekleyebılırız ölçu, kitabın kendı kendinı satmasıdır Bunda tavan milyon satış Yapıtın para getırısı, 6nemlı olmakla bırlıkte, enflasyon ulkelennde fazla anlam taşımıyor İngiltere'de tıp araştırmalarına darbemi? İngiltere'de "Tıp Araştırmalarına Yardım Konseyı" adlı bır kuruluş var Amacı tıp alanında araştırma yapanlara, kuruluşlara para yardımında bulunmak Tabıı yönetmenlığınde yazılı kurallara uygun bıçımde Yardımdan yararlanan kuruluşların bırı de Cambridge'dekl "Soğukta Organ Saklama Grubu (Medıcal Cryobıology Group) Kuruluş, nakıl ıçın doku ve organ saklıyor, eksı 196'ya varan soğuklukta Göz mu, karacığer mı, böbrek mı gerekıyor bır hasta ıçın? Oradan alabılıyorsunuz, masrafı karşıltğında Konsey 1991'de yardımı kesıyor Bunun uzenne grup da dağılıyor ama hemen değıl Çunkü, "VVelcomme Trusta" adlı bır başka kuruluş verıyor 400 000 Sterlınlık yardımı (8 5 mılyar TL) Grup, şımdı çahşmasını York Universıtesı'nde surduruyor Birden ortaya çıkan bu olayı nasıl ızah edebılırız? Para darlığı ıle mı? Olay şundan çıkıyor Konsey sadece yönetmenlığindekı kurallara bağlı Bır tıp araştırması ne kadar ılgınç, ne kadar yararlı olursa olsun, yonetmelığe uymadı mı yardım alamıyor Demek kı, yönetmelıkte değışıklık yapılmış Nıtekım Konsey şımdı de yardım veriyor, ama molekul bıyolojısı ve molekul gen çal^malarına Kısaca, Konsey, tıpkı Nobel Odullerı gıbı, yonetmelığınde belırtılen alanlarda yardım sağlıyor Ingıltere bılımın her alanında buyuk katkıları olmuş bır ulke Astronomide, fizıkte, kımyada, bıyolojıde, tıpta Ingılız bilgınlerın bu buluşlarından butun ınsanlık yararianıyor Buluşma, eklemeye gerek yok, buyuk çapta "fonlar'Ma çalışıyor Üçüncü tür bir satış Radyo ve televizyon Ikinci bir tanım Gunumuzun en etkın tanıtma aracı radyo ve televizyon da birçok kıtapların milyoner olmasında buyuk rol oynuyor özellıkle televizyon Televızyon, doymak bılmeyen bır canavar adeta Dunyada kaç televizyon, kaç radyo ıstasyonu var? Bunların hepsıne her gun konu yetıştırmek gerekıyor Konu da, haberler, yarışmalar, maçlar dışında romanlardan çıkarılıyor Ingılız Charles Dickens ın (18121870) romanlarından kaç fılm, kaç pıyes çıkarıldı? Fransız Victor Hugo'nun (18021885), Alexandre Dumas'nın (18031870), Balzac (17991850) ve başkalannın romanlarından pek çok konu televızyona aktarılmıştı ve aktarılıyor Ancak, burada önemfı rolu fılmın yonetmenı oynuyor kımi konular kımı yonetmenlerı çok etkılıyor, bundan buyuk bır fılm doğuyor Işın bır de şu garıp yanı var Adı pek geçmeyen bır yazarın duyulmamış bır yapıtı, birçok nedenlerle bırıncı sınıf bır yapıt dıye ortaya çıkıyor Yahut bunun tersı de oluyor Buyuk bır yazarın buyuk bır yapıtı kotu bır fılm verıyor Fılm lyı olursa aynı olursa aynı yazarın öbur yapıtları da bırden milyoner oluyor Böyle bır yazarın Kitabın zaferi mi? Kanguru sadece Avustralya'da yaşayan bır hayvan Adını da belki oranın yerlılerı koymuş Hayvanın arka ayakları ıle kuyruğu çok güçlu Zıplayarak yuruyor Dışısinın karnında bır dış kese var Yavrular burada saklanıyor Grı renklı kanguru bir sıçrayışta 4 metre kadar yukselıyor tek katlı bır evın uzerinden aşabılır Yine bır sıçrayışla 14 metrelık bır uzaklığa gıdebılıyor Kanguru adım adım yuruyemiyor; gıdeceğı yere hep sıçrayarak gıdıyor Hayvanın sıçrayarak yuruyuşu Ay'a ınen astronotlar ıçın ornek yuruyuş oldu Ay yüzu çok engebelı olduğu ıçin asfaltta yürür gıbı yürümeye ımkân bırakmıyor Sonra, uzay adamlarının uzerlerınde bıle yurumeyı çok guçleştıren gıysıler de var Bu durum Ay yüzunde kanguru gıbı sıçrayarak yurumeyı zorunlu kılıyor Ay'da yerçekımı dunyanınkınden 6 kez az olduğu içın sıçramak fazla bır yorgunluğa yol açmıyor Dunyada 60 kılo gelenbır ınsan Ay'da 10 kılo gelıyor Ama, buna rağmen astronotların başarılı ış yapabılmelerı içın, öbur yolculuklarda elektrıkle ışleyen arabalar kullanıldı Nereden nereye değıl mı sevgılı okurlar? Kangurunun yaşamı 359 13