Katalog

BİLİM DÜNYASINDAK HABERLER Prostat tedavisinde çelişkiler Alkol beyne nasıl İşliyor? 11 erkekte bır gorülen prostat kanserının, son yıllarda gıderek arttığı ızlenıyor Dığer kanser türlerı ıçın her gun yenı btr tedavı yontemı bulunurken, prostat kanserı tedavisinde henuz kayda değer bır gelışme sağlanamadı Amenkalı bılım adamları bu yıl çoğunluğu Hiyah olmak uzore 38 bın Amenkalı erkeğın prostat kanserınden oleceğını ıddıa edıyor Dığer 200 bın erkek de henuz deneme aşamasında olan tedavı yöntemlerınden yararlanacak Pek çok erkek tedavı olup olmama konusunda kararsız Tedavı kararı almadan önce hastanın şu etmenlerı goz onunde bulundurması gerekıyor Tümorün boyutları ve cınsı, hastanın genel sağlık durumu ve yaşı, cınsel yasama ılışkın tercıhlerı, kulturel btlınç duzeyı 1980 yılından bu yana prostat kanserındekı artış yüzde 600'lere ulaştı Bu artışın bır nedenı de hastalığın son derece basıt bır yontemle teşhıs edılebılmesı PSA adı verılen ba3it bır kan tahlılı ıle prostat bezının salgıladığı bır enzlmın duzeyı olçuluyor Kanserlı hastalarda PSA duzeyı yukselıyor Tumorun buyüme hızı arttıkça PSA duzeyı de aynı hızla artıyor Ne var kı, öldürucu tumorlerde PSA düzeyınde bır değışıklık olmuyor Öte yandan hıç bır zararı olmayan, lyı huylu tumorlerde PSA duzeyı yukselebıyor Otopsı raporları 50 yaşın uzenndekı erkeklerın yuzde 40'ında kuçuk prostat tümorterı olduğunu gosterıyor Pek çok kışının hayatta ıken bu tumorlerın farkında olmadığı ılerı surulüyor Bu tumorlerın yalnızca beşte bın yasamı tehdıt edıcı boyutlara ulaşıyor Ancak şu anda hangı tumorlerın habıs, hangılerının selım olduğu henuz bılınmıyor Prostat tumörunun tespıt edılmesıyle erkekler çok önemlı bır sorunla karşı karşıya kalıyor Şımdı bu tumoru aldıracak mı yoksa dokunmayıp kendı halıne mı bırakacak? Urologların bır kısmı tumoru "yakın takıbe alıp bekleme" taraftarı Bu yaklasıma gore tümör belıriı bır boyuta erışıp, bellı başlı fonksıyonları engelleyınceye dek beklenıyor Ancak bu aşamadan sonra mudahele edılıyor Ote yandan prostat tumoru erken teşhıs edılıp ışın tedavısı veya amelıyatla etkısız hale getırılırse yaşam kurtuluyor Yakın takıbe alınan bır tumorun ıkı kontrol donemı arasında tedavısı olanaksız hale gelme olasılığı doktorları huzursuz edıyor Eğer hasta, kökten çozümü tercıh edıp amelıyat yaptırırsa prostatektomı, bu kez de ıktıdarsızlık ve ıdrar tutamama nskı ıle karşılaşıyor Amelıyata bır seçenek oluşturan radyasyon tedavısı yedı haftalık bır donemı kap3iyor Ne var kl ıktıdarsızlık olasılığı, amelıyata oranla daha duşuk olmakla bırlıkte, radyasyon tedavisinde de bulunuyor Daha da otesı radyasyon kokten çozüm sağlamıyor Son olarak hormon tedavısı de bır seçenek olarak öne surulüyor Bu tedavıde prostat bezının salgıladığı testosteron hormonu etkısız hale getırılıyor Testosteron hormonu, testıslerın amelıyatla çıkartılması veya kımyasal yollarla engellenıyor Bu tedavı zaman alıyor ve kanserı yenmeye yetmıyor Hormon tedavısı sağlık nedenlen ıle amelıyat edılemeyen veya radyasyona dayanamayan hastalara onerılıyor Bır kaç kadehten sonra beyınden saçma düşüncelenn sızması son derece doğaldır, zıra ıçkı beyınde kı hücrelerde de sızmalara yol açar Sınır hucrelen dışandakı maddelerle ıçerdıklerı ayn tutmaya yarayan yağ molekullermden oluşan bır derıyle kaplıdır Alkol bu denye daha göze neklı bır gorünüm kazan dırdığından kımyasalların ı letılmesınde bozukluklat meydana gelır Bu sınır hucrelen ıçın olduğu kadar beynın ılettığı duşünce ve duygular açısından da olumsuz bır durumun gostergesı sayılır Içkılı kışılerın yemeklennı ustlerıne dokmelerının, ya da saçma sapan konuşarak ışlennden olma nedenı de bundan kaynaklanır Insan beynının duzenlı kavrandığında alkolun olumcul etkısı çok daha kolay açıklanabılır Beyın son bırkaç yüzbın yıl ıçınde evrımını tamamladığından eskı olan bölümlenn yennı çok daha karmaşık bolumler almıştır Bugune dek ulaşılan en yüksek nokta ınsan beynının % 29'unu, şempanzelerın % 17'sını, kedılerın ıse % 3,5'ını oluşturan on loNarla gerçeklesmıştır Beynın on lobları, tasan ve eylemlenn eşgüdümunden sorumlu genel müdür konumundadır Loblar bılıncının, sezgınln ve gudü denetımının merkezı sayılır kı, bu bzellıkler bırkaç kadeh ıçkıden en kolay etkılenen özellıklerdır Buna göre, alkolün ılk etkılerının genelde beynın en gelışmış bolumlerınde goruldüğu soylenebılır Içılen ıçkı arttıkça beynın gıderek ötekı bolumlen denetleyemez duruma gelır Işte, kımı zaman araç surucülennın araçtan daha dar bır yoldan geçmeye yel'jnmelen, ya da durust ve aklı başında bınlennın cınayet ışlemelerı bu nedenledır Alkol, bıreyle dış dunya arasına puslu bır perde çeker Bunu da, "durumdan bağımsız öğrenme" yoluyla gerçeklestınr "Durumdan bağımsız oğrenme", kısaca, bellı tnr durumda oğrenılenlenn aynı durumun yınelenmesı ıle daha kolay anımsanmasıdır Örneğın geçen yılbaşı kutlamalannda yaptığınız rezıllıkler bu yıl da aynı dumanlı kafaya sahıp olduğunuzda hemen aklınıza gelecektır Oyleyse önumüzdekı yıla gırerken bu uyarılara kulak asıp daha özenlı davranalım TIP Miyop ameliyatı riskli Radial keratotomi ameliyatı sadece yüzde 74 iyileştiriyor Lense ya da gozlüğe gerek kalmadan uzaktan gelen bır ınsanı tanıyabılmek ya da otomobılı rahatça surebılmek ıçın yuzbınlerce mıyop ınsan "radial keratotomı" adıyla bılinen oldukça yaygın ancak hâlâ tartışma konusu olan goz amelıyatlanyla sorunlarına çare arıyorlar Amelıyat geçırenlerın çoğu "mutlu son"a ulaşmasına karşın operasyondan 6 yıl sonra 328 hasta uzerınde yapılan bır araştırmada bunlardan ancak yüzde 74'unun mıyobunun tamamen iyileştığı saptandı Bu nedenle pek çok uzman bu konuda dıkkatlı olunması gerektığını vurguluyor Düşuk numaralı mıyop gozlenn amelıyattan sonra bır daha duzelmemek uzere zedelenmesı doktorlann başlıca kaygı unsurunu oluşturuyor Gozün bıçımını değıştırmek amacıyla komea ıçındekı çubuk şentlerın kesıldığı "radial keratotomı" bazı heveslılenn ıddıa tfl. ettığı gıbı mıyoba karşı kesın bır cevap de Gozün geonmetnk bozukluğundan kaynaklanan mıyopluk, uzaktakı nesnelenn gortıntülennı ışığa duyarlı doku nıtelığındekı retınanın ustü yenne karşısında odaklandırmasından kaynaklanan bır hastalıktır Normalde goze ulaşan ışınlar komea ve mercek tarafından bukülerek retınaya yönlendınhr Ancak kornea ya da mercek çok yuvarlaksa ya da retınaya olan mesafe uzun ıse odak noktası retınaya ulaşmadan düşer Mıyoplar duzeltıcı lenslere gerek kalmadan okuyabılmelenne karşın bıraz uzaktakı nesnelen bulanık gorurier Günumüzde Batı ülkelerınde yaşayan yetışkınlenn yuzde 25'ı mıyop 11 mılyonu aşkın orta ya da ılen derecede mıyop 2 00 ıle 8 000 dıopter arası Amerikalı ıse amelıyata uygun bır kıtle oluşturuyor 1974 yılında bır Rus göz operatorü tarafından gelıştırılen "radial keratotomy" bu tarıhten 4 yıl sonra Amerıka'da uygulanmaya başlandı Radial keratotomı doktorun muayenehanesınde lokal anestezıyle yapılabılen yaklaşık yanm saatlık bır ışlem dir Bu ameliyat, komeanın orta ve dış bölümlennde yapılan bır dızı kesımı kapsar Yanklar lyileştığınde uç noktalar eskıye kıyasla daha saglıklı bır yapıya kavuşur Böylece ona ulaşan ışınlann kırılma derecesı azalır ve her şey yolunda gıderse odak noktası tam retıne üzenne düşer Ancak radial keratotomy bazı belirsızlıklen de berabennde getırıyor Nıtekım operatorün çok fazla üstten ya da dennden kesmesı durumunda mıyopluk az ya da aşın oranda duzeltılmış olur En başanlı operatörler bıle ameliyatın yuzde yüz basanyla sonuçlanacağını garantı edemezler örneğın, hastanın gozü uzağı normalden daha net gönir hale gelirse yakından okumak ya da nesnelen görebılmek ıçın duzeltıcı lens gerekebılır Radial keratotomy'nın kısa ve uzun vadelı sonuçlannı belırleyebılmek amacıyla ABD'dekı bellı başlı 9 tıp merkezınden aftalmologlar 435 hasta uzennde ortak bır deney gerçekleştırdıler Araştırmayla ılgılı olarak 10 yıllık deney raporu bır süre sonra yayımlanacak Ancak bundan once 1990 yılında hazırlanan tam kapsamlı bır rapora göre amelıyattan dört yıl sonra hastalann yüzde 36'sı hâlâ gozlük ya da lense gereksınım duyuyordu Bazılannda ise astlgmat operasyondan oncekı duruma kıyasla daha da artmıştı Yıne deneye katılanlann yuzde 28'ının miyopu, yuzde 17'sının hlpermetrobu1 000 dıopten aşıyordu Düşuk mıyobu olanlar operasyondan başanlı sonuçlar elde etmış ancak bunlann^buyük bır bolumunde hıpermetrop ortaya çıkmıştı Yüksek derece mıyoptan yakınanlann yansı ıse amelıyattan sonra bütunüyle sorunlarından kurtulamamışlardı Intematıonal Herald Tribune (a.h.) 4062