Katalog

PSİKOLOJl ARAŞTIRMA Okul korkusu Dr Turkay Demır Ç ocuk için okul, entelektüel yetılennın eğıtım yoluyla ışleriık kazandığı, zekâsının ışlevsel hale gelmesı ıçın çeşıtlı imkân ve materyalın venldığı bır kurum olmak yanında, onun ruhsal gelışımı bakımından da çok önernlı bır aşamayı temsıl eder Dünyayı ıçınde ve aracılığıyla tanıdığı aıle ortamının dışında yer alan, genel ve herkes ıçın ortak kurallarla dolu yabancı bır ortama attığı ılk adım, toplumsallaşma yolundakı gelışımı ıçın muazzam oneme sahiptır Ama bu adımın atılması her zaman oyle kolayca, sorunsuzca gerçekleşmez Pek çok çocuk okula gıtmede ısteksızlıkle ılgılı bırtakım rahatsızlıklar yaşar Çocuğun korkuları endışelen kendısı hakkındakı fikırlerı, anababayla ve kardeşlerıyle ılışkılerı okul ortamında yansımalarını buluriar Başka bır deyışle, çocuk, rnıstık bolumlerı ayıklanmış bır Pıtagorasçılığa gore soylenebıleceğı gıbı ruhun döngüsellığı ılkesının egemenlık alanına gırmıştır Yaşamındakı temel bağlanma fıgurterının dışında, oğretmenlen arkadaşları ve toplumsal kurallarla tanışacak, ama bunlara, en azından ılk anda doğal olarak onceden oğrendıklerı ve yaşadıkları aracılığıyla tepkı verecektır Dolayısıyla okul korkusundan, okula gıtmede ısteksızlıkten soz ederken ışın evvelıyatını akıldan çıkarmamak gerekır Çocuk toplumsallaşmaya ılışkın gelışım çızgısınde vardığı noktaya uygun bıçımde okula uyum sağlayacak ya da bu konuda birtakım sorunlar yaşayacaktır (Bunu özellıkle vurgulamamın nedenı, pek çok durumda çocuğun ve anababanın sorunu dışsallaştırma eğılımınde olmasıdır Sorun, sert ve anlayışsız olduğu düşünülen bir öğretmene, sınıftakı haylaz ve kavgacı çocuklara, okulun fızık koşullanna, eğitlm tarzına vb bağlanmak ıstenır) lan, uyanmada aşın güçlük çekme glbı fızıksel belırtılere sıkça rastlanır Bunlar tatıl günlerınde ve yaz mevsımınde mucızevı bıçımde ortadan kaybolabılır Sabahlan günün ılerieyen saatlenne gore daha sıktırlar Okuldan zorunlu olarak uzak kalmaya yol açan fızıksel hastalıkların ardından da artarlar Bunlann yanında okuldaki öğrenme v« davranış bozuklukları ve sonunda devamsızlığa yol açan okuldan kaçma gıbı belırtıler yaygın olarak görulür Küçük çocuklarda genellıkle akut sını kolaylaştırabilir Okul korkusu olan çocuklann aılelennde ve anababayla ılışkılerı nde yaygın olarak gozlenen bazı özellıkler vardır Bunlardan soz açmak içın yeterınce yerımız yok, ancak aşın koruyucu, endışelı, tıtız ve obsesıf olup, çocuğu yanında tutmak gıbı bır billnçdışı ısteğe sahıp olan annenın çocuğuyla ılışkısını ömek verebılınz Okul korkusu olan çocukta anababanın ve okul ıdaresının her ne pahasına olursa olsun okula devama zorlayan katı tutumlan çocuğun korkusunu ve sıkıntısını lyıce arttınp tedavıyı çok güçleştırebılır öte yandan çocuğu hemen okula gerı yollamamak da aynı derecede kötü etkı yaratmaktadır Çocuk bır süre ıçın okuldan uzak kaldığında, oral karakterlı kuçük bır çocukta ılkel regresıf korkular ya da daha buyüklerde şızofrenıyı taklıt eden paranoıd tabıatta korkular hemen gelışır Artık çocuk herhangı bır oğretmenı ve okulu kabul edemez Bu genleme ve korkunun yayılması çocuğu hemen okula gen göndermekle onlenebılır Çocuğa her gün okula gıtmek zorunda olduğu, ama orada kalmak ve sınıfa gırmek zorunda olmadığı soylenır Çocuk ofıste kalabılır, okuyabılır resım yapabılır ve herhangı bır anda orayı terk edebilir Ilk bakışta korkuyla dırenen bır çocuğu belkı de yalnızca beş on dakıka kalacağı okula goturmek ıçın uyandırması, ustunü değlştırmesı okula kadar gotürmesi ıçın anababayı ıkna etmek , p zor, ışın kendısı de anlamsız görünebılır Fakat aslında bu çok önemlldir Çocuk okulla yalnızca kısmı bır ılişkıyı sürdüruyor olsa blle bunun tedavıye katkısı buyuktür Çocuğun okulla ılişkıyı sürdurmesı gerektığı butün ekollenn ortakça benımsedıği bır göruştür Önceden degındığımız gıbı, okul korkusu belırlı bır ruhsal yapı ve belırlı bır ılışkıler ağı ıçınde bıçımlendığinden izole bır bellrtı olarak değeriendınlmesı doğru olmaz ve dolayısıyla kısa ya da uzun sürelı psikoterapı en uygun yaklaşım bıçımıdır Yalnızca belırtıyı ortadan kaldırmaya yönelık olan diğer yaklaşımlann da oldukça yüksek bır başan oranı vardır Bunlardan davranışçı yöntemler koşullama ve duyarsızlaştırma yollannı kullanmakta, ılaçla tedavıde ıse genellıkle depresyona ve anksıyeteye karşı etkılı olduğu bılınen ılaçlar kullanılmaktadır Kaynaklar. 1) The APP Textbook of Psychıatry, Volume 2 Ed | Talbott R Hales S Yudofsky 1988 sy 673 vd 2) Psychıatnc Dısorders ın Chıldren and Ado lescents Ed B Garfınkel Q Carlson E Wellet 1990 sy 70 vd 3) Çocuk Akıl Sağlığı ve Hastalıklan R Cebı roğlu 1982 sy 224 4)DSM IV 1994 sy 110vd 5) The Reluctance to Go 10 School E Kleın The Psycoanalytıc Study of Chıld, Vol I 1945 ıçınde, sy 263 vd Enziminiz hızlı mı, yavaşmı? Kanser oluşumunda bu etkileyici oluyor üşük düzeyde karsınojenlere ) omeğın arabalann egzoz gazlarındakı zehırleyıcıler maruz kalan herhangı bır büyük toplulukta bazı ınsanlar kansere yakalanır, dığerlen ıse yakalanmaz Bu değışken etkılenılırlığin nedenı uzun süre bır sır olarak kalmıştır Fakat şımdı araştırmacılar bu sırnn en azından bır kısmını çözmüş gıbıler Karsınojenlen hızla vucuttan temızleyen 'hızlı bır enzım tıpıne sahıp olan insanlar, aynı enzımın yavaş" tıplne sahıp olan ınsanlara kıyasla, bu tur toksık etkılere karşı daha dayanıklı oluyorlar Söz konusu enzım (Nacetyltransferase) karacığerde bol miktarda bulunuyor Bu enzımın gorevı toksık moleküllere asetıl grup denen bır molekul eklemektır Asetıl grup bu maddelen suda daha fazla çozünür hale getırır Pakat eğer asetılasyon olmazsa enzımın yavaş etkıteyen tıpıne sahıp olan insanlarda durum boyledır toksınler karacıgerdekı dığer enzımlere rastlayabılırler Bu enzımler asetıl grup yenne oksıjen atomu eklerler, bu durum da molekülu tepkımeye son derece eğılımlı yapar Oksıde olmuş toksınler mesanede atılmak üzere beklerken mesane hücrelerinın DNA sına bağlanıp onlan mutasyona uğratabilır Bu durum da daha sonra mesane kansennın oluşmasının zemını olur Ne yapmalı? Bugünkü yaygın psıkıyatrık sınflamalarda okul korkusu ayn olarak bır tanı kategonsı oluşturmayıp genellıkle ayrılma anksıyetesı başlığı altında ele alınmaktadır Ayrılma anksıyetesı, çocuğun temel bağlanma figürlennden (genellıkle anababa) aynlmakta beklenenın otesinde bır güçlük yaşadığı, onlaıia bırlıkte kalabılmek ıçın okula gıtmeyı reddettığı, kendısının ve aılesının kötü bır olay sonucu ayrı düşeceğı yollu gerçekçı temelı olmayan ve kalıcı kaygılar yaşadığı, anababa olmadan yatmaya gıtmede güçlük çektığı, aynlmayla ılgılı kâbuslar gbrdüğü, yalnız kalmaktan korktuğu, bırtakım fızıksel belırtılerden yakındığı, evden uzaklaşmaktan ya da anababanın uzaklaşmasından aşırı bıçımde rahatsız olduğu bır durumdur Kuşkusuz, bunlann hepsı bır arada olmayabılır Bu belırtılerın belırlı bır sure boyunca devam etmesı de (DSM'ye gore en az bır ay) tanı ıçın şart koşulmuştur Gorulme sıklığı % 4 olarak tahmın edılmektedır Okul korkusu olan çocuklarda, sabahları bulantı hıssı, kusma, Ishal, kann ağn başlayıp okul gorevlılen ve doktorlarca kolay tanınır Ergenlerde ıse sınsı ve kronık gıdışlı olup anksıyete ve depresyona ılışkın belırtılerın tabloya hâkım olması nedenıyle tanı koymak güç olabılır Okul korkusu ve okul reddının en önemlı nedenlerınden bınsı olmakla bırlıkte, aynlma anksıyetesı bunlara yol açan tek durum değıldır Bunun yanında, özellıkle okuldan kaçma biçımınde görülen okula devamsızlıklann önemlı bır kısmı davranış bozukluğu ıle ılgılıdır Aynlma anksıyetesı olan çocuklann yukanda belırtılen özellıklenne karşı, davranım bozukluğu nedenı ıle okul devamsızlığı olan çocuklar, genellıkle otonte karşıtı davranışlar sergıleyen, duygulanım bozuklukları anksyetelı bozukiuklar (aşırıanksiyete bozukluğu, panık bozukluk ve obsesıfkompülsıf bozukluk), seyrek olarak da şızofrenı gıbı ağır ruhsal bozukiuklar okul devam sızlığına, okuldan kaçınmaya yol açabılırler Dığer nedenler arasında, okul ortamının gerçekten tehlıkelı olması, okula gıtmemenn sosyo kültürel bakımdan uygunsuz görulmemesı ve bazı ılaçların kullanılması sayılabılır Yenı bır kardeşın doğumu, anne ve babanın uzun sürelı geçımsızlıklerı, aynlma tehdıtlerı, annenın hastalanması gıbı olaylar da okul korkusunun ortaya çıkma Sigara içenlerde durum Son gunlerde bır uluslararası araştırma ekıbı bu sürecı yakından ınceledı Araştırmacılar sigara ıçen ve enzımlenn yavaş etkıleyen versıyonlarına sahıp olanlann aynı zamanda en yüksek düzeyde DNAya bağlanmış hava kırletıcı maddeye sahıp olduklannı görduler Bu durum toksınlenn vucuttan etkilı şekilde atılmamış olduklannı göstenyordu Sigara ıçen ve hızlı etkileyici enzımlere sahıp olanlarda DNA ya bağlı kırletıcı madde daha azdı Sigara içmeyen ve yavaş etkıleyen enzımlere sahıp olanlarda da duzey düşuktü, ama sigara içmeyen hızlı etkileyici enzımlere sahıp olanlar da hepsınden duşük düzeyde DNA ya bağlanmış kırletıcı madde vardı Bu araştırmalar fazla sigara ıçenlenn, hızlı etkileyici asetılatorlere sahıp olsalar da, yüksek kanser nskı taşıdıklarını gösteriyor Yıne de, böyle yenı bır teşhıs hayat kurtancı olabılır Şımdı hastalığın gelışımınden once buna eğılımlı olanlan ayırabılecek bır moleküler araç elde edılmiştir (nb)