Katalog

HAYVANLAR DÜNYASI Karıncaların ilginç koku iletişimleri Karıncalardaki dış salgı bezlerinin salgıladığı maddeler sadece cinsel alanlarda kullanılmaz, çok geniş uygulamaları vardır. Insanlar arasında söz neyse karıncalar için de koku odur. Selçuk Alsan* öceklerdeki bu kokulu maddelekadar defalarca mezarlığı boylarlar. 're feromon denmektedir. BilinBöcek iletişiminde feromonların yal•diği gibi hayvanlarda iç salgı nız niteliği, tekrarlanma sıklığı ve şidbezleri kana hormon denilen maddeleri deti de mesaj verir. Örnegin ateş kavererek hayat olaylarını kontrol eder. nncaları geçtikleri yolları Dugour bezBirçok hayvan da dış salgı bezleri dış lerinin yaptığı feromonlarla işaretlerler, hormon (exohormon veya feromon) böylece yollarını bulurlar. Fakat yuvaya denilen maddeleri salgılar. Bu maddebu feromondan fazla mlktarda konurler yalnız cinsel alanda kullanılmaz, sa, kraliçeleri dahil bütün karıncalar çok geniş uygulamaları vardır. hızla yuvayı terkederek kendi izlerı üzeörneğin karıncalarda feromonlar, inrinde yürümeye başlarlar. Muhtemelen sanlardaki sözlerin yerine geçmekte, yol feromonunun fazlası. "Haydi, başiletişimi sağlamaktadır: Farklı kokular ka yere göçelim!" anlamına gelmektekarıncaları tehlike anında bir araya geldir. meye, av peşinde koşmaya, kraliçeye Erkek çekirgeler kitin tabakaları alAt»ş kanncalan geçtlkleri yollan foromonlaria Işarettor ve böylece yollannı bulurlar.. hizmet etmeye, larvaları beslemeye ve Fakat bu koku çok fazla mlktarda yuvaya bırakılırsa krallçe dahil bütün karıncalar yuvatından kitinı geçen uçucu bir madde kozaları yuvarlamaya sevkeder. Karınyı terk»d»r. Çünku bu artık başka bir göçelim Işantktlr. salgılarlar, bu madde yavruların büyücalar ölümünden sonra da ölü karınmesinl hızlandırır. Bu kokuyu alan larcaya özen gösterirler. Sonra ceset Tüylü iri anlar (Bombus'lar) yeralvaların anten, bacak ve çeneleri hızla sünüz. Birçok ağaç ve çalıyt ısırdıktan kokuşmaya başlar ve karıncalar ölü tında ve eski kütüklerde yuva ve bal titremeye başlar. Bu madde, çekirgelesonra başladığı noktaya dönerler ve kokusu alırlar, bundan sonra ölüyü yuyaparlar. Mayıs ayında erkek Bomrin toplu halde bir arada kalmalarını da ikinci "vizit"lerine başlarlar, yenlden valarından olabildiği kadar uzağa taşırbus'ların şiddetli bir vızıltıyla ağaçlara sağlar. Termitlerin asker ve işçilerinin aynı yolu izleyerek aynı hareketleri teklar. ve çahlara yakın daireler çizerek uçtuksalgıladığı feromonlar, larvaların asker rarlarlar. Bu vizitler gece ve gündüz Çok ilginçtir ki bu cenaze törenleriları görülür. Bir ağaç ve çalıdan kalkıp veya işçi olarak büyümesini önler, bu devam eder. Bu arılar ne mi yapıyornln başlaması için, karıncanın ölüsünötekine konarlar. Yakından bakarsanız larvalar daha başka görevlere yöneltilar? Dallara ve yapraklara kokularını den yalnızca yağ asitleri ve esterlerinin dalları ve yaprakları ısırdıklarını görürlir. sürüyoriar. Bu arıları bir kutuya kapakokusunun gelmetıp sonra salıverirsiniz, çiçeklere gidip si yeter. Araştırmanektar emmek yerine aynı vizitleri tekcılar canlı karıncararladığını görürsünüz. lara bu "ölüm haArada bir acıkıp yoncalardan birkaç bercisi" maddeleri yudum nektar alırlar, sonra yine esrarlı sürdüklerinde, dive karşıkonulmaz bir gücün emrinde ğer karıncaların bu gibi bitkileri ısırmaya devam ederler. ceset kokan hemBilim bu anlaşılmaz davranışın sırrını cinslerinı yuvaya son zamanlarda çözdü. Erkek Bambuş sokmadıklarını ve arıları bu şekilde ağaçlara, çahlara, otdaha sonra karga lara ve çiçeklere, dişileriyle buluşabiltulumba ederek mek için "aşk mektuplan" yazmakta"mezarlığa" (ölü dırlar. Alt çenelerinin (mandibül) tabakarıncaların atıldığı nındaki bir koku bezlnden çıkan kokulu bir çöp yığını) sümadde, mayısın ılık güneşi altında kırrüklediklerinl görlara, ormanlara, yapraklara, çiçeklere düler. VVİIson'un yayılır. Bu kokuyu alan dişi Bombus, bildirdiğine göre hemen randevu yerlerinden birine bu diri diri gömüuçup gelir ve ateşli ışığını beklemeye len "yaşayan ölükoyulur. Ünlü etnolog (hayvan davraler", cenaze alayı nışları uzmanı) Karl Frisch'e göre, uzaklaşır uzaklaşBombus'ların farklı türlerinin kokuları maz doğrulup yuve izledikleri "romantik yol" da farklıdır, vaya geri dönerler, kimi türler sevgililerini ağaçlann alt dalfakat tekrar yakalalarına ve köklerine, kimi türler sevgililenarak yine mezarlırini ağaçlann alt dallarına ve köklerine, ğa gömülürler. Bu kimileri ağaçlann en üst yapraklarına, zavallı karıncalar kimlleri de kırlara ve otlaklara davet üzerlerinden ölü eder. kokusu kaybolana Araşbrmacdar, canlı kanncalara, ölüm kokusunu sürdüklerlnda dlğor kanncalann bu ces»t kokan h»mdnsliinl yuvaya sokmadmVannı v karga tulumba adfk onu yuva difma atttUarmı göztmmltllmr. Haftaya: Kannca yuvalannm sırn Böcekler dünyasında koku (2) 40116