Katalog

HAYVANLAR DÜNYASI Hayvanlarda şaşırtıcı zeka gostenileri Avustralya yağmur kuşları, renkli ve parlak cisimleri toparlayıp bunlarla yuvasını süsleyen parlak bir zekâya sahip... Doç. Dr. Selçuk Aslan vustralya yağmur kuşları, dallardan yaptıkları yuvanın içini kendı yaptıkları özel bir "alçı" ile sıvarlar. Kuş bu yuvanın gırişine bırçok parlak cisim yığar: Taşlar, çiçekler, kemıkler, kuş tüyleri, böğürtlenler, deniz kabukları, ölü cırcır böcekleri, mantarlar, yılanderisi parçaları ve diğer garip şeyler. Bu yuvalarda şunlara bile rastlanmıştır: Dış fırçaları, çakıllar, çatallar, oyuncaklar, kurdeleler, fincanlar, çaydanlıklar, kemer tokaları, elmaslar (gerçek!) ve hatta bir takma göz, Yağmur kuşu bu yuvada dişisiyle birleşir, bütün bu sayılanlar dişiyi yuvaya çekmek içındir. lar bile bunu çözemezdi. PY'ye ucunda sıçan bağlı bir ip verildi ve sonra PY bir demir çubuğa zincirlenerek tavana muz asıldı. PY ipin bir ucunu elinde sımsıkı tutarak sıçanı muza doğru ftrlattı, sıçan birkaç denemeden sonra muzu yakaladı, PY ipi çekerek sıçanı ve muzu ele geçırdi. Bir başka deney: Bir odaya aç bir köpek konur ve köpeğin zıplasa da erişemeyeceği yükseklikteki tavana bir kemik asılır. Sonra odaya büyük ve ağır bir kutu getirilir. Köpek defalarca zıplayarak kemiğe erişmeyi dener, başaramayınca kutunun üstüne çıkarak oradan zıplar ve kemiğe erişir (bu köpek bu işi daha önce hiç yapmamış ve yapıldığını da görmemiştir). Kafeste yaşatılan alakargalar, bir ıpın ucuna bağlanmış yemleri elde etmek için, ipi gaga ve pençeleriyle tutup çekmesini öğrenirler. A Hındistan ve Akdenız terzi kuşları, ince gagalarını ığne ve bitki liflerinden ördükleri bir örgüyü iplik olarak kullanarak, kendılerine yapraklardan yuva dikerler. Galapagos Adalan'nda yaşayan ağaçkakan ispinozlar, ağaçların kabukları altında yaşayan kınkanatlı böcek larvalarını çok ilginç bir yöntemle yakalaıiar: Kuş bir kaktüs dikenı koparır ve onu gagasında tutarak ağacın kabuğuna konar, dikeni büyük bir özenle hareket ettirerek "kurtçuğu" şışlemeye veya rahatsız ederek yuzeye çıkarmaya zorlar. Şişman akılsız larva ortaya çıkar çıkmaz, kuş dikenı ağacın kabuğuna saplar ve larvayı gagasıyla yakalayıp mıdeye indirir. Etrafta kaktüs yoksa, kuş küçük bir dalı yontarak uzun bir diken haline getirir ve larvaları onunla avlar. Libia türü yengeçler kıskaçlarında actınia türü polıpler taşırlar. Bu "deniz çiçeğı"nin dokunaçları (tentakül) ısırgan otundan daha yakıcı bir sıvı salgılar. Bir düşman yengece yaklaştığında, yengeç actinia'larını düşmanın ağzına koyar, saldıran hayvan, ağzında yangın varmış gibi yanarak kaçar. PY adındaki dahi maymun çok sevdiği muza ulaşabilmek için dahiyane bir yöntem keşfetti. Py'ye uçunda sıçan bağlı bir ip verildi ve sonra PY bir demir çubuğa zincirlenerek tavana muz asıldı. PY ipln bir ucunu elinde sımsıkı tutarak sıçanı muza doğru fırlattı, sıçan birkaç denemeden sonra muzu yakaladı, bizim akıllı maymun ise ipi çekerek sıçanı ve muzu ele geçerdi. Taklitçi Makak maymunları Bazen bir hayvanın zekâsıyla bulduğu bir yernlıği, hemcinsleri taklit ederek benımser. Buna en iyi örnek M. Kawai'nin Japon makak maymunları üzerindekı gözlemıdir: 1953 yılı sonbaharında Imo adlı 1,5 yaşındaki dişi maymun, kumda bir tatlı patates buldu ve muhtemelen rastlantı sonucu patatesi suya daldırarak kumlannı yıkadı. Bir ay sonra Imo'nun arkadaşı, 4 ay sonra annesi ve daha sonra kızkardeşlerı ile diğer dostları patateslerı yıkamaya başladı. 4 yıl sonra o bölgede 15 maymun patateslerini yemeden önce yıkıyordu. Anneler bu yeni yöntemı çocuklanndan öğrenip yeni doğan çocuklarına öğrettiler. 1962'de oradaki 59 maymundan 42'si yemeden önce patateslerini yıkıyordu. Imo'nun bir diğer buluşu da dahiyane idi. Araştırmacılar kumun üzerıne buğday taneleri serptiler. Maymunlar buğday tanelerını kumun üzerinden almakta zorluk çekiyordu. Fakat Imo kolayını buldu: Bir avuç kum ve buğday karışımı alıp suya atı, kumlar dibe battı ve buğday taneleri su üstünde kaldı. Imo'ya kalan ış, taneleri su yüzeyinden alıp mideye ındirmekti. Kısa sürede Imo'nun bütün akrabalan ve dostları aynı ustalığı göstermeye başladı. Hayvan davranışları üzerindekı yazılarımıza devam edeceğiz. Okurlarımızı hayvanların zekâsı üzerinde deneyler yapmaya devam ediyoruz. Hayvan zekâsıyla ilgilı gözlemleri varsa bana yazabilirler, bunlann en ilginçlerini bu köşede yayımlayatMİİrız. Avustralya'nın yağmur kuşları renkli ve parlak olarak gördükleri her tasıyorlar. Bu toplama eşyaların arasında neler yok ki; diş \ ^ ^ ^ fırçalanndan . ,. oyuncaklara, terlikten takma göz'e kadar her şey mevcut. Bunlan, yuvalarını güzelleştirmek S>K kullanıyorlar. Dahi maymun PY adlı kukuletalı bir dişı maymuna "dahi maymun" adı verilmişti, çünkü bu maymun çok güzel resımler çiziyor, aletleri çok lyi kullanıyor ve mekanik problemlerı büyük bir ustalıkla çözüyordu. Araştırıcılar ellerinde aletlerle ona yaklaşınca büyük bir sevınçle onlara doğru ko^ şuyordu. Zor bir problemle karşılaştığında onu çözmek ıçın derin derın düşünürdü. Önceleri bir çivıyle laboratuvarın döşemesıne soyut resimler çızıyordu. Sonra renkli tebeşırler kullanmaya başladı; en ortadakı bölümü parlak kırmızıyla, onun çevresm de yeşil, mavi ve sarıyla boyuyordu. Bu bir maymun için daha önce görülmemiş bir şeydi. PY'nin çözdüğü bir problemi verelim, bazı insan