Katalog

PSİKİYATRİ İcerdekiler ve dısardakiler Aile içinde akıl sağlığı. Yanlış davranışlar ve hasta bireyin dışlanışı... Dr. Melek Soner, Dr. Selami Aksoy Milyonlarca bJIJmseverin 11 ayrı dilde yayımlanan ortak dergisi P sıkıyatrik hastayı hastanede lyıleştırıp, belkı de sorunlarının nedenı olan çevreye, evıne gerı göndermenın hıçbır yararı yoktur Psikıyatrık hastaların çoğu hastaneye geldıkten ve tedavı edicı ılaçları kullanmaya başladıktan kısa bır sure sonra önemlı ölçude duzelmektedır Sorun sadece hastanın ilaç kullanması ya da kullanmaması değıldır Yakın çevrenın, aıle uyelerınln hastaya yaklaşımı, hasta hastaneden çıktıktan sonrakı donemde çok önem kazanmaktadır Bu nedenle hastanın aılesıne de mutlaka ulaşmak gerekmektedlr Çağdaş psikıyatrık tedavıde psikıyatrık hastası olan aılelerle bırarada terapotık ıçerıklı goruşmeler yapılmakta ve aıleler bu konuda eğıtılmektedırler Uygulanan bu yontemle aile uyelerının psikıyatrık hastaya daha olumlu yaklaşmaları sağlanmaktadır Aıle uyelerının psikıyatrık hastaya olumlu yaklasımlarıyla hasta daha çabuk lyıleşebılmekte, tedavı daha kolay kabul etmekte hastalığının tekrar etmelerı azalmakta, hastanın hastanede geçırdlğı sure gıderek azalabılmektedır Psikıyatrık belırtılerı bulunan bır kışınln gostereceğı ıkı tur gelışme vardır Bunlardan bırısı "düzBİme" dığerlyse "lyll«şme''dır Duzelme ve hasta tedavıyle bir noktaya kadar gelır ve orada kalır ya da uygunsuz koşullarda gerlye donebılır lyıleşmeden ıse hastanın tumuyle lyi hale gelmesı anlaşılır Duzelme ya da lyıleşme hastanın tum sıkıntılardan kurtulduğu anlamına gelmez Yaşam devam etmektedır, kışı ylne çalışacak, hayatını kazanacak, geçımını sağlayacak, eşıyle ve çocuklarıyla bırarada yaşayacaktır Herkesın gunluk yaşamda karşılaştığı sorunlar onu da etklleyecektır Akıl hastalarının çoğu aılelerıyle bırlıkte yaşarlar Ancak bu akıl hastalarının tek sosyal desteğının aılelerı olması gerektığl anlamına gelmemelıdır Toplumun dığer uyelerıne ve kurumlarına da bu konuda görev duşmektedlr Psikıyatrık hastaların çoğu hasta olduklarının farkında değıldırler Hastalık belırtılerını normal ve gerçek olarak kabul ederler Toplumdan topluma değışmekle bırlıkte, genelde kerv dısı ve etratı ıçın zararlı olabılecek bır psikıyatrık hasta zorla da olsa tedavı altına alınabılmektedır Hasta hastaneye yatmak ıstemıyorsa hastanın tedavısı ayaktan yapılabılmelı ve evınde devam ettırılmelıdır (1) Aıle uyelerının hastanın daha öncekı hastalanmalarındakı hastalık bellrtllerını ve tedavısını bllmesı oldukça yararlıdır Bu hem hastaya hem de tedavı ekıbıne zaman kazandırır, yol gosterır öncekı hastalık belırtılerınln iyı bılırv mesıyle tam bır hastalık atağı gelışmeden hastaya yardımcı olunabılır öncekı tedavılerınde hangı ılaçlardan daha iyı yararlandığının bılınmesı de ılaç seçımı konusunda hekıme yardımcı olacaktır Hastanın aıleslnın ve yakın çevrenın olumlu yaklaşımıyla hasta, hastalık öncesı ışlevlerını yenıden kazanabılır Burada amaçlanan ışlev duzeylerı ulaşılabılır olmalı, hastanın kapasıtesı çok zorlanmamalı, hasta bu konuda bır baskı hıssetmemelı ve çok eleştırılmemelıdır Boyle bır durumda hastalık belırtılerı tekrarlayabılır Sureklı eleştırı, olumlu yonde destek gorememe hastayı bozabılır Her ınsan ıçın olduğu gıbı psikıyatrık hasta da doğru bır şey yaptığını bilmek ıster, bu konuda odüllendırilmek ıster Sureklı eleştırı hıçbır zaman olumlu desteklemenın yerını tutamaz Olumlu yaklaşım ruhsal sorunu olan bır ınsanla ılışklde olabılecek herkese önerılmelıdır Uyelerı arasında bır akıl hastası olan aılenın, hasta uyesıne karşı takındığı tavırlar dort başlıkaltındatoplanabılır (2) Anlama öncasl dönem, hastalığının tanınITUK, haatadan uzaklaama ve allenln geıi kalan dlğar üyatorlnln yankJen yapılanması. Hastalığın tanınmasından oncekı donemde aılenın dığer uyelerı hastalık belırtılerını normal sınırlar içinde değerlendırmeye çalışırlar Ancak bır noktadan sonra hasta normal olarak görulemez ve O'na karşı davranışta bir kırılma olur Artık aıle normal gorevlerını yerıne getıremeyen normal davranması guç olan bır uye ıçermektedlr Normal yaşamdakı boyle bır çökme butun aıle ışlevlerını olumsuz yonde etkıler ve moral bozucu bır durum yaratır Hasta uyenın davranışları yeterınce cıddl olunca aıle ılışkilerınde bır kopma olur Hasta hastaneye yatırılsın ya da yatırılmasın "hasta" olarak kımlıklendlrılır Hastalığın çevre tarafından ve resmı olarak tanınmasıyla bu kopma daha da belırgın olur Bu durumda hasta reddedıldığı duygusuna kapılır, aıle ıse suçluluk duyacaktır Aılenın sosyal ılışkılerı bozulur, yaşam duzenı ve ekonomık dengelerı olumsuz yonde etkılenır Hasta dışlandıktan sonra aılenın dığer uyelerı aralarında yeni ılışkı bıçımlerı oluşturmaya ve yenıden yapılanmaya başlar Bu yenıden yapılanma o kadar olumlu olabılır kı aıle sorunlarla başa çıkmada başarı gosterır Ancak bazen de yenıden yapılanma o kadar olumsuz olur ki, hastanın kapanan çembere gırmesı olanaksızlaşır Toplumun akıl hastalarına karşı tutumu 1950'lerden berı sorgulanmaktadır Iğrenme ve korku en sık gözlenen tutumlardandır İyı eğıtım almamış ve yaşlı kışılerde olumsuz tutumlara daha sık rastlanmaktadır Erkeklerın kadınlardan daha olumsuz bır tavır içinde oldukları bıldırılmıştır (3) Akıl hastalarına karşı olan ılgının merkezı, onların önceden tahmın edılemezlıklerı ve tehlıkelı olabılmelerıdır Bunda gerçeklık payı da vardır, taburcu olan akıl hastaları arasındakı tutuklanma oranı toplumun dığer kesımlerınden yuksek bulunmuştur Ancak bu suçlar şıddet ıçermeyen para, mal ve mulkle ılgılıdır çoğu kez Akıl hastalarına karşı olan olumsuz yaklaşımlar, doğru yanlış konusunda katı bır tutumu olan, yardıma muhtaç klşılere sempatiyle bakmayan genış ınançlar ve değerler sıstemının bır parçası olarak ortaya çıkmaktadır Bu tur yönelımı olanlar, göruşlerını değıştırecek marv tıklı belırlemelerden kolay kolay etkılenmezler Var olan katı tutumu değıştırmek oldukça guçtur Neyse kı çoğu kışı deneyımlerle değıştırılebılecek daha az yoğunlukta olumsuz duygulara sahıptlr Yapılan gözlem verılerı akıl hastasıyla karşılaşmanın dığer toplum uyelerının yaklaşımlarını olumlu yönde etkıledığını göstermıştır Aile uyelerı ve yakın çevrenin tutumu toplumun dığer kesimlerine oranla daha olumludur Eskı bır hastanın akıl hastalığının ve akıl hastanesınde yatmanın nasıl bır şey olduğunu anlatması da toplumun dlğer uyelerı uzerınde olumlu etkıler bırakmaktadır Boyle bır soyleşının iletlşim organlarıyla toplumun butun kesimlerine ulaştırılmasının yararları buyuktur Akıl hastalığı ve akıl hastanesı uzerindekı gızln kalkmasına ve toplumun olayı kabullenmesıne yardımcı olacaktır Bunun yanısıra TV de ve slnema fılmlerınde goslerılen kalıplaşmış hasta tanımlamaları akıl hastaları konusundakı olumsuz toplumsal duyumları guçlendırmektedır Basın yayındakı akıl hastalarıyla ılgılı olumlu tanımlamaların ve davranımların, hastalıkla ılgılı bılgılendırmenın olumsuz yaklaşımları değıştırebıleceğı bılınmektedır Aılesınin ve toplumun dışlaması tehdıdıyle yuzyuze yaşayan, sorunlarına çare aramaktan başka dığer insanlardan hıçbır farkı olmayan akıl hastası"na karşı olan olumsuz yaklaşımların değışmesı umıdıyle yazımızı bu konudakı duygularını dızelerıne yansıtan bır hastamızın şıırıyle sonlandırıyoruz StZveBtZ Ibolar, cemolar ve meçhuller Daha kımler kımler Sahıpslz ve setıller Toplumun dışladığı kımseler Dosyaları tutulmuş delıydıler Ne verılırse yıyorlar Onlar ıçın bulunması zor sıgara Yıne de bır ızmarıtı paylaşabıldller Sız ey dısardakiler, değıl maddı şeylerı Insanlıgı bıle paylaşamıyorsunuz Bızler akıl hastanesınde, Sızler de dışarda yaşıyorsunuz Sızın yapılmamış henuz hastanenız Bızde ızmarıtı paylaşacak kadar akıl Sız de ıse hıç kalmamış • SerbestTicaretin Savunusu • SerbestTicaretin TehlikeJeri • Beyinde Kimyasal Sinyaller • XHşını İkilileri • Charles Babbageın Mekanik Bilgisayan • Yüksek Güç Elektroniği • Eski DIMA'lar • İstanburun Suyu Nereden Geliyordu? • Ozel Bölüm: 1994ün Yanrt Bekleyen Sonılan I • Bilim ve Ssmsıt: Boris AıtzybashefTin Sanatı • Bir Portre: Yapay Zeka'nın Ustası Marvin L Minsky • Matematik pyunlan: Fermatnın Son Yokuluğu Bilim, cc 292 Mecidiyekoy IST. Tel: (0212) 243 57 86 (0212)252 49 12 Fax:(0212)249 83 29 (FB) Kaynaklar 1) David Shore, Soru ve Cevaplarla Şizofrenı. 1986 Rockville 2) Spıegel J , Bell N, Psıkıyatrı El Kıtabı NevvYork 1959 3) Kaplan h , Sadock B, Comprehensıve textbook of Psychıatry 1991 Baltımore OCAK SAYISI BAYİNİZDE 35572