Katalog

PALEONTOLOJİ İlk Avrupalılar kimlerdi? Londra Doğa Tarihi Müzesi'nde açılan yeni sergide, Avrupa insanı ile ilgili bütün kanıtlar bütünleştiriliyor. Simın Özeren* i Ik Avrupalılar kimlerdi'' Neye benziI yorlardı? Avrupa'ya nasıl ulaşmışlar• dı ve nereden geliyorlardı? Londra Ooğa Tarihi Müzesi'ndeki yeni bir sergi, bu sorulara yanıtlar arıyor. Ünlu British Museum i!e Madrid'deki Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nden (Museo Nacional de Ciencias Naturales) araştırmacıların ortak çalışmalarıyla ortaya çıkan bu sergide, antropologların Avrupa insanının buzul çağındaki evrimiyle ilgili kanıtlan nasıl bütünleştirdikleri açıklanıyor ve ziyaretçilere ilk Avrupalıların kimler olduğuna kendi kendilerine karar vermeleri tmkânı tanınıyor. sls Bu gruba Afrika ve Asya'da da rastlanıyor Kuzey Ispanya'da Burgos yakınındaki mağaralarda kısa zaman önce keşfedilen ve bu gruba ait olduğu belirlenen kalıntılar bahsettiğimiz serginin en değerli parçaları arasında Biraz da Neanderthal'lerden söz edeliriı. Zaman zaman bilimkurgu fılmlere bıle malzeme olabılen Neanderthal'lere ilk kez 1866da Almanya'nın batısındaki Meander Vadisi'nde ve Fransa'da rastlanmış. Homoneanderthalensis (toplu halde böyle isimlendirılıyorlar), batı sınırını Portekiz ve doğu sınırını da özbekis Yürüyerek Ingiltere Şimdı Englısh Channel denilen yerde o zamanlar, Britanya'yı Avrupa'nın coğrafi bir kısmı haline getiren bir kara parçası vardı (tıpkı bir köprü gibi) Burası, 130.000 yıl önceden 115.000 yıl önceye kadar yeniden suyla doldu ama daha sonra binlerce yıl (10 000 yıl öncesine kadar) öylece kaldı Durum böyle olunca yakın bir jeolojik geçmişe kadar isteyen herkes Britanya'ya geçebilmişti. Neanderthal'lerin soyundan gelenlerin var olup olmadıkları çok yoğun bir bilim söylemek güçleşiyor. Homo Sapiens'in ilk örnekleri en az 40.000 yıl öncesine dayanır, Afrika'da bu sayı 100 000 yıla ulasır, bu da Neanderthal'lerin bizim atalarımız olabilmelerini neredeyse imkansız kılacak kadar eski bir tarih demektir. < Bu noktada tartışma yine başlıyor Ünlü Kenyalı antropolog Prof Rtchard Leakey, Afrika, Avrupa ve Asya'daki modern insan topluluğunun, bir milyon yıl önfce anavatanı Afrika'dan Avrupa ve Asya'ya göç eden HomoErectus soyundan geldiğine, inanıyor. Doğu Tarihi Müzesi'nden Dr. Chris Strlnger ise sadece Neanderthal'lerin atalarımız olmadıklarını ileri sürmekle kalmayıp, HomoSapiensin Afrika'da gleiştiğine ve daha sonra hızla Avrupa ve As' ya'ya yayılarak buralardaki Neanderthal lerin yerini aldıklarına inanıyor. Modern insanın izleri Avrupa'da modern insan, Fransa'nın Dordogne bölgesinde bulunan CroMagnon iskeletlerıyle temsil ediliyor, bunlar 35.000 yıl öncesine ait. Bazen, Neanderthal'lerin de yeni gelenlerle birlikte, bazıları bırkaç bın yıl süren, çeşitli periyotlar boyunca var oldukları söyleniyor, fakat sonuç olarak silinip gittıler. Neden? Bunu bilmiyoruz, belki de yeni gelenler fizik ve akıl yönünde onlardan daha çeviktirler « t Dr. Stringer'in ekibi önce çok değişkenli bir analiz yaparak Neanderthal'leri modern insanın atası konumundan elediler. Avrupa, Asya, Avustralya ve Afrika'dan yaklaşık 400 modern insanın kafatasında ölçmeler yaptıktan sonra bir bilgisayar programı kullanarak bunları fosil örnekleriyle karşılaştırdılar Bu çalışmaların neticesinde Neanderthal'in ve modern insanın ayrılan evrimsel yolları olduğu ve Neanderthal'lere modern insanın ataları gözüyle bakılamayacağı sonucunavarıldı. Dr Stinger'in araştırmasının ıkınci kısmı ise modern insanın genetik yapısının araştırılmasına dayalı. Hucrelerin mıtekondrileri'nden (mitekondriler'de glikoz, kullanılabilir enerjiye çevrilir) elde edılen RNA (Ribonükleik asit) analiz ediliyor RNA değişim oranı bir milyon yıl için % 3 tahmin ediliyor, yaşayan ırkların RNA'ları çözümlenip farkları karşılaştırılınca ırkların ne kadar zaman önce ayrıldıkları ortaya çıkıyor. • RNA araştırmalarının sonucu, bütün insan ırklarının 200.000 yıl önceki bir Afrika kökenini paylaştıklarını, ırksal ayrılmanın siyahlarda 150.000 yıl, Asyalılar'da 100 000 yıl ve Kafkasyalılar'da 50.000 yıl önce gerçekleştiğini gösterıyor Londra'daki sergi daha sonra 30 ayrı Avrupa ülkesinde ziyaretçilere açılacak (ABD ve Japonya da sergiye talipler) İlk Avrupalılar'ı kesin olarak belirlemek imkansız belki ama, sergiyi gezenler gordüklerinin hangisinin kendi hayal güçlerinde en uzak köklerinı temsil ettiklerine karar verecekler ve insanoğlunun evrimsel tarihinde unutamayacakları ilginçlikte bir geziye çıkacaklar •London Preas Servlce (Rdney Steel) 1 milyon yıl önceki insan Avrupa'da insanlarla ilgili en eski kanıtlar yaklaşık 1 milyon yfl eskilere ait, 800.000 yıl önce burada bur topluluğun yaşadığı biliniyor. Bunlar bizim gibi insanlar değıldi tabıi, bahsettiğimiz yaklaşık ıkı milyon yıl önce Afrika'da maymundan sonraki ilk aşamayı takıben ortaya çıkan Homo Erectus. Homo Erectus daha sonra sadece Avrupa'ya değıl, Asya'da Endonezya, Hindistan ve Çin'e de yayıldı Yaklaşık 1,8 metre boy ve 1000 cm3 beyin hacmiyle (maymununkinden büyük ama modern insanınkinden oldukça küçük) Homo Erectus kendine iki taraflı baltalar ve buna benzer aletler yaptı (bu tip" kesici kenarı bulunan aletlere ilk kez Fransa'da Amiens yakınlarındaki St Acheul'de rastlandığı için "Acheul Aletleri" olarak adlandırılıyorlar) ayrıca ateşi kullanmayı da öğrenmiştı. Homo Erectus kemıklerıne Çin'de ve hatta Java'da çok sık rastlandı ama Arvupa'da boyle kalıntılar oldukça enderdı. Yine de, bulunan Acheul aletleri Homo Erectus'un kıtadaki varlığını kanıtlıyor Homo Erectus bundan 400.000 yıl önce Avrupa'dansilindi. Homo Erectus, Afrıka kökeni ve düşük evrimsel seviyesi nedeniyle ilk Avrupalı kabul edilmiyorsa peki onu ne takip etmişti? Araştırmacılar Avrupa'nın birçok yerinde, Çin'de ve Afrika'nın güneyinde ınsan evriminin çok erken bir safhasını temsil ettikleri sanılan topluluklara ait kemikler buldular Aralannda en yaşlı olanı Almanya'nın üniversıte şehri Heidelberg yakınlarındaki Mauer'de bulunan 500.000 yıllık çene kemiği olan bu kalıntılar, büyük ihtimalle, daha sonra kıtanın insanlarını oluşturacak topluluğun Avrupa'ya ulaşmasının kanıtlarıdır Bazı bilim adamları bu temel grubu ayrı bir insan türü olarak değerlendiriyorlar. Homo Heidelbergen Londra Doğa Tarihi Müzesi'nden Dr Stringer, sol taralında bir Neanderthaloid'in ve sag taralında da modern bir tnsanın kalataslarıyla birllkte. tan olarak kabul edebileceğimiz bölgeye bundan 125.000 yıl önce yayıldı Neanderthal'ler bizim gibi ayakta durabiliyorlardı fakat çok daha iri kemikleri vardı, kendılerinden öncekilere göre büyuk bir beyıne sahiptirler, büyük bir ihtimalle basıt de olsa bir konuşma şekillerı vardı ve ölülerin ayinle gömülmesi gibi bazı sosyal rutinler ortaya çıkarmışlardı Yunanistan'da Petralona'da bulunan 250 000 yıllık kafatası Kuzey Galler'de Denbigh'de bir mağarada bulanan 200 000 yıllık bir azı dişi ve Güney Ingiltere'de bulunan bir başka kafatasının sahiplerı muhtemelen Neanderthal'lerin atalarını temsil ediyorlar sel tartışma konusu. Neanderthal'ler bundan yaklaşık 34 000 yıl önce tamamen ortaden kalktılar, onların yeryüzünden siliniş zamanları Avrupa'daki gerçek modern insanın Homo Saplens ortaya çıkış zamanıyla kesişiyor. Bazı antropologlar, Neanderthal'lşrin modern insanın ataları olduğuna ya da modern insanın onlarla ilişkiye girerek sonunda onların neslini yuttuğuna inanıyorlar Fakat öte yandan; modern insan Neanderthal'den çok daha hafiftir (ve insan vücudunun bazı ayrıntıları Neanderthal'inkilerden gerçekten çok farklıdır) bu durumda olaya anatomik bakış açısından yaklaşacak olursak, modern insanın tamamıyla Neanderthal'den geldiğini 3337