Katalog

MATIMATİK taya koydu Başka bır deyışle yaşhlık hastalıklara karşı doğal bır dırenç oluşturuyordu Gençllk Ikslrl, ama nasıl? Bır gençlık ıksırı gelıştırmeye çalışan a raştırmacılar bellı bır strateıı oluşturamamanın sıkıntısını yaşıyorlar fşe ılk önce bıyolojık saatın eskımış yayı (DNA) tamır edilerek başlanabılır 70 lı yılların başlarında Amerıkalı Ron Hart ve Rıchard Setlovv un yaptığı deneyler uyarınca dığer memelılerle kıyaslandığında ınsanlarda uzun yaşam olgusu DNA nın lyıleştırılmesıne bağlıdır DNA eskıdıkçe, ozel enzımler aracılığıyla ıyıleştırılmektedır Gerontolog Roy VValforf yakın bır gelecekte hastalara değışıme uğramış DNA aşılayabıleceklerını ve boylece organızmanın buyuk mıktarda enzım uretmesını sağlayabıleceklerını umuyor Şu anda gundemde olan dığer bır strateji ıse, C ve E vıtamınlerını ıçeren bır diyet kete geçırıldığınde omru dortte bır oranında uzatabılıyor Mayayla ınsan vucudunun ortak pekçok gen ıçerdığı gozönunde bulundurulursa LAG1 genının bu alanda buyuk onem kazandığı soylenebılır Bu konuyla ılgılı haberler burada bıtmıyor Yapılan deneylerle sırke sıneğının omru yarı yarıya uzatıldı Deneyı gerçekleştıren Basel Unıversıtesı nden VValter Gehrıng ve ekıbı, sıneğın gelışımınde onemlı bır rol oynayan FF1 alpha kodlu genı ele alıp daha etkın hale getırdıler daha sonra bu genı normal bır sıneğın dollenmış yumurtasına aşıladılar Colorado Unıversıtesi nden Thomas Johnson ve arkadaşları ıse genetık mutosyonlarla ıpsıler solucanlarının yaşam suresını uzattılar Bılım adamları AGE1 adlı genın solucanlarının ömrunu ortalama % 70 oranında artırdığını gozlemledıler Insam Çokbıcımlılığını Araştırma Merkezı (CEPH) ıle Ipsen Kuruluşu nun ortaklaşa Sovyetler Birliği'nde matematik Şajak Alpay* ovyetler Bırlığı'nın buyuk başarılarından bırısı bılıme yaptığı yatırımlardır Bırçok Sovyet matematik dergısının Batıda başından sonuna dek çevrılerek basılması bu ulkenın bılımde ulaştığı yerın kanıtıdır Moskova Devlet Unıversıtesı nın MatMek ısmı ıle anılan matematik bolumu kadar matematığe katkı yapmış hıçbır kurum yoktur Bu gelışmede merkezı hukumetın matematıkçılerı rahat bırakmasının onemı yadsınamaz örneğın tarıhçıler, hatta bıyologlar Marksızm ıle boğuşurken matematıkçıler doğruyanlış matematik arasında seçım yapmak zorunda kalmamışlardır Ancak 1968 yılı ve sonrasında uygulanan Musevı matematıkçı çalıştırmama polıtıkasının yanısıra ust yapıda Blllmler Akademısı bıçımınde örgutlenme ve akademısyenler arasındakl bitıp tukenmez anlamsız tartışmalar matematığe zarar vermıştır (1) S kullara devşırıyorlar Aynı yıllarda buyuk kentlerde de özel matematik eğıtımı veren okulların açıldığını göruyoruz örneğin, unlu matematıkçılerı Dynkin Cronrod ve Gelfand ın onculuğu ıle Moskova da 2,7 9 ve 444 nolu lıseler açılıyor Bu gelışmelere paralel olarak yaygın dkullarda açılan özel matematik sınıflarında gelışmış ders programları ızlenıyor 1964 yıne Gelfand ın lıderlığınde tum Sovyetler Bırlığı nde lıse oğrencılerıne problemler gonderıp öğrencılerın yanıtlarını ınceleyen ve gelışmelerını ızleyen bır açık oğretım lısesı kuruluyor Bu gelışmelerın yanısıra unlu matematıkçıler kola fıyatına satılan populer kıtaplar yazıyorlar Kırıllov'un "Lımıtler' Arnold un Felaketler Teorısı" kıtabı bunların bazıları Bır de bunlara Kolmogorov un lıse öğrencılerı için çıkardığı aylık matematıkfızık dergısı "Kuanf'ı eklersek, (bu dergı uzunca bır sure 370 000 basılmıştı) eskı Sovyetler Birliği'nde matematıgın alt yapısına verilen onemı vurgulamış oluruz sanırım Bu ulkede son zamanlarda yaşanan çalkantılar ve akademı uyelerının Kuant dergısı sayfalarına bıle yansıyan tartışmaları sonucu yukarıda anılan tum kurumlar bırer bırer çökmuş durumda (2) N N Konstantinov un duzenlediğı ' Lomonosov matematik yarışması ve şımdı uluslararası statuye ulaşmış olan Şehirler Matematik Yarışması eski Sovyetler Bırlığı nde anılan turdekı yenı altyapı çalışmaları Dığer bır gırışım ıse Bağımsız Moskova Unıversıtesı bunyesınde yer alan Matematik Kolejı Ilk oğ'rencılerını 1991 yılında alan Matematik Kolejı MatMek'den umıtlerını kesen Arnold ve Koskahkıhov tarafından kuruldu Bu okulun duzeyı hakkında bılgı edınmek ısteyenler ıçın gırış sınavı sorularının Matematik Dunyası nın Aralık (Cılt 3 Sayı 5) sayısında yayımlanacağını duyurmak ısterız 1960 yılları sonunda açılan Ankara Fen Liseleri ulkemıze bırçok bılım adamı yetışmesıne katkılarda bulunmuşlardır Ortaogretımımızde katkıları gıderek artan vakıf ve vakıf okullarımn gırışımlerını saygı ıle anarken şerıatçı dunya goruşunun açtığı ortaoğretım kurumlarının sayılarının gıderek arttığını, lyı orgutlenmelerı ve nereden geldıği bellı olmayan maddı olanakları ıle ulkemızın en yeteneklı gençlerıni özel şekılde eğıttıklerını bunun da ulkemızde gormek ıstedjğımız çok seslılık ıçın buyuk bır tehlıke olduğunu belırtmek ısterız (1) S Zdrovkovska ve P Duren Golden years of Moscow Mathematıcs AMS basılacak (2) Notıces of AMS (1993 Cılt 40 sayı 2 * ODTÜ Matematik Bölümü 335 9 Jeanne Calment: Yaşlanmayı unutan Fransız yaşlı kışısi unvanını kazandı Bu hanım hayatı boyunca ne Gerovıtal * kullandı ne de ozel bır dıyet uygula*% dı Ayrıca taze hucre naklı de uygu)^ * lanmadı ona Ustelık hayatın zevklerınden kendını mahrum etmeyerek devamlı belleğını korumayı başardı Bır defasında ona verilen hafif bır uyarıcı bılıncinı kaybettlrdı Oysa bu öğrencılerın sınavdan once ıçtıkleri fazla kuvvetlı olmayan bır ılaçtı Doktorlara gore Calment ın bunyesı 75 yaşındakı bır ınsanınkıyle aynı Tuvalete tek başına gıdebılıyor daha uzun yıllar da yaşayacağa benzıyor Bu yaşlı hanıma bellek testlerı de uy^ Ona polıtıka, bilim ve sanat alanlarında unlu 25 kışının soyadları sıralandı kendısınden de bu kışılerın ısımlerını soylemesı ıstendı Sonuç mukemmeldı, Jeanne Calment bır tek yanlış yapmamıştı Dunyanın en yaşlı ınsanı çağının en onemlı olaylarına da tanık olmuştu Eyfel kulesının yapımını gormuş, Van Gogh u tanıma olanağı bulmuştu Kendısı her gun duzenlı olarak bıraz Porto ya da Bordo şarabı ıçıyor ' /*•* / ^ .#„ Jeanne Calment doğduğu yer olan Fransa nın Arlens bolgesınde 118 yaşını kutlayarak dunyanın en Sovyetler Bırlığı nde matematıgın ulaştığı yuksek duzeyın en onemlı nedenı matematıkçılerın resmı olmayan orgutlenmelerı ıle yeteneklı gençlerı bulma ve eğıtmekte gosterdıklerı ustun başarıları olmuştur Dunyada unlu araştırmacıların IIse duzeyındekı oğrencıler ıçin yaptıkları ve bunları sıyası otorıteye rağmen yapmış olmaları örnek alınması gereken bır husustur Sovyetler Birliği'nde ilk altyapı çalışmaları 1936 da Delone nın kışısel çabaları ıle duzenlenen Lenıngrad Matematik Olımpıyatları ıle başlıyor Ertesı yıl Moskova da da yapılmaya başlayan matematik olımpıyatları o gunden bu yana pıramıtsel bıçımde okuldan şehır yarışmasına bolgesel, cumhurıyetler ve tum Sovyetler Birliği'nde yapılan yarışmalar şeklınde oluyor Moskova Unıversıtesı'nın katkıları Ile tumu gayrı resmı şekılde yurutulen olimpıyatların ıtıcı gucunu genç araştırmacılar oluşturuyor 1940 tan berı yurutulen dığer bır altyapı çalışması ıse genç araştırmacıların hafta sonlarında lıse öğrencılerı ıçın duzenledıklerı problem çozme toplantıları Şu anda 50 yaşlarında olan unlu Sovyet matematıkçılerımn hemen hepsının problem çözme toplantılarına veya olımpıyatlara katılanlar olduğu bılınıyor 1960 lı yıllarda ozel matematik yatılı liselerının kurulduğunu göruyoruz llkı 1961'de Slbırya'd kurulan bu okulların ıkıncısı Moskova da unlu materrjatıkçıler Kolmogorov ve hıdro|en bombası mucıtlerınden Kıkoin tarafından kuruluyor Bunları Lenıngrad, Kıev ve Erıvan dakı okullar takıp edıyor Buyuk kentlerdekı yeteneklerın yukarıdakı örgutlenme ıle zaten keşfedıldiğınden bu okulların amacı taşradakılere ulaşmak Bu amaç doğrultusunda genç matematıkçıler en ufak yerleşım merkezlerıne dahı ulaşarak yeteneklı öğrencılerı o programıyla serbest koklerın etkısızleştırılmesı Gerontologlar bu yonde hazırlanmış ozel menuler sunuyorlar Ayrıca blyolojlk saati tamır etmekle kalmayıp aynı zamanda yavaşlatmak da brtım adamlarının duşuncelerı arasında Bır başka deyışle hem ınsan omrunu 120 yaşların otesıne taşıyıp hem de genç kalmasını sağlayabılmek ongoruluyor Louısiana Universıtesı nden Mıchael Jarvvınskı ekmek mayasında mıkroorganızmanın omrunu uzatabilecek pekçok gen keşfettı Bu genlerden en çok ıncelenen LAG1, yaşlı hucrelere kıyasla gençlerde daha etkın bır rol ustlenıyor, ancak yaşlı hucrelerın ıçınde hare gerçekleştırdıklerı Chronos projesı altında bılım adamları 100 yaşı aşmış 5000 Fransız uzerınde uzun yaşamalarını sağlayan gen ya da genlerı araştıracaklar Bu genler bulunduğu takdırde dığerlerınden ayrılarak embrıyonlara aşılanacak Sctence»VteMart/93 Çevıri: Anahıd Hazaryan ' Yaşlılıflın çeşıtlı olgularını ınceleyen bıllm dall ' Fıbroblastlar bağlayıcı dokuyu oluşturan hucreler dır Bu dokunun sayısı organa bajlı olarak deflışır Bun lar derı ve kemlkte çok beyın ve omurılıkte az mıklarda bulunurlar