Katalog

PSİKOLOJİ Göz kırpmamn türlü cesit anlamı öfkelendiğimizde daha çok göz kırparız. Göz kırpma ile bilgiçlik taslarız. ilk tanıştığımız biri veya amirle konuşurken de göz kırpmalar artar. Bir pilot, göstergelere bakarken rekor düzeyde göz kırpar. Korkut Yaltkaya* i stemli ve bir yönlu olarak göz kırpmak I bir mımıktır Yerine goze sevımlı an' cak çoğu kez sevımsız bir mımık Karşınızdakı kışıyle ortaklık halınde uçuncu bir kışıye karşı yapıldığında sevımsızdır "Bak şımdı nasıl kandıracağım, nasıl dalga geçeceğım bu ahmakla" der gıbı bir anlamı vardır Ustelık de 'bız ise hıç ahmak değılız, ıkımız bir olur bunu parmağımızın ucunda oynatırız gıbılerınden bir ustunluk taslatır goz kırpana ve goz kırpmayla anlaştığı kışıye Bir başka turlu tatsız göz kırpma da bir şey anlatırken karşısındakıne ' Gordun mu bak Bunlar senın anlayacağın laflar değıl ama haydı bir gayret et belkı de anlarsın " gıbılerınden sozde dostça ve teşvık edıcı olan goz kırpmalardır Kısacası, ukalalık tonu olan, bllgıçce göz kırpmalar hıç de gönul çelıcı değıldır Çekıcı bir hanımın bir erkeğe goz kırpması ise binbir umut veren, yerine göre pek sevımlı gözuken bir davranış bir ışmardır Boyle bir goz kırpmayı, çevredekı Goz kırpmazsak ne olur? Hıç de 1yı şeyler olmaz once gözlerımız yanmaya, acımaya başlar Sulanır, kızarır Yavaş yavaş goz kuresının saydam kısmı donuklaşır, pışmış yumurta akına doner ve göremez oluruz Bu yüzden bilinçlı olarak ancak kısa bir sure goz kırpmadan durabılırız Bırkaç dakıka sonra gozlerımızdekı yanma ve sulanma dayanılmaz hale gelır ve eskısınden daha hızlı olarak goz kırpmaya başlayıp durumu düzeltmeye çalışırız Goz kapakları kırpıldıkça goz kuresı de 1 5 mm kadar aşağı döner Bu çok hızlı bir devınme olduğundan ve zaten o sırada göz de kapandığından bu durum pek dıkkatımıziçekmez Ancak, koruyucu ve temizleyicı ozellıktekı refleks goz kırpmamn dışında kendılığınden oluşan, belırlı bir rıtm ızleyen göz kırpmalar da vardır Kendiliginden göz kırpma beyin Işlevterlnl yansıtır. örneğın, ölkelendlglmlzde, heyecanlandığımızda daha mektedır Göz kapakları ise bırbırıne değince öyle çabuk ayrılmamakta bir an (ıkıncı bir 50 msan daha bıtışık kalmaktadır Bu beraberlık, yorgunlukla 80 msan ye kadar çıkabılmektedır Boylece, verılen zamanları toplarsak bir goz kıpma sırasındakı karanlığın en az 300 msan olduğunu göruruz Yorgunluk bu zamanı çok daha uzatabılır Bir uçağa bindlnız Uçağın saatte 900 km gibi dehşetlı fakat bugun ıçın alışılmış Karanlıkta geçen bir suratte gidıyor Piömür lotunuz, yolcuların, Goz kırpma pek kısa Dostlar ve tanıdıklarla uçağın butun sorumludır Kayan bir yıldız gibi luğu almış Gozlerı bir gozden kaçıverır Ancak konuşurken, okurken, kumanda tablosunun bu kısacık karanlıklar ek okurken göz kırpmalar çeşitlı göstergelerınde lene eklene gunün bir dolaşıyor, bir ufukları kısmını karanlıkta geçır azalır. tarıyor, taşıdığı bunca memıze neden olur yolcunun sorumluluğuŞimdı bunun hesabını yapmaya çalışalım nu duyuyor, onun içın her bir gorev bir sınav Boylece göz kırpma sayısı 40'a yukErışkın bir ınsanın dakıkada 24 kez goz selmış Her bir goz kırpma sırasında 300 kırptığını söylemıştık msan kadar göremlyor. Yani 60 sanlyenln Kentler arası duz bir yolda arabanın 12 saniyeslnda tamamlyle kör. Yolculuğuhızını arttırdığımızda duyduğumuz heyenuzun ıkıbuçuk saat surduğunu varsayarcanla göz kırpma sayısı dakikada 40'a sak bunun yarım saatınde tam bir kör uçuş yükselır yapmışsınız demektir Amerikan Hava Göz kırpma sırasında beyinın elektrıkKuvvetlerınde yapılan bir araştırmada ses sel aktıvitesı de ıncelenmıştır Beyin, ya hızının ıkıuç katı bir hızla gıden pılotların da daha özgun söylersek beyin sapından göz kırpmalarına rastlayan beş millık mekortekse kadar yukselen sınır Irflerı desafelerı görmeden uçtukları anlaşılmış Bu metı (LMF) göz kapaklarının kapatılması sıne erışır dakıkata 24 ve bu hızda yaşlılığa kadar surer Hız değişiminden de anlaşıldığı gıbı goz kırpmamn tek görevı goz kuresının on yuzeyını temızlemek değıldır Gözun karşılaştığı toztoprak her yaşta aynı olduğuna gore göz kırpma sayısının hep aynı ve en az sayıda kalması gerekırdı Nıtekım kedı ve kopeklerde bu sayı dakikada ikı kadardır ve gözlerı temızlemeye yetmektedır sık goz kırpmaya Kendillğinden göz kırpma beyin işlevlerinl yansıtır. Ayrıca da gözü temizler... meraklı bakışlardan kaçırmak ıçın olabıldığı kadar çabuk yapmak gerekır Ancak goz kırpma suresı ne kadar acele edılırse edılsın 200 mılısanıyenın (msan) altına duşmez (bir saniyenın 1/S'ınden daha kısa olmaz) Tek yanlı bir goz kırpma bir mımıktır, ıkı yonlu göz kırpma ise bir reflekstır Bu refleksın amacı goz kurelerını zararlı dış etkilerden korumak ve ön kısmını yıkayıp, temız tutmaktır Bu yıkama ışlemı gözyaşı aracılığıyla yapılır Goz yaşının ıçınde yağlar nemlendırıcıler tuzlar ve bakterı sındıren enzımler vardır Goz kapakları kalkıp ındıkçe goz yaşı bezlerınden taze goz yaşını pompalayıp alır ve kullanılmış goz yaşını da gozyaşı kanalları aracılığı ıle burun boşluğuna yollar Insan başaşağı dursa bıle gozyaşı yerçekımıne uyup tersıne akmaz yıne genzınıze gıder Ust goz yaşını getırıp goturme dışında mekanık olarak temızleme etkısı de vardır Tozları, polenlerı, dığer yabancı cısımlerı sılıpsupurup alt goz kapağı kıyısına getirır ve dışarı atar gımız birısiyle ya da •mirimlzle konuşurken daha çabuk goz kırparız, Buna karşın eşlmizle doctumuzla başlarız İlk tanıştı 3354 ahbaplık ederken göz kırpmalar seyrekleşır Sıkıntılı durumlarda sık göz kırpma ise sankı "şu ış çabucak bıtıverse" derız Dışa dönuk dıkkatımızı azaltarak durumu çabucak atlatmaya bakarız Gozun bakış yonunu değıştırken hemen her seferınde göz kırparız Okurken satır boyunca göz kırpma azalır ancak dığer satıra geçerken kırpma olur Okunan metnın anlaşılması ne kadar zorsa o kadar az göz kırpılır Goz kırpmamn beyin ışlevını yansıttığının dığer bir kanıtı beyin olgunlaşması ıle goz kırpma frekansı arasındakı ılışkıdır Ikı aya kadar bebeklerde kırpma dakıkada bir defadan daha azdır Beş ıle on yaş arasındakı çocuklarda goz kırpma dakıkada altı kezdır Bundan sonra frekans gıderek artıp, 20 yaş cıvarında en hızlı sevıye ıçın emır verırken (elektrık dalgaları yollarken) aynı anda gormeyı sağlayan beyin kısmına da elektrık dalgaları yollamakta ve bu^tısma "nasıl olsa şımdı goz kapakları kapanacak ve hıçbır şey goremeyeceksın Boşuna çabalayıp yorulma sen de dınlen" demektedır Boylece beyındekı gorme alanı çok kısa bir teneffuse çıkmaktadır Bu göz açıp kapayıncaya kadar bıten teneffus goz kırpmadan 50 msan once başlamakta. goz kapakları bırbırıne degıp ayrıimaya başladığı an bıt anda bir kaza olsa goz açıp kapayıncaya kadar değıl, goz kırpıp açıncaya kadar oldu dense yerıdır Hastalıklar ve göz kırpma Blrçok norolojık hastalıkta goz kırpma şeklı ve sıklığında değışıklık olur Orneğın Parklnson hastalığında goz kırpma sayısında çok belırlı azalma olur Aynı zamanda yuz mımık anlamlan da kaybolur bakışlar sabıtleşır Parkınson hastalığında beyınde dopamın mıktarı azalmaktadır O zaman dopamın mıktarının arttığı başka bir hasta.MJ .T.tildenA ijoloiott . . . . . *•»»«