Katalog

SAÖLIK KISA HABERLER Concorde uçagıyla yolculuk yapıldığı varsayılsa, 5060.00 feet (1518.000 m.) irtifada iken uçağın oksijen sistemi işlev görmediği anda, 15 saniye içinde pilot ve tüm yolcular bilinç kaybına uğrayacaklar, 6 dakika sonra da hipoksik hipokslden öleceklerdir(5). Başka bir çarpıcı varsayım da stagmant hipoksi örneğidir F16 gibi yüksek performanslı bir uçağın 810 G.'lik bir hareketı 510 sn. sürse, yeterli okijen solunmakta olsa bile, pilotun antiG manevraları yapmaması veya G elbiselerinin çalışmaması halinde, pilot bu kadar kısa süre içinde bilincini kaybedecek, muhtemelen feci bir'kaza olacaktır. 1700'lerdeki balon uçuşlarından bugünkü modern havacılığa gelinceye kadar çok şey değişmişse de, hipoksi nedenli kaza ve ölümler o gün de olmuştur, bugün de sürmekte0 teet'te yazılmış yazı, aşağıda ise 28.000 Feet %7.7 Oksidir. jen'de yazılan yazı. Hipoksi etkilerini araştırBelirtiler. llk olarak görme bozukluğu mak üzere, irtifa fizyolojisinin babası sayıortaya çıkar; 1520.000 feet'ten Mbaren lan Paul Bert tarafından 1800lü yıllarda, gece görüşü azalır, gündüz saatlerinde bizzat kendisinin de denek olarak katıldığı Ise sankl çevre karanlık ve pusluymuş gialçak basınç odası araştırmaları yapılmışbi algılanır. Sesler uzaklan geliyor glbldlr, tır. Haldane, Barcroft, Lowson, Tanaka, ağrı hlssi azalır. zaman algısı bozulablllr. konunun dığer önemli ilk isimleridir (9,11) Bulanb, kusma, Iştahsızlık, başağnsı, başO zamanlar düşük oksijen koşullarındaki dönmesl, yorgunluk, çarpıntı, uykusuzluk, bozukluklar, "zlhln bayaHaması" veya slyanoz, CheyneStokes solunumu, he"beyin yorgunluğu" olarak nitelendirilmopüzl, başlıca somatik bellrtllerdlr. Mlmiştir Havacılığın başlangıç yıllarında ise zaç değişiklikleri olarak önce agresH tuoksijen destek donanımı olmadan uçan tum, rekabetçilik, bencilllk, ötori, hallusipilotlarda, oksijen azlığının birikici etkileri nasyonlar, başka dünyadan gelmişllk hlssonucu nörotik bir yapı oluştuğu düşünüsi; sonra toplumdan çekllme ve Içe dölerek buna "Aeroneurosls" denilmiştir rtüklük gözlenir. Koma ve ölüm de olası(1,11,14). dır(6,15) Bellek fonksiyonları 3.660 m.'den itibaHavacıhkta hipoksi bellrHsl ren bozulmaya başlar. 4570 m.'de kognitif bozukluklar, 5.500 m 'de dikkat dağınıklığı, Uçuşta genellikle 810.000 feet 3000 m.) zihinsel durgunluk; hesaplama, yargı, belirtifaya iyi tahammül edilmektedir; fakat lek ve konsantrasyon kusurları; duygusal kişisel farklılıklardan dolayı, bu yukseklikdengeizlik, kas koordinasyon bozuklukları lerin altında bile belirti gösteren kışiler ogörülebilir. Bunların oluş sıklığı % 7585 labilmektedir. Egzersiz toleransı düşük, gibi yüksek düzeylerdedir. Halluslnasyonbeslenmesi yetersiz, yorgun, uykusuz, allar 6700 m. üzerinde ve genellikle "tırkol, tütün, ilaç kullanmakta olan ve psikomanmada dağcıya eşlık eden bir arkadaş, lojik direnci zayıf kişilerin hipoksi kliniği gökte balon, kuş benzeri yaratıklar gördahaagırdır me," biçiminde ve korkutucu olmayan niEğitim, motivasyon ve oksijen teçhizateliklerde tanımlanmıştır. Dağcılar rutin ve tının uygun kullanılma unsurları da önemiyi bildikleri işler dışında, alışkın olmadıklidir. Fakat belki de en önemlisi, hangi irtiları yeni ve acil durumlara çözüm üretefaya, ne kadar süratle çıkılıp. ne kadar kamemekte, karar vermede gecikmekte ve lındığı, oksijen kullanılıp kullanılmadıgı ve zihinsel yetersizliğe düşmektedirler ne ölçüde (G) kuvvetine maruz kalındığı(6,7,8,10,11,12,13,15). dır. En önde gelen hipoksi belirtileri: GörIII HAVACILIKTA HİPOKSİ KLİNİĞI: me bozuklukları, başdönmesi, başağrısı, Gerekli koruyucu teçhizatı ve oksijen yorgunluk, uyuşukluk, yargı ve bellek kudonanımı olmayan baloncu. paraşütçü ve surları, öfori, koordineli kas hareketleri uçucularda hipoksi ciddi bir sorundur Hazaafı ve bilinç kaybıdır. Genellikle en ervacıhkta hipoksinin tehlikeli olabilecegi ken çıkan, gece goriiş kaybı olup, yüksek en önemli 3 durum, yüksek irtifa uçuşları, G. altında geri dönüş, tünel görüşü ve yüksek akselerasyonlu manevralar ve algörme alanının kararması biçiminde bir içak basınç odası uçuşlarıdır lerleme gösterir. Mac mı film mi? Maçı mı yoksa baleyi mi seyretmek üzerine tartışmalar artık bitti. CinemeScreen 16:9 geniş ekran televizyon, "splıt screen" (bölünmüş ekran) özelliği sunuyor. Böylece aynı televizyon ekranı üzerinde her iki görüntü için ekranı eşit bir şekilde bölebilir ve aynı anda iki kanalın sesini duyabilirsiniz. Bir programın ses kısmı televizyonun höparlörlerinden gelirken, diğer ses isteğe bağlı olan kulaklıklardan gelir. Bunu resim yanında resim olarak (PBP) adlandırabiliriz. Split Screen, içindeki resim içinde resim (PIP) ve resim dışında resim (POP) sağlayan ikiz akortçular ile çalışır Channel Guide denilen bir başka özellik ise mevcut bütün programları tarar ve bir anda dokuz kanalın fotoğraflarını gosterır RCA ve ProScan adlarıyla satılan CinemaScreen televizyonlar yaklaşık 5000 dolar fiyatındadır Tabii ki ikili görme için iki geleneksel set almak çok daha ucuz Fakat o zaman bu paylaşma olmaz. Hipoksi belirtıleriyle alkol bunalımındaki belirtilerin benzerliği dikkat çekicidir Her ikısi de depresan oldukları halde, başlangıçtaki etkileri uyarıcı gibidir Hipoksinin % 2050 oranında öfori ve hipomanik belirtiler ortaya çıkarabileceği ileri sürülmektedir Hipoksi belirtileri genellikle slnsldlr; kişi tarafından farkedilmeyebilir; aşırı güven hissi, keyif, kontrolsüz gülme, şarkı söyleme, bağırma, küfretme, histerik bayılma ve temaruz gibi davranış bozuklukları ile bilinç kaybına, hatta ölüme kadar kayıtsızlık içinde gidilebilinir. Diiplinlı bir pilot, dikkatsiz, aksi, tahripkâr ve kavgacı nitelik kazanabilir. Problem çözmo, kendini kritik etme yetenekleri zayıflayabilir Bellek ve yargı zorlukları, mantıksız ve sabit düşünceler, tehlikelerden kaçınmama, uyuklama halleri gözlenebilir (1,8,11,12,14). ve +9G. yeterlidir. Uçucuların bu koşullarda hipoksi etkisi altında geliştirdikleri yanhşlıklar ve performans bozuklukları kendilerine gösterilerek eğitilmektedirler. önlemler Havacıhkta genellikle 10 000 feet üzerindeki irtifalarda O? kullanılmaya başlanılması önerilmektedir. Gece uçuşlarında yer seviyesinden ittbaren 02 kullanmak daha doğrudur. 10.000 feet'ten sonra otomatik olarak solunan O2 konsantrasyonu arttırılmakta, 32 000 feet'te % 100 O2'e varılmakta, 34 000 feet'ten sonra ise basınçlı % 100 O2 verilmektedir 40 000 feet'ten itibaren kabin basınçlanması, 50.000 feet'ten sonra ise basınçlı elbise giyilmesi şarttır. Askeri havacıhkta yüksek irtifalarda düşman ateşiyle kabln patlaması olasıhğı fazla olduğundan kabin basınçlanmasından çok, pilotun maskeyle ve basınçlı solunum yapmasına onem verilmektedir. Ticari havayolu taşımacıhğında ise bu kolay değildir; kabin patlaması olasıhğı da görece daha az olduğundan, kabin basınçlaması tercih edilir. Kabin içı 57000 feet irtifada tutulur; kabin basınç ve oksijenlenmesının bozulması halinde de otomatik olarak yolcuların yüz hızalarına inen O2 maskelerini kullanarak hipoksi etkilerinden korunulur (2,12) * Doç, Dr., Hava Hast Pslklyatri Uzmanı Eskişehir J 33511 Eğitim Modern havacıhkta hipoksik ve stagnant hipoksinin olumsuz etkilerini yer koşullarında uçuculara yaşatarak eğitim kazandırmak ve araştırmalar yapmak amacıyla cihazlar geliştirilmiştir. Bunlar, Alçak Basınç Çemberi (A.B.Ç.) ve Insan SantrHü|üdür Eskişehir CATA. Hava ve Uzay Hekimliği Merkezi'nde 1990 yılı son aylarından itibaren kullanılmaya başlanan bu modern cihazlardan A B Ç.'de 100.000 feet irtifa simüle edilebilmekte; insan santrifüjünde ise 16 G.'ye kadar çıkabilmektedir. Eğitim çalışmaları için genellikle 30.000 feet irtifa