Katalog

OENİZ ARAŞTIRMALARI Karadeniz'i kurtarmak mümkün mü? Karadeniz'deki eko sistemin bozulması, balıkların yeni katili taraklı medüzlerin hızla yayılmasına yolaçtı. Karadeniz'i istila eden ve hamsileri yiyip bitiren taraklı medüzü yok edecek bir balık türü Karadeniz'de üretilecek. Ancak Karadeniz'in kirliliği ve ekonomik değerinin hızla azalması sorunu çok boyutlu. Dcnnım Öztııvk* 1519 Subat 1993 tarıhlerınde Ankara da Karadenız e kıyı veren ulkelerın bılım adcimları toplanarak Karadenız dekı okolojık sorunları ve başta da balıkçılığı tartıstılar G F G M adı altında yapılan toplantı kamuoyunda pek dıkkat çekmedı ancak ılgınç gorus ve gelışmeler oldu Karadenız dekı hızlı kırlenmenın 197Ö lı yıllarda başladıgını bılıyoruz Bu kırlenme olgusu son 20 yılda yenı boyutlar kazandı balık stokları azaldı kıyısal ekosıstem bo zuldu atık mıktarı arttı su gorunurluğu azaldı vb Rus bılımcılerı 1987 de Karadenız de Atlantık Okyanusu nda yaşayan Mnemıopsıs leidyı olarak bılınen bır ctenophora (taraklı denız canlıları) tespıt ettıler Bu taraklı meduzun denız tasımacılığı yapan tankerlerın balast sularıyla Karadenız e gırebıleceğı duşunuldu Mnemıopsıs leıdyı turu daha once Karadenız de bulunmuyordu ama Karadenız yıllarca suren ekolojık bozulmalar sonucu yasamak ıçın uygun bır konuma gelmıştı Etçıl ve obur olan bu canlı ıçın sıcaklık ve tuzluluk sorunu zaten yoktu Atlantık Okyanusu ndakı besınlerı zooplanktanlardı ama duşmanı olan dışlı balıklar da vardı Bu surette popopulasyon doğal kosullarda kontrol altında tutulabılıyordu Ayrıcd Karadenız de besı elementlerını olusturan fosfat sadece 198587 yılları arasında 100 m derınlıkte bıle 2 5 kat artmıştı Bakterıyel bıomass 3 ılksel uretım 35 kat artmıştı Bu artışların en onemlı kaynağı Tuna ve Dınyeper nehırlerının yıllardır getırıp bırıktırdığı organık yuktu Karadenız artık Mezotrolık bır ozellık kazanmıştı, bu aradd mısa'ır canlımız akıntı hareketlerının de yardımıyla butun Karadenız ı kaplamıstı önce 05 m derınlıklerde bulunurken daha sonra 50 m derınlığe kadar ındı ve bu su kolonunu ışgal ettı Doğal olarak bu derınlıklerde bulunan zooplankton gruplarını yedı Oysa bu canlılar pelajık beslenen hamsı ıstavrıt uskumru palamut, lufe1" gıbı balıkların besınıydı Bu yetmedı, ureme mevsımınde bu balıkların yumurta ve larvalarını da yemeye basladı 1989 yılında Sovyet bılımcıler Karade nız e yenı bulaşan çagın denız vebasıyla ılgılı arastırma sonuçlarını açıkladılar Bu açıklamada Karadenız de balıkçılık verımlnın hızla duşeceğı belırtılıyordu Butun bu gelışmeler olurken bız Turkler ın cephesınde durum daha farklıydı 3142 O halde yunuslar avlanmalıydı ama yunus mıktarını bılen de yoktu (Halen eldo tek çalışma var) Bu yıllarda hamsı ve dığer balık turlerınftı mıktarı azalınca bu balıkların av boylarının azaltılması yoluna gıdıldı, daha once zaten aşırıavcılık yapıldığı ıçın kalıntı stok boyu azalmıstı avlanabılır boy 7 cm oldu kamuoyu baskısı sonucu 8 cm ye çıktı sektorde tam bır bılım dışılıkyaşanıyordu Balık unu yagı fabrıkaları kendını, bolanlayan çıkmadı Bu sırada Rusya Azak Denızı Balıkçılık Ensıttusu Karadenız ve Azak Denızı nde Mnemıopsıs sorunuyla ılgılı bır planı Bır lesmıs Mılletler Çevre Programı ve Dunya Gıda, Tarım örgutu ne bır rapor sunarak durumun kontrol altına alınmasını onerdı ler Raporda bu canlı nedenıyle Karadenız de 250 mılyon dolarlık balıkçılık zararıolduğu belırtılıyordu Rapor bır de arastırma programı ıçerıyordu Bu programda da problemın çozumu ıçın seçenekler ıle bu seçeneklerın değerlendırmesı yapılarak bu canlıyı 'yıyorek dogal ortamda ureme ve gelışmesını baskılayacak bır omurgalı (tercıhen balık) veya bır omurgasız denız canlısı ıle bıyolojık mucadPİe onorılıyordu Sonunda bu canlının bır balık olması ongoruldu bırçok balık famılyası gozden geçırıldı Karadenız de taraklı meduzle boquşacak balıkta şu ozellıkler aranıyordu a) Taraklı meduzle beslenecek b) Tıcarı bır tur olacak c) Azak ve Karadenız ın koşullarına uyacak d) Uygun sartlarda kolayca uretılebılecek Bu koşullarda bır balıga karar kılınırsa aynı bır proqram yapılarak durum kontrol edılecektı Dığer yandan bır grup bılım adamı da mevcut dıırumun bılımsel bır program dahılınde ızlenmesı ve zaman ıçınde ekosıs temın kendını yenılemesı ıhtımalınden soz edılıyordu Ankara da tartışmalar uzadı gıttı Bu goruşu tasıyanlar bılırmel elıtlık ıle suçlandı vs ve sonuçta ılgılı butun kıyı ulke bılım adamlarının bu konuda çozume yonelık arastırma yapmaları onerıldı Şımdılık ça lışmalar bu yonde ılerlıyor Bu konuda Marmara Denızı ndekı arastırmaları ıse . Procter and Gable desteğı ıle I U Su Urunlerı Fakultesı yurutuyor Bir dizi soru... Önumuzdekı gunlerde butun bılımcıle rın hemfıkır olmadığı halde herhangı bır ulkeden bırı Karadenız e yenı bır tur bırakırsa ne olur' Veya Turkıye Balıkçılığı bundan nasıl etkılenır Hamsı yerıne Karadenız de 20 yıl sonra ne avlayacagız acab? Karadenız ın Marmara ya etkısı ne olacak' Yenı bırakılacak tur sosyoekonomık dengelerı nasıl etkıler"? Yoksa bırakmamak da ha mı tyı olur' Balık av araç ve gereçlerı Karadenız dekı balıkların tükenmesinde aşırı avlanma ve yunuslardan sonra, en önemli rolu meduza değışecek mı' Teşvıklerle yapılan ama stok araştırmalar yapılmadan kurulan balık lar oynamaya başladı unu yağı fabnkalarının durumu ne olacak'' Karadenız e en uzun kıyımız vardı ama ge polıtıkacıları reylerını reısler ceplerını Yunuslar tum balıkları tuketıyor mu' KaraRuslar ın 20'yı askın arastırma seferıne duşunuyorlardı Bu sırada Karadenız de deniz'de aşırı avcılık nedenıyle somurulen karşın bız bu canlıların araştırılması ıçın deprem olduğu ıçın denız dıbındekı zebaşta hamsı ve dığer balıkların ve balıkçılıbır sefer bıle duzenleyememıştık Ne olup hırlı suyun yuzeye çıkmasıyla balık mıkğın durumu ıçın ne yapılmalı9 Mnemıopsıs bıttıgınden kımsenın haberı yoktu, ama tarının azaldığı yonunde açıklamalar da Karadenız dekı H2S zonunu yukseltebılır hamsı palavra çoktu geldı mı' Once balık spzonu torenlerle açıldı Fantastık hayallerımız romanları aşarButun bunlar tamamen arastırma bekle Hamsı beklıyorduk butun sezon gelmedı ken sevgılı llham Artuz hocamız Marmayen cıddı konular Devamını yerı geldıkçe gelmeyınce Laz reısler hamsıyı yunusların radakı durumun cıddıyetıne ılışkın bu sıze anlatmaya devam edeceğız yedıgını ıcat ettıler bu muthış bır buluştu1 sayfalarda bır yazı yayımladı, ama pek *l Ü Su Ürunlerı Fakultesi