Katalog

TIPGÖRÜNTÜLEME CİHAZLARI Manyetik rezonans görüntüleme (MR) üstün Hastadan üç boyutta görüntü alıyor, yumuşak dokuları birbirinden iyi ayırıyor, kemiğe komşu yapıları çok iyi görüntülüyor. Ancak bu yöntemin, bilgisayarlı tomografi karşısında zayıf yönleri de bulunuyor. Eırıın Tımıvt* anyetık Rezonans goruntuleme lyonızan olmayan radyofrekans enerjısı kullanılan yenı bır goruntuleme yontemıdır Ve kaynagı vucutta su molekullerının hıdrojen çekırdeklerıdır Radyoloıık yontemler ıcprısınde yumusak dokuları en detaylı goruntuleyen yontem dır Vucudu kesıt seklınde qoruntulemesı (tomogralı) goruntulerın bılgısayar aracılıgı ıle olusturulması ve goruntulerın Bilgisayarlı Tomografi (BT) olduğu gıbı grı bır olçekle boyanmasından başka genellıkle klınıktekı kullanım aUnları da BT ye benzer 1946 yılından berı bılıiıeı atom çekırdeklerının Manyetik Rezınans olayı ıle goruntuleme ancak 1973 yılında Lauter bur tarafından gerçekleştırılmıştır Go runtulenen ılk hastalık ^a 1980 yılında Hawkos ve arkadasları tı >afından yayım lanmıstır MR aygıtları da BT ye benzer şekılde uç ana bolumden oluşur Bunlar 1. Mıknatıs ıle RF ve Gradıent sargılarının bulundugu verı toplama unıtı 2. Bu verılerın toplanıp degerlendırıldıgı bılgısayar ve 3. Goruntulerın oluşturul dugu goruntuleme unıtesıdır Mıknatıs hasta çovresındekı guçlu manyotık alanı olusturur Gradıont sarqılarının gorevı goruntu elde etmek amacıyla ana manyetik alanı kısa bır sure kontrollu olarak değıştırmektır Boylece hasta pozısyonunu değıştırmeden uç planda da go runtu elde edılebılır RF sargıları ıse protonları eksıte eden radyofre kansı yayan ve eksıte çekırdekler den gelen sınyallerı toplayan antenler gıbı davranırlar Bu sargılar ıncelenen bolgeye ne kadar yakınsa goruntuler o kadar detaylı olur Bu nedenle her bolgeye gore yapılan değışık RF sargıları vardır MR kesıt goruntu olusturan bır yontemdır Goruntulerde grı renk ol çegı kullanılır Yanı goruntuler sıyah beyaz ve aradakı qrı rengın Sekıl 4 Aynı damarın solra MR, sagda ılaçlı damar tonlarından oluşur Bu seklıyle BT fılmı (an/ıografı) gorunumlen goruntulerıne benzetebılırız Her ıkı I Manyetık rezonans goruntuleme aygıtı sı ĞP tomngrafık yontpmlerdır yanı kesıt goruntu olustururlar Her ıkısınde de goruntuler sıyah beyaz ve grı rengın tonları ıle oluşturulur Goruntu oluşturmadakı bu benzerlığe karşın MR ın goruntu oluştururken kullandıgı verıler BTden tumuyle farklıdır BTde goruntuler bır tek verıden olusturu lur dokuların x ısını absorbsıyon katsayı sı MR da ıse goruntulerın olusmasında bırden fazla verı etkılıdır Ayrıca bu verılerı degısık oranlarda karıştırarak degışık goruntuler elde edebılırız MR ın dokuları birbirinden ayırmada dığer yontemlerden ustun olması bu şekılde saglanabılmekte dır Ancak bu ozellık nedenıyle bır kesıtın farklı bırçok goruntulorı ortaya çıkmakta dolayısıla MR goruntulerının yorumlanması BT ye gore çok daha guçleşmektedır(Şeki!2). Kesıt goruntu almaları ve goruntulerın ve aygıtların bırbırlerıne benzemelerı ne denıyle MR yontemı genellıkle BT ıle kar şılastırılarak anlatılır MR yonetımını BT ıle karsılastırırsak MR ın BTden ustun ol dugu 3 temeı ozellıgı vardır 1. Hastanın pozısyonu değıstırmedpn uç boyutta goruntu alabılmesı 2. Yumusak dokuları birbirinden ayırma yeteneğının yuksek olması 3. Kemıge komşu yapıları çok iyi goruntuleyebılmesı MR ın uc duzlemdo de ıstonılen her derecede kesıt alma yetenegı lezyonla rın sınırlarını ve çevre ılıskılerını mukemmel goruntuleyerek tedavı planlamasında ve cerrahıde buyuk yarariar sağlar Yumusak dokuları birbirinden ayırma yeteneğının ustun olması sayesınde be yınde beyaz cevher'grı cevher ayrımı MR ıle cok iyi yapıla bılmekte daha da onemlısı BT de birbirinRF pulıu den ayrılamauyfulanırken yan kas tendon izknen yol eklem bulguları menıskus ok lem kıkırdağı gı RF pulsundan bı yapılar ayrı hemen sonra ayrı goruntuie RF pulsu nebılmektedır uyjulanıyor Fklemlerın MR ıle çok iyi ıncelenmesınde MR ın kemiğe komşu yapıları çok iyi goruntu leyebılme ozellı gmın de katkısı vardır Bu ozellı gı sayesınde BT ıle iyi ıncelenemeyen kafa tabanı ve arka çukur yapıları ıle Şekil 1 Radyotrekans uygulandığında bır protonun hareketı omurılığın ınce Göpüntünün olusumu MH ıle nasıl goıunlu nluştuıuldugunu anlayabıl meıııu ıçın once dlom c pkırdoqınde olan bır olayı bıl memız gerekıyor Atom çekırdeklerının proton ve not ronlardan oluştugunu bılıyoruz Nukleon dedığımız bu cpkırdpk yapıları dunyanın kendı çpvrpsındp dorı mesıne benzer şekılde kındı çevrelerınde dontrİLr Her zaman nukleonun çevresınde bır manyetik alan oluşur Normalde nukleonlaıın aksları bırbırlerının et kısifiı oıtadan kaldııacdk st kıldo her yarıa doyrudur ve ancak lck sayıda prntoıı veya notronları olan (ekır dekler manyetik bır çubuk gıbı davanabılırler Hıdro lenın a'om çekırdpgının tek bır protondan ıbaret oldu gu ve vucudun % /080 ının de sudap ıbaret oldugıı goz onune alınırsd neden hıdrujen çekırdegının MR goruntuleme ıçın verı kaynagı olarak seçıldığı kolayca anlasılabılır NnmiHİdp vurııtH bırbtrlprtnın ptkısını ortadarı kal dırn'tcik bekılde dızılmıs nlaıak donen hıdroıen rekır deklerı guçlu bır manyetik aldn ıçerısıne konduıjunda manyetik alanın guç çızgısıne paralel hale geçerler Bu durıımda da hıdroıen çekııdeklerının kendı etrafında donduğunu unutmayalım Bu şekılde dızılı hıdro|en cekırdeklerıne dısardan uygun frekanstd bır rad yo dalgası gonderırsek çekırdekler aldıkları enerııyle ordiılılı uLıtak dıs manyetik alana paralel olan konumlarından sapar Örneğın verdığımız enerıının mıktarı protonları bu alana dık (90 derecef hale getır sın Bu durumda kesıt alanı ıçerısındekı protonlar hom aynı duzlemdcdır ve hem de aynı yonıı gosterır ler Şımdı radyotrekans gondermeyı keselırn Bu du rumda protonlar durmaya yakın topaçın vıdeo kaydı ııın gprıye oynatılması gıbı gıttıkçe kuçulen daıreler cızerek ba&lanqıçtdkı konumlanna donerler (Şekıl 1) Donen bır manyetik çubugun yanına bır sargı ko nursa bu sargı uzerınde bır alternatıl akım meydana gelıı Bızım ornegnnı/de de proton başlangıç konu muna donerken gıttıkçe kuçulen mıktarlarria bır alternatıf akım meydana gelecektır MR goruntulerı ışte bu alternatıf akım sınyallerı ıle oluşturulur Damardakı kan akırnı da goruntu oluşturmada kullanılan bır patametıedır MR goruntulerındc bırbırınden ayrılnbılen yapılar sınyal ozelhklerı çevreden ayrılmalanna yetecek kadar farkh olan oluşumlardır Bu sınyal farklılıkları dokudakı suyun mıktarını serbest veya baglı olmasına bağlı ıse bu bagın gevşek veya sıkı olmasına ve var sa akım ve akımın hızı gıbı faktorlerın farklılıklarına bağlıdır 374 10