Katalog

I S I T M A S İ S T E M L E R İ VE BACASORUNU Doğal gaz ve sofben bacaları nasıl olmalı? Bacalara gerekli önem verilmediği için aile dramları yaşanıyor. Uygun olmayan bacalara doğalgaz da bağlanmamalı... Prof. Dr Ahnıel Ansov rum yangınlarına dayanabılecek ozellıkte olmalıdır 13 Baca dışında meydana gelecek bınadakı herhangı bır yangını dığer katlara taşımayacak şekılde yangına dayanıklı olmalıdır Bacalaıdan beklenen bu özellikler ıçınde ozellıkle doğal gaz açısından onemlı olan baca nın ısı yalıtımlı olması ve su geçırmez olması dır Doğal gaz dumanları ıçerısındekı su buharı oranı dıger yakıtlara oranla çok yuksektır ve% 16 qıbı değerlere ulaşır Eğer baca ıç yuzey sı caklıkları 50 55 C değerlerının altına duşerse veya gaz sıcaklığı 100°C nın altına duşerse du man gazları ıçmdekı su buharı yoğuşur Yoğuşan su baca malzemesı geçırgense malzeme ıçıne rıufuz eder (örneğın normal tugla baca larda olduğu gıbı) Malzeme ıçıne sızan su bır yandan malzemenın mukavemet değerını du şururken dıger yandan da bacaya komşu du varlara ulaşır Bunun sonu cunda baca çokmelerı ortaya çıkar Bacaya komşu duvarlarda ıslı sıyah lekeler oluşur sıvalar dokulur veya duvar kağıtları kabarır Doğalgazın Turkıye de ılk kullanılmaya başlandığı Ankara da komurlu kazanların doğal gaza donuşlurulduğu Komblneünlta ve kalıtesız bacası olan bına larda buplaylar yaşandı Bu bakımdan bacada duman gazları sogumamalı Sogu ma aynı zamanda baca çekı şını duşurmesı açısından da zararlı Öte yandan ne kadar lyı yalıtılmış olursa olsun ka zan ılk çalışmdya başladı ğında yuzeyler soğuk oldu ğu ıçın bır mıktar yoğuşma meydana gelır Bunun ıçın baca su geçırmez olmalı ve doğal gaz bacalarının dıbın Blriaştlrmaunlteıl de suyun toplanıp dışarıya atılacagı sıfon tertıbatlı bır bolum bulunmalıdır A'man lıteraturunde ba calar yapılarına gore uç sınıfa ayrılmıştır Bu bacalar geleneksel iıplerdır Tuğla ıle orulerek veya beton brıket şekılde hazır yapı elemanlarının ust uste konulınası ıle oluşturu lur Burada tarıf edılen kalı tede hazır baca elamanları uretımı Turkıye de yapılmıyor |acalar şofben soba kalorıler kazanı gı |bı ıçınde yanma olan cıhazlardan çıkan 'yanma urunu gazları dışarı taşıyan ve atmosfere atan elemanlardır Bu elemanların uygun olarak tasarlanması hem yanmanın lyı ve guvenlı olması bakımından hem de çevre kırlılığı açısından çok onemlıdır Maalesef bugune kadar olan uygulamada bacalara gereken onem verılmemıştır Ûzellıkle mevcut ko nut bacaları çoğunlukla teknığıne uygun değıldır ve kotu durumdadır Son yıllarda gerek buyuk sayıda olumlere ve kazalara neden olan şofben zehırlenmelerı ve gerekse konutlarda doğal gazın kullanılma ya başlaması ıle ortaya çıkan problemler dık katlerı bacalar uzerınde toplamıştır Horhangı bır yanmanın olabılmesı ıçın hava gereklıdır Yakıtla havanın bırleşmesı sonunda ortaya çıkan urunlere yanma urunlerı veya kısaca duman adı venlmektedır Duman ıçınde esds olarak azot karbondıoksit su buharı ve az mıktarda oksi|en bulunur Bu elemanların hıçbırı zehırlı değıldır Ancak yaşanılan ortama bu gazlar dolacak olursa solunum ıçın gerekli oksııen azalacagından boğma etkısı vardır Bu ana elemanların dışında yanma urunlerı ıçerı sınde çok duşuk oranlarda yanmamış hıdrokar bonlar ıs kul karbonmonoksıt kukurtoksıtler ve azoloksıller bulunur Bu maddelerın hepsı saglığa zararlı olup hava kırlılığı açısından bun ların emısyon mıktarlanna sınırlamalar getırıl mıştır Bu maddeler ıçınde karbonmonoksıt dogrudan zehırleyıcı etkıye sahıptır ve bulunulan ortamda derışıklıâı 1020 (ppm) (mılyonda bır dertşıklık) değerıne erışınce oldurucu etkısı vardır Bu çerçeve ıçınde bacaların bırıncı gorevı yanma urunu bu zararlı maddelerı yaşanılan orlamlara sızdırmadan uygun şekılde dışarı at maktır Uygun şekılde dışarı atmak kavramı ıçınde uygun noktalardan ve uygun hızda atmosfere verılme kastedılmektedır Yanı duman komşu bınalara zarar vermemeh aşağı çokme den yukselerek atmosfere karışmalıdır Bacaların ıkıncı gorevı bacaya bağlanan cı hazlar ıçmdekı hava ve gaz akışını sağlamaktır Bu akıs bacanın yarattığı çekış gucu ıle sagla nır Buna qore bır bacadan beklenılen temel özellikler 1 Yeterlıkesıtteolmalıdır 2 Yeterlıyukseklıkteolmalıdır 3 Içerısıne yagmur ve yabancı madde gırmeyecek şekılde şapkası olmalıdır 4 Kendı kendını taşıyacak mukavemette ol malıdır 5 Temızlenebılme ve kontrol edılebılme ımkanıolmalıdır 6 Genleşabılecek şekılde yapılmış olmalı dır 7 Gaz sızdırmazozellıkte olmalıdır 8 Ozellıkle doğalgazlı cıhaz bacaları su sızdırmaz ıç yuzeye sahıp olmalıdır 9 Baca ıç yuzeylerı surtunme kayıplarını azaltmak uzere mumkun olduğu kadar puruz suz veduz olmalıdır 10 Barada duman gazları soğumayacak şekılde ısı kaybına karşı yalıtılmış olmalıdır 11 IsıI gerılmelere dayanacak yapıda olma lıdır 12 Baca ıçınde meydana gelebılecek kubeton şamot paslanmaz çelık alumınyum metal seramik asbestlı çımento cam plastık gıbı çeşıtlı malzemelerden oluşturulabılır ve bunlar (prefabrıke) hazır baca elemanlarıdır 3. Üç cidarlı bacalar ca elemanları bulunmaya başlamıştır Yıne doğal gazın etkısı ıle hızla baca standartları oluş turulmaya başlanmıştır önumuzdekı donemde hem pazar oluşması ve hem de yasal zorunlu lukların etkısı ıle kalıtelı hazır baca elemanları uretlml çeşitlenecek ve gelışecektır Doğalgaz bacaları... Bacanın görevleri Avrupa da son 1020 yıldır kullanılmaya bas layan en uygun baca tıpı budur Burada dış ve ıç baca arasında cam yonu gıbı bır yalıtım tabakası bulunur Iç tabaka dış tabakadan tamamen bağımsız hareket edebılır Uygun malzemeden oluşturulacak ıç duman borusu yalıtım tabaka sı ve dış baca sayesınde yukarıda sayılan ve bacalardan beklenen butun özellıklerın yerıne yelırılmesı mumkun olabılmıştır Bugun Turkıye de en yaygın kullanılan kalorıfer bacası normal tuğladan orulme bacalardır Yonetmelıklerde şart koşulmasına rağmen çoğu zaman ıçlerı bıle sıvan'mıyor Halbukı bacalarda kullanılması gerekli tuğlalar ateş tuğlası denılen sıcaklığa dayanıklı ve nem geçırmeye cek şekılde sırlı tuğlalardır Ancak normal tuğlaya gore daha pahalı oldugundan tercıh edılmıyor Banyo veya mutfak bacaları ıçın ıse evsafına uygun olmayan beton brıket baca elemanları kullanılabılmektedır Doğalgaz ıle bırlıkte pazarda yerlı yapım asbestlı çımento hazır duman boruları alumınyum baca boruları ve ıthal paslanmaz çelık ba Şekll 1 Oıtek ş&nl baca örtMklarl XXX 11 kal Içln bağım»ız bacalar Doğal gaza donuşturulen yapılarda en onemlı sorunlar bacalardan kaynaklanıyor Mevcut kalorıfer bacalarının ıslahı açısından en uygun yontemlerden bırı mevcut bacanın ıçıne bır kılıf geçırmek dığer bır anlatımla bır ıç baca oluşturmaktır Bu amaçla pıyasada mevcut metal veya as. bestlı çımento duman boruları kullanılıyor Bu uygulamada en lyı çozum paslanmaz çelık es nek borular olmakla bırlıkte bunlar oldukça pa halıdır Ikincl çozum mevcut bacanın ıptal edılerek yerıne bına dışından yenı bır kalorıfer bacası yapmaktır Bu durumda baca bına dış duvarın dan bağımsız vc mutlaka ısı kaybına karşı ızole edılmış olmalıdır Son bır çozum ıse kazan daıresının çatıda oluşturulmasıdır Teknığıne uygun otomatık kontrollu lyı bır doğalgaz kazanı çatı kalına ypr Jeştırıldığınde baca problemı ortadan kalkacak tır Ayrıca gjvenlık açısından da bu çozum daha uygundur Herhangı bır olası sızıntı gaz hava dan hafıf oldugundan çatıdan dışarı kaçaraktır Doğalgazlı kazan ve yardımcı elemanları az yer kapladıklarından kuçuk bır hacıme yerleştırıle bılır ve otomatık konrolle programh çalıştıkların dan ınsan bakımına ıhtıyaç yoktur Sıvılaştırılmış gaz eya doğal gaz yakan şof benler bacalı ve hermetık olarak ıkıye ayrılabı lır Bacalı şofbenlprde yanma ıçın gerekli hava şofbenın bulundugu odadan alınır ve yanma urunu gazlar bdca ıle dışarı atılır Bu tıplerde cı haz uzerınde davlumbaz adını verebıleceğımız bır eleman bulunur Bacada herhangı bır gerı tepme dCftumu olduğunda duman gazları bu elemandan dışarı odaya çıkarak cıhazda alevın sonmesl veya etkılenmesı onlenır Bazı şofben lerde bu davlumbazda bır emnıyet elemanı var dır ve gerı tepme olayı belırlı bır sureyı aşarsa yakıt beslemesını keserek yanmayı durdurur Bu açıdan bacalı şofbenlerın tesıs edıleceğı ha cımler ve bacanın durumu çok onemlıdır Çok buyuk bır zorunluk yoksa doğal gazlı açılan pencerosı olan ve havalandırılabılcn mutfak gıbı hacımlere yerleştırılmelı Her ne ka dar Avrupa standartlarında belırlı hacım ve havalandırma şartları yerıne getırıldığınde bacalı şofbenlerın banyoya yerleştırılmesıne musaade edılıyorsa da Istanpul da İGDAŞ yerınde bır uy gulama ıle buna ızın vermemektedır Şofben bacaları ıçın en lyı çozum her cıhaz ıçın bağımsız baca kullanılmasıdır Ancak bu hem pahalı hem de fazla ınşaat alanı kapladı ğından tercıh edılmez Bunun yerıne ortak baca ana bacaya bağlanılmalıdır Şont bacada ortak ana bacaya bağlanmadan once en az 1 2 m uzunlukta bağımsız bır yardımcı baca ıle yuksel me gerekmektedır Ingılız standartları 10 kata kadar ust uste şofbenlı aynı ortak bacaya bağ lanmasına ızın vermez En son ıkı katın cıhazla r ı ıse bağımsız bacalara bağlanır Mevcut bınalarda banyo dışında başka bır hacmın şofben tesısıne uygun olmaması halın de Ikincl lip şofbenler kullanılabılır Bu cıhazlar dogal çekışlı veya daha lyısı fanlı hormetik şofbenlerdlr Bu tıpler ıç ıçe boru ıle yanma ıçın ge reklı havayı dış duvardan alır ve yanmd urunlerını yıne aynı yerden dışarı atarlar Boylece odadan tamamen bağımsız olarak çalışırlar Doğalgazın kullanımı ıle bırlıkte bacalara da ha fazla onem verılmelı ve uygun olmayan ba calara doğalgazlı cıhazların bağlanmasına ızın verılmemelıdır şolbenler banyolara konulmamalı Sadece dışa Mevcut bacaların dönüşümü Şofben bacaları 10t 10katiçınbagım»ız baca 9fh aMH 8th 610 katlarlçln ana baca 7th Şöntbacafllrl»! Baca tipleri Bacatarda gerekli özellikler Sth ith Glrişunlteal Zemin9 katicinana baca 1. Tek cldarlı bacalar 3rd 1S katlar lcln ana baca 2. iki cidarlı bacalar Bu yapı bıçımınde yukarı dakıne benzer şekılde genellıkle orme tuğla ıle oluşturulan dış bacanın ıçerısıne çevresınde hava boşluğu ka lacak bıçımde bır duman borusu konulur Iç baca denılen bu duman borusu hafıf Taşıyıcıünlte a) Hazır baca bloklan Ground /777~m b) Dogal gazlı şömlıra bacaları cJŞofban bacaları 31412