Katalog

DOÖA Ülkemizin önemli ağacı: Ladinler Doğu Ladini ülkemizde doğal olarak bulunur ve 68 metre boyla göklere tırmanır. Faik Yaltırık* Ladlnlerın tohumları da kanatlıdır Tohumlar kuçuk, yumurta şeklındedır ve yandan basıktır, kanatların ucundakı kaşık şeklındekı bır çukurluğa oturmuşlardır Ancak tohum kanat ıle kaynaşmamıştır. Odunları hafıf fakat dayanıkhdır oldukça uzun lıflıdır, açık renklıdır, haftf reçlnelidir; kolay ışlenır başta seluloz ve kâğıt sanayıınde, doğrama ve kaplamacılıkta, ambalaı sandıkları ıle yaylı muzık aletlerının, ozellıkle kemanların goğus tahtalarının yapımında kullanılmaktadır Soru: Ladlnlerln yetlşme ortamı ve yetiştırilmeleri nasıldır? cea abıes) ve Mavı Ladin (pıcea pungens) park ve bahçelerımızde oldukça yaygın olarak yetıştırılmektedır kasya ve ulkemızln önemli bır ağacıdır, 4050 m 'ye kadar boylanabılen (Gumuşhanenın Torul'unda, ormanda 68 m boya erışen fertler gorulmuştur), 1 52 m göğusça. pına ulaşan bırıncı sınıf orman ağacıdır Doğu Ladını, mevcut ladin turlerınden çok kısa ığne yaprakları ıle ayrılır (311 mm), parlak koyu yeşıl renklıdır Dışı kozalakları da oldukça kuçuktur (39 cm uzunluğundadır), kozalak pulları tam kenarlıdır (dışlı değıldır) Ulkemızde, 200 000 hektarhk bır alan uzerınde lokal bır coğrafı yayılışı vardır Yayılışının batı sınırı Ordunun Melet Irmağı'dır, Gıresun Trabzon Rıze ve Artvın dolaylarında, Kuzeydoğu Anadolu sahıl dağlarında, 12002000 (2400) yukseltıler arasında, saf veya Kayın Goknar ve Sarıçam ıle karışık çok ozel ormanlar meydanagetırır tanbul park ve bahçele Arberetumu. rınde sık rastlayacağımız bu goknar turunde ığne yapraklar 12 cm uzunluğundadır ve parlak yeşıl renklıdır 1015 cm uzunluğundakı olgun kozalaklar sllındırıktır, kozalak pullannın kenarı seyrek kaba dlşlidir. 1. Doğu Ladini: Kaf B u hafta dış gorunuşlerı bakımından I; Goknarlar ıle karıstırılan Ladınler'i tanıyacağız Soru: Ladin (Plcea) clnslnin botanik özelliklerlnelerdlr? Yanıt: Goknarlar gıbı ladinler de kısa surgun taşımazlar, sadece uzun surgunlerı vardır Duzgun govdelı, yuksek boylu ve açıkça serbest olarak yetışen bıreylerınde yerden ıtıbaren dallanabılen, sıvrı ve dar, konık bır tepe oluşturan orman ağaçlarıdır Surgun ve dalları govdeye çevrerdızılmıştır Yaşlı ağaçların govde kabukları pullu veçatlaklıdır Yaprakları Goknarların aksıne dörtköşelidir, parmak arasında kolayca döndü rülebilir; 710 yıl surgun uzerınde kaldıktan sonra dokulurler dokulduğunde, surgun uzerınde törpu glbi çıkıntlar bırakır. Yeşıl, kırmızımtırak veya mor renklı pulların oluşturduğu kozalaklar surgun uçlarında termınal olarak yer alırlar, oncelerı dık dururlar olgunlaştıktan sonra aşağıya doğru sarkarlar Bır yılda olgunlasan kozalağın pulları açılır aralanır fakat dağtlmaz. Dağılmadığı ıçındır kı asağıya doğru sarkar (tohumlarını etrafa kolayca saçabılır) Yanıt: Ladinler yayvan kok yaparlar ağır, ıslak veya sıkı topraklarda sıg gevşek topraklarda ıse oldukça derıne gıden kok sıstemı oluştururlar Çoğunlukla sığ koklu olduklarında yapılan yanlıs kesımler sonucu kuvvetlı esen ruzgârların etkısıyle ormanlarda bınlerce ' ruzgâr devrığı" ağaçlar gorulur Bağıl nemı yuksek, bol yağışlı yerlerı seçerler, sıcaklık ısteklerı azdır, yaz ku raklığına karşı hassastırlar yarı golge ağaçlarıdır, koyu golgeye goknarlar kadar dayanıklı değıldırler balçık ve hafıf asıf reaksıyonu gosferen topraklarda lyı gelışme gosterırler humusca zengın, lyı drenajlı toprakları tercıh ederler Dıkımlerı ılkbahar veya sonbaharda yapılmalıdır Yetıştırılmelerı tohum, aşı veyaçelıkleolur Tohumları olgunlaşınca (sonbahar) veya ılkbaharda, soğuk seralar ıçınde rutubetlı kum yataklara ekılmelıdır önemli kultıvarlar (kultur varyetelerı), yaz sonunda veya sonbaharda anaçlardan alınan topuklu çelıkler yardımı ıle çoğaltılabılır Son yıllarda aşı yolu ıle de uretılmektedırler Ladinler goknarlar gıbı endustrının yoğunlaştığı kentlerde fabrıka bacalarından çıkan zehırlı gazlara karşı çok duyarlıdırlar zarargorurler 2 Avrupa Ladini Is Ülkemızde doğal yetişen Doğu Ladini (Picea onentalis), Atatürk yaşına kadar devam eder * Prol Or, I Ü Orman Fakülteıl ÖOretlm Üyotl, halym Orm»ncılık Billmler Akademltl Üyeıl Yanıt: Ladınlerın kuzey yarım kuresının serın ve yağışlı bolgesınde yaklaşık 40 kadar turu ormanlar kurmaktadır Ulkemızde doğal olarak tek bır tur Doğu Ladını (Pıcea orıentalıs) K. Amerika 'da doğal yetişen Mavi Ladin (Picea pungenns "Kos yetışmektedır Ayrıca ulkemızde Avrupa Ladını (pıter") Soru Dunyada ve ülkemizde ladin cinslnln kaç turu vardır, dogal turümüz hanglsidlr? 3. Mavi Ladin: Kuzey Amerika nın batısında Kolorado, Utah ve Arızona'da dağların orta ve yuksek kesımlerınde (20003000 m ler arasında ormanlar kurar Iğne yaprakları 23 cm boyunda dort koşelı, uçları sıvrı ve batıcı mavıyeşıl gumuşı beyaz renklıdır Kozalakları 810 cm uzunluğunda, 3 cm çapındadır Kozalak pullannın kenarı dalgalı ve dışlıdır Parkçılık bakımından mevcut Ladin turlerı ıçerısınde en makbul olanıdır Kış soğuklanna dayanıklı, yaz kuraklığından en az etkllenen bir turdür. Zehirll gazlara karşı da duyarlı degildır. Istanbul ve Ankara gibı buyuk şehırlerımızın park bahçelerınde guzel orneklerıne rastlanır Ulkemızde pek çogumuzun "Mavı Çam" dedığı ve bahçelerıne ozenle dıkmek ıstedığı ağacın Çam (Pınus) cınsı ıle ılgısı yoktur Dunyaca unlu bır kultıvarı Pıcea pungens MKo8ter"'dır, koyu mavıgumuşî yapraklıdır, renk guzellığı 2530 Mavi Ladinın; a) surgunu, b) yaprağı, c) kozalağı 31416