Katalog

BİR KANSE R ARAŞTIR MA ÖYKÜSÜ Karain ölümün diğer adı oldu! Köylülerin sanki sıraya girdikleri akciğer kanseri olayı nereden kaynaklanıyordu? hzettin Barış* > arain'deki akciğer zarı kanserinin (mezotelyoma) çok uzun yıllar bo> yu mevcut olduğunu gösteren deliller var. Köy imamının "Ben babamı bllmem, babam da babasını bllmezmlt" demesi, bunun en güzel bir ifadesidir. Karain Anadolu Selçuklulan'nın kurduğu bir yerleşim yeri olarak biliniyor. Hastalık yalnız Karain'li kişilerde görültuflüne göre, "ya kaMmla gecen Wr hastahfc vanhr, veya köyun yapı taşlannda kanMr yapıcı Wr madde vardır" diye düşündük. Bildiğimiz kadarıyla mezotelyoma hastalığı kalıtımsal bir hastalık değildi. Asbeste bağlı ailesel mezotelyoma vakaları bildirilmişse de, bu aynı ortamda asbest bulunmasıyla açıklanabiliyordu. Asbest, solunduktan ancak 2040 yıl geçtikten sonra mezotelyoma geliştiği gözönüne alınırsa, Karain köyü kuruluşundan yirmi yıl geçtikten sonra köylüler hastalanmaya başlamıştır diye düşünebiliriz. Yüzyıllar boyu süregelen kanser hastalığı, köylülerde ilginç karakter ve davranış değişikliklerine yol açmış durumda. Köylülerin hepsinin korkulu bekleme devresinde oldukları kesin. Herkes, "acaba benlm aıram ne zaman getocek? Acaba su akdğeriınde ml toplanacak, yofcsa karmmda m?" diye düşünecekler. Onlar için en kritik yaş 4050 arasıymış. Bu bizim çalışmalarımızda da görülmektedir. Kırk yaşın altındaki hasta sayısı az. Hastalığın görüldüğü yaş ortalaması ise 50. sfln" diye görüş bildirenler de olduğuna göre. Bunda haksız da değillerdi hani. Bize köyden gelen her hastada kanser bulundu. ikl belirti ölfimfln fyfsl olmaz Hacettepe'de muayene ettiğim bir yaşlı hastaya sormuştum "Yaslılık nasıl bir şey" diye. Karamsar bir tavırla "Köttl, •Undan gâldtği kadar kapına koymameya çalış. Butun organlann tükrükle yapışm f gÜ. Hepsi verişörtyor," demişti. En büyük kokumuz olan ölümün iyisi olmaz. Ama kötünün de iyisi vardır. Zatürre en acısız ölüm olduğu için "ihtiyar dostu" o larak bilinir. Karainliler'in korktukları hastalık ise belli Bu hastalıktan kurtuluş yok. öldürücü olduğu kesin. Şimdiye değin, değil Türkiye'de ve Avrupa'da mezotelyoma tanısı alıp da kurtulan hasta yok. Kanserde bilinen en güvenilir tedavi şekli olan ameliyatın da faydası olmadığı ortada. Bu tedavi şeklinin, hastalığın seyrini hızlandırdığı herkesce kabul ediliyor. Karainliler'in kalp hastalığından ölmeyi çok sevdikleri ortada. Köylüler bu tip ölümü, "Tartada katdı" şeklinde tarif ediyorlar. Kalp krizinden birisi öldüğü zaman neredeyse bayram ediyorlar. "Demek M, Karaktfler'ln içlnde kalp hastalığından da flten oturmuf. Izzet B«y gelsln de gör Köylüleri kanser korkusundan da daha ürküten hastalığın iki belirtisi: dariiğı ve gOğus ağnsı. bu iki belirti mezotelyomalı hastaların hepsinde var. Nefes darlığı demek, insanın nefes alıp vermesini hissetmesi demek. Dakikada ortalama 20 defa soluk alıp verildiğine göre, bir saatte 1200 defa nefes darlığı hissini duymak anlamında Hastalık ortalama iki yıl sürer. Köylülerin çektiklerini varın siz düşünün. Ağn, nefes darlığının da ötesinde bir ızdırap şekli. Hastalara duyduğu ağrıyı tarif etmelerini istediğimizde, "Sanki bir köpek sırtıma dişlertnl geçlrmiş devamlı çeklyor gibl" diye anlatmışlardı. Genç hastalar, yaşlılara göre ağrıya daha tahammülsüz oluyorlar. Acaba onların ağrı eşiği daha mı düşük oluyor. Bana göre mezotelyomadaki ağrının şiddetini en iyi tarif eden Hacı Mehmet isimli 30 yaşlarmdaki Karainli hastam. Mehmet'in ağrısı başladığı zaman, yeri göğü inletirmiş. Komşuları annesine yakınmaya başlamışlar "Mahmaf* aöyto blraz az bağırsın, gacvtori uyuyamıyoruz" demişler. Bunda, uyuyamamanın ötesinde, mezotelyomayı hatırlamış olmalarının da etkisi olmalı Mehmet'in annesi ne düşünmektedir bunu bilemeyiz ama, bir aralık oğluna komşuların şikayetlerini iletmek zorunda kalır. Hasta, "Anne. Çok agnm olmasa ben bağınr mıyım?" diye cevap verir. Anne, "Çok mu agnyor. Ne blleylm oğlum. Baban da bu hastabğa yakalanrmstı. O bu kadar ba Demird Osman 7a. EakUen doattuk, şimdi hasım... ğtrmamıştı." diyor. Bu sözler Mehmet'i çılgına çeviriyor. Birden "Anne basahip olmak zorundasınız. Bizde de bu olna kerpetenl geflr" diyor. Şaşkına dönen madığına göre, hasta ve hasta yakını ile kadın, arayıp kerpeteni oğluna veriyor. birlikte sorunları yasamak zorunda kalıyo"Uzat ell«ini amw" diyor. Kadın ogluruz. nun maksadının ne olduğunu kestiremiHastanede mezotelyomalı bir hastanın yor ve ellerini uzatıyor. Mehmet kerpekarısı benimle özel olarak konuşmak isteten ile anasının parmaklarını kıstırıyor ve diğini bildirdi. Kocasının çok sancısı oldu"Anne işte benim agnm böyle, var gH, ğunu, buna katlanmaya calıştığını, ancak komsulara söyle. Benim iiatüme varmakomşulannın şikayetlerınden çok rahatsız sınlar" diyor. olduğunu, kendısini "Kocanı niçln bağırtayorsun? Nicin hastanede yabrmıyorsun?" Ağn niçin şiddetll diye taciz ettiklerıni söyledi. "Benim kocam Oiecek bunu biliyonmı. Tek tstegim "Ateş düştüğü yeri yakar" deyimi onun ağn çekmeden öknesi. Eğer onun doğrudur. Ancak, bu tip hastaları tedavi •ancMinı durdunırsan, yemin ediyonım, eden doktorların da sıkıntılarını gözardı etmemek lazımdır. Karşınızda ölümcül bir hastalığı olan bir kişi var. Onun ağrısını durdurmak sizin göreviniz. Eğer siz bu görevinizi, bulunduğunuz ülkede yapamıyor durumdaysanız rahat olamazsınız. Mezotelyomalı hastalardaki kanser dokusunun dört ilerleme yolu var. Akciğer zarından göğüs duvarına doğru yayılarak, oradaki kemik dokusuna, kaslara, sinirlere atlamak, diyafram denilen göğüsle karın arasındaki kas bölmesini delip karın organlarına geçmek, kalp ve büyük damarları istila etmek ve nihayet boyuna geçiş. Böylesine azgın bir hastalığın sebep olacağı ağrı ile baş edebilinmesi için, en azından modern tıbbın bütün imkanlarına gecekondumu «abp parasını sana vereceğim" dedi. Içim karardı. Insanlarımız bazen ne kadar acımasız oluyorlar. Hastalar beni o kadar etkilemişlerdir ki, hepsinin isimlerini hatırlarım Bu hastaların ıstıraplarına yardımcı olmak için yetkili kuruluşlara devamlı basvurularımız oldu. En iyi ağrı dindirici ilaçlar afyondan üretilmektedir. Afyon üreten bir ülkede hastaların ağrı çekmesi ne gariptir. Bu uğraşılar sonunda, uzun etkili morfin tabletlerinin satışa çıkması bir nebze olsun, hastalara faydalı oldu. Gene de bu ilaçlar, sudan sebeplerle eczanelerde bulunmuyor. Bu konuya hiç değinmek istemiyorum. Hastalığın evreleri Kanserli hastaların en çok korktukları, hastalık nedeniyle bedensel çirkinleşme, yok olma, terkedilme hissi ve bilinmeyenlerle karşılaşma korkusudur. Bunlara ilaveten terkedilme, ağrı çekme ve boğulma, tıkanma korkuları da vardır. Bu hastalığa yakalanmış kişilerin davranışları değişik evreler gösterir. Başlangıçta Inkar devresl vardır. Bende bu hastalık olamaz, derler. Ooktorlara inanmazlar, yanlış teşhis konduğunu sanırlar Yalnız kaldıklarında karamsar olurlar. Bu devre geçtikten sonra, öfke devresl başlar. Yakınlarına, doktorlarına kızarlar. Teşhiste geç kalındığına inanırlar. Hastalık erkenden bilinseydi kurtulabileceklerini sanırlar. Verilen ilaçların yan etkileri onları iyice huysuz yapar. Kendilerinin deneme tahtasına çevrildiğine inanırlar. Bundan sonra Adama devresl başlar. Kurtulduğu takdirde, kurban keseceğini, fakirleri sevindireceğini, herkese yardım edeceğini söyler. ölümü kabullenme son devredir. Artık gerçeğı kabul etme zamanı, sırasının geldigini anlar. Karainli kanserlilerde bu dönemlerin hepsini onlarla birlikte yaşadım. Hastalık bütün köyü ilgilendirdiği için alışılagelmişin dışında davranışları vardır. Örneğin onlar kendilerini Tip ŞehiHerl" olarak kabul ederler. Kanser hastalığı onların inançlarını daha da sağlamlaştırmış durumda. Başka sığınacakları da yoktur. Şimdiki halde nüfusu 400'ün altında olmasına rağmen köyde üç tane cami olması bunun en güzel göstergesidir. Ancak çck korktukları başka bir durum var. O da ağrı ned< liyle yaradana isyan etme durumuna duşmektedir ki bu onlar için korkunç bir şeydir. Diğer taraftan acımasız hastalıkla yaşamak onları, katı, acımasız, bencil, kıskanç ve çok hırslı yapmıştır. ölümü kanıksama Bütün bunlara rağmen, ölüm olayında sıkışmış bir yumruk gibidirler Eğer ölüm. kanserden ise en kısa zamanda cenaze merasimi yapıp işi bitirirler ve hemen işlerine dönerler Bu şekilde mümkün olduğu kadar olayı unutmak isterler. LuUensayfayıçevtrinlz 34411