Katalog

CİNSELLİK VE Ü R E M E N İ N EVRİMİ Bonobo ve insan: Savasma sevis! Insanlar gibi yüzyüze sevişiyorlar... Cinsellikle üremeyi birbirinden ayırıyorlar... Seks onlar için bir haz kaynağı Bonobolarda seks, insanın evrim zlncirinden hemen ayrıldıktan sonra mı böyle abartıldı? aiko ile Lana çiftleşiyor. Maiko üstte, Lana'nın kolları, bacakları sıkıca eşinin beline dolanmış. Lana'nın arkadaşı Lina sağdan yaklaşıp Maiko'nun sırtına Vuruyor, işini çabuk bitirmesi için Lina, Lana'yı kollarının arasına alıyor, birlikte yuvarlanıyorlar, şimdi Lana üstte. Iki dişi zevk çığlıkları atarak genital organlarını birbirine sürtüyor Lana, Maiko ve Lina, şempanzeye benzeyen fakat az rastlanan bır maymun turüne, bonobo'lara ait. Bu toplulukta bir erkek bir dişi, aynı cinse ait iki üye, akrabalar ve birbirlerine tamamen yabancı olanlar arasındakı her türlu toplumsal ilişkinin göstergesi, rastgele eşlerle ve sıkça yapılan seks. Primatologlar, kendi cinselliğimizin kökenlerine ait ipuçları bulmak üzere bonoboların sınır tanımayan cinsel davranışları üzerinde çalışıyor. Araştırmacılar ilk kadın ve erkeğin davranış biçimlerini inşa etmeye çalışırken gözlerini bonobolar yerine sıradan şempanzelere çevi riyorlardı. Çunkü daha beş milyon yıl önce şempanzelerle ortak bir ataya sahiptik ve halâ da bır sürü davranışımız ortak Çocukluk döneminde uzun süren bağımlılık, ne yeneceği, yiyeceğin nasıl .bulunacağı konusunda itimat; nesiller boyu süren toplumsal bağlar; günlük çekişmeleriyle bir grup olarak yaşamaya duyulan ihtiyaç.. Kısacası şempanzenin bugünkü davranışlarının insanın atasının davranışlarına benzediği tahmin ediliyordu. Oysa bonoboların davranışları da bir başka pencere açıyor geçmişe. Şempanzelerden yalnızca iki milyon yıl önce ayrılmış olan bonobolar da beş milyon yıl önceki ortak atadan geliyor. Fakat yakın zamana kadar araştırmacılar bonobolarla fazla çalışamadı çünkü bu tür Orta Afrika'da, Zaıre'de yaşıyor yalnızca. Yerde, meyve ağaçları arasında mekik dokurken genelllkle İki ayakları üzerinde duruyorlar, ki bu özellikleri onları şempanzelerden daha yakın kılıyor insanlara. Cinsel davranışları da bazı açılardan daha insanvari gibi, bu da onları bir ata modeli olarak daha uygun kılıyor. Bonobo dişileriyle erkekleri yüz yüze çiftleşiyor, insan dışındaki hayvanlarda çok ender rastlanan bir 2882 özelliktir bu. Erkekler dişilere arkadan yaklaşmaya yeltense de dişiler yüz yüze birleşmeyi tercih ediyor. Yine tıpkı insanlar gibi (şempanzelerle diğer pek çok türün aksıne) bonobolar clnsellikle üremeyi birbirinden ayırıyorlar. öyle görünüyor ki seks onlar için bir haz kaynağı; her türlü toplumsal ilişkiyi kurmak ya da bozmak üzere toplumsal bir anlam yükleniyor sekse. Ermory Üniversitesi'nden Frans de Waal "Insanın atası da böyle davranıyordu," dıyor "Sonraları, aile dizgesini geliştirdiğimizde, seksin bu yönü giderek kısıtlandı. Bugün bazılarının toplumda onaylanamaz olarak gördüğü pedophilia (cinsel amaçlarla çocuklara aüşkünlük), homoseksüellik gibi pek çok davranış bir kalıntı olabilir." Bonoboların cinsel oyunları ahlaki değerlerle izlenmeye kalkışıldığında en uç noktasındaki, 'sapık' dıye nitelenen insan davranışlarını çağrıştırabilir. Bonobolar çok sık birleşiyorlar ve kombinasyonları da herhangi bir kültürdeki ortalama insanınkinden çok daha geniş bir yelpazeye sahip, üstelik bonobolarda seks çoğunlukla çocuk yapmak anlamına gelmiyor. Erkeklerin dişilerin sırtına çıkması gibi dişiler de erkeklerin sırtına çıkabiliyor; dişiler başka dişilere sırf . haz almak için sürtünüyor; erkekler skrotal bölgelerini birbirine bastırıyor; yetişme çağındakiler bıle genital bölgelerini yetişkinlere sürterek bu oyunlara katılıyor. Çok genç olanlar da birbirleriyle bir çeşit cinsellik yaşıyorlar; küçük erkekler birbirlerinin penislerini emiyor, (ransız stili öpüşme çok yaygın.. Grubun ıkı uyesı seks yapmaya başladığında ötekiler de el veya ayak parmaklarını kullanarak katılıyorlar birleşmeye. Seksin bonobolara sağladığı bir avantaj da özelHkle ylyecek bulmaya yönelik olarak yürütülen rekabetin doğurduğu gerilimi düşürmesi. Araştırmacılar bonoboların meyve ağaçları, şeker kamışlarına rastgeldiklerinde, yiyecek görüntüsünün seks alemini ateşlediğini söyluyor. Bu özgür, herkese açık cinsellik dostça bir ortam ya ratıyor. Yaklaşık on dakıka sonra dağılan cinsel gerilim yerini yiyeceklere bırakıyor. Seks sınırlı kaynaklar ve grup halinde yaşamanın yol açtığı normal gerilimlerle başa çıkmanın yolu bonobolar için Saldırgan karşılaşmalardan sonra da gerilimin düşürülmesinde önemli bir işlev taşıyor seks, özellikle de erkekler arasında. İki erkek dövüştükten sonra, rakibini rahatlatmak isteyen bonobo sırtını dönüp rakibinin testislerine sürtüyor poposunu. Ya da öteki erkeğin penisini tutup sallayabilir Bu, bonoboca el sıkışmak demek, üstelik çekişmenin dostça sona erdiğinin de bir göstergesi. llginç olan dişi bonoboların sınırsız clnselllklerini her türlü ilişkide kullanmaları. De Waal.""bütün işi yiyecek ve seks yöneten dişiler," diyor. Genital organların birbirine sürtülmesi (GGsürtünmesi) dişi bonoboların toplumsal bağları güçlendirmek veya gerilimleri yatıştırmak için en çok başvurdukları yol. Pek çok primat türünün aksine bonobolarda evi terketmek gibi tehlikeli bir görev erkeğin değil dişinin üzerinde Dişiler sekiz yaşına gelip cinsel olgunluğa eriştiklerinde tanımadıkları gruplara doğru yollanıyorlar. Yeni girdikleri topluluk tarafından kabul edilmek için de bonobolar cinsel becerilerine başvuruyorlar. örneğin bir araştırmacı "yetişkin bir dişinin muhtemelen gruba yeni katılmış yemekten önce ağacın başına gidip önce beş erkekle çiftleşip, ardından ağaca tırmanıp GGsürtünmesi yoluyla dişilerin gönlünü aldığını" gözlemiş. Dişi bonobo gruba girlnce gruptaki dişi üyelerle kardeşlik bağı kuruyor. Şempanze ya da insan gruplarında dişiler arkadaşlık kurmak için alışverişe giderler, kendilerini gösterirler Bonobolar bunun için sekse başvuruyor Dişidişi aşklarında motivasyon her ne kadar haz almaksa da işlev bir ittifak oluşturmaktır Bu ittifakların önemi çok büyük, çünkü yiyecek bölgelerindeki astüst düzenini belirlıyorlar. Güçlu arkadaşları olan dişiler önce karınlarını doyuruyorlar, ikincil bonobolar, eğer yiyecek yeterli değilse aç bile kalabiliyor. Dışı arkadaş edinmek özellikle zor zamanlarda işe yarıyor. Dişi bonobolara seks dahil hiçbir şeyi zorla yaptırmak mümkun değil. Erkekle dişinin konumları tamamen eşit Bonobolar arasında cinsel özgürlüğün yaşandığı konusunda kimsenin şüphesi yok, ne var ki seks bu türde bu denlı Önemli bir konuma yükseltilirken niye şempanzeler arasında üreme işlevlyle kısıtlandı, buna yanıt vermek zor Bonobolarda seks insan zincirinden ayrıldıktan hemen sonra mı bu denli abartıldı, yoksa bugün sergiledikleri davranış ortak atalaramızın seks oyunlarının modern versiyonu mu, bu soru da cevaplanmayı bekliyor. Antropolog Adrienne Zihlman bilinen ilk maymun olmayan atalarımız australopıthecinelerin vücut oranlarının bonobolarınkine çok yakın olduğunu söyluyor. Zihlman bonoboların insanın kökenleri hakkında oldukça önemli bılgiler vereceği görüşünde. Sonradan saptığımız bu maymun olmayan yol bizi seksten uzaklaştırdı, seks ve toplumsal uyum arasındaki bağı reddeden bir kültüre götürdü Ne var ki çesitülik arzeden cinsellikleriylo bonobolar bize kalan mirasın çok temel bir yönünü hatırlatıyorlar. Savaşma seviş' Derleyen: Özgür Ulusoy