Katalog

GÖKYÜZti Subat aksamlapında kıs ücgeni Gökyüzünün en parlak yıldızı Sirius'u bulabilirsiniz. Gezegenler sabah gökyüzünü süsleyecek. Ay 3 Şubat'ta Yeniay, 18 Şubat'ta Dolunay... Bülent Uyanıker* Cennetın parlak renklerı, gecenın korku veren yuzundekı parlak gozler parlak taç, parlak Cassıopeıla, Perseus ve Androneda Francısco de Latorre 3 9 \ Ş ubat akşamlannda Andoremeda batıufkunda, Pers Samanyolu yıldızları arasında parlak ve ufkun oldukça ustunde Hemen altında Kraliçe (cassıopeıa) yer alıyor (şekll 1). Akşamın ılerleyen saatlerınde kuzeye bır goz atarsanız, şekıldekı manzarayla karşılacaksınız Aman dikkat, dunya saatte 15 derece donduğu ıçın şekil her saat başı 15 derece yelkovanın tersıne doğru kaymış görunecek Örneğın saat 20 00 ye kadar kral (cepheus) takımyıldızı ufkun epey ustunde yer alırken, daha sonraları ufkun hemen ustundekı (kentler ıçın sıslı ve ışıklı) bölgede yer alacak Yanı saatler ılerledıkçe Kral ve Ejderha (draco) ufka yaklaşırken, buyuk ayı (ursa major) daha da yuka Şekil 2 Kif üçgenlnlnl oluşturan yıldızlar. Sirius'un avcı takımyılızı yardımıyla bulunmatı. Şımdı tam arkanıza (guneye) dönun Parlak yıldızlardan oluşmuş Avcı (orıon) hemen karşınızda olacak Bence gökyuziine asılmış bir papyona benzeyen, eskılerın bır elınde kalkanı dığerınde kılıcı ya da sopasıyla bır avcıya benzettıklerı takımyıı, >z gökyuzunde yaklaşık bır karış kadar (,ırmi derece) uır alan kaphyor Avcının kemerını temsıl eden uç yıldız doğru yere bpktığınızdan emın olmanızı sağlayacaktır Bu uç yıldız (soldan sağa) Alnltak, Alnllam v« Mlntaka dıye adlandırılmış Alnıtak 1 9 ve 4 05 kadırden bır yıldız çıftı aslında Alnılam ıse mavı bır dev Her ıkı yıldız da 1600 ışık yılı uzakta Mantika da bırbırı çevresınde 6 gunde bır tur atan ıkı yıldızdan oluşmuş bir değışen yıldız Bu uç bırleştıren bır çızgı çızer ve yere doğru uzatırsınız (Şekll 26. Siriua'u bulursunuz Belkı de bu tanıma gerek duymadan buldunuz bıle Çunku Sırıus gökyuzündn en parlak yıldızı (1 43 kadır) Sırıus yalnız parlaklığıyla unlu değıl aynı zamanda bır çıft yıldız Dahası çevresınde yaklaşık 50 yılda bır donen yoldaşı bır beyaz cuce Gökyuzunde bulunan ılk beyaz cuce olan ve Sırıus B olarak adlandırılan bu yıldız Sırıus'dan 10 000 kat daha sonuk (9 1 kadır) Tıpkı Uranus'un yorungesındekı hareketıne etkı eden cisım aranırken bulunan Neptun gıbı, Sırıus un hareketındekı tedırgınlıkler daha 1800 lu yıllarda Sırıus un bır yoldaşı olduğu duşuncesını getırmış ne var kı zamanın teknığı gozleme elvermemıştı Şu sıralarda ıse dunyanın bır çok yerınde araştırıcılar güneş slstemi dışındaki Ilk gezegenl bulabılmek ıçın çaba Asılı papyon gibl rılaraçıkmışolacak Şekil 1Kuzey ufkundakutup yıldızı ve çevresınde yeralan takımyıldızJarı nmfubatayı ak?amlartlçln konumlan. harcıyor Ktşüçgeni Avcı'nın Betelgeuse'i (kırmızı dev),ıBuyuk Köpeğın Sırıus u ve bolgedekı cnğer parlak yıldız Procyon'un bırleşmesıyle ünlu "kış üçgenl" oluşuyor Procyon 0 35 kadır parlaklığında ve kuçuk köpek takımyıldıztnda Takımyıldızda bır de Gomeısa (2 9 kadır) var, başka da pek parlak yıldız yok Bu ıkl yıldızdan oluşan takımı kuçuk bir köpeğe benzetmek Içln epey zorlanmış olmalıdır Doğrusu, ben yıllardır en fazla kuçuk bır kemık parçasına benzetebıldım Bakalım sız neye benzeteceksınız Gökyuzunun daha modern bir haritasını çızmek sanırım çok eglenceli olurdu. Şubat ayında gezegenlerın çoğu guneşe yakın konumlanmış durumda Bu nedenle Merkür'u goremeyeceğız Venü» ıse geçen aydan daha geç doğuyor, ancak guneş doğmadan once bır saat kadar gozlenebılır Venus şubata yay (sagıttarıus) takımyıldızında gırıyor ve sonra oğlak (caprıcornus) takımyıldızına geçecek Ve nus ay boyunca sabah tanında gozlenebılır Gezegen guneş doğmadan doğu ufkun da görebıleceğınız en parlak cısım 4 ka dır parlaklıkta ve 12 yay sanıyesı çapında Venüs Mars blrllkte Mars guneş çevresındekı yörungesınde daha yavaş hareket ettığı için yay takımyıldızından çıkıp, oğlak takımyıldızına gelen Venus tarafından yakalanacak 20 şubat sabahı Mars ve Venus'u bırlıkte doğu ufkunun uzerinde gorebılırsınız Mars bu sırada 1 6 kadır parlaklığında ve 4 yay sanıyesı caoında olacak Gezegenler, güneşe yakın.. n «•«• P.g • * 4. "•t a 1 ooöu • V « ! * • f... • 1 ' e A 44 Şekll 3 16,17,18, 19 şubat akçamlan Ay ve Jüpıter'ın konumlan 18 şubatta Ay13 kadır parlaklıkta ve bızden 355 .000 km uzakta nitcak. • V. 2/ •rcturus Ekvaloru m i **.. '•. ••• > « P.r' •. ; ** And Satürn, Venüs oğlak takımyıldızında • Tou 4 • e ttb uvk • • C.t * "» «ırıus **'• SttDrn •eUr»nüt 0 NeptOn GOneş Gezegen harıtasının oğlak takım yıldızı bolgesı bu ay oldukça kalabalık Venus hareketını surdurdukçe ay sonuna doğru Satürn'u de yakalayacak Saturn gıderek daha erken doğuyor ve sabah gokyuzune lyıce yerleşıyor Gezegen ay sonuna doğru guneşten yaklaşık bır buçuk saat once doğacak Saturn 0 5 kadır parlaklıkta c., t y Oru Jİ1" <. Cer /anurat 23° Juplter akşam T Sco • cOh ttr 12* CM« • >. VenO» V M»rs A iupıter 9 a 0" Jupıter ın gıderek daha erken doğması gezegenı gozleme daha elverışlı hale getırıyor Ayın ılk yansında guneş battıktan bır saat sonra doğacak olan jupıter ayın ıkıncı yarısında hava kararır kararmaz gozlenebılecek Geregen 2 6 kadır parlaklıkta Ayrıca Jupıter ı 18 şubat akşamı Ay'ın solunda bulmak mumkun (bkz şekll) *ODTÜ FlzUc Bölumü 25520