Katalog

TIP ARAŞTIRMALARI Otistik çocukları eğitim deneyimleri Otistik çocuğu olan anne babalar, genellikle çocuklarında işitme sorunu olduğu kuşkusuyla doktora başvuruyorlar. Şehncm Gunnt^ ıı 67 aylık oluncaya kadar çok anlı neşelı bır bebektı Daha sonra durgunlaşmaya sabahları hep ağlayarak uyanmaya başladı Bır sure sonra onu ısmı ıle çağırdığımızda bakma dığını fark ettık Kulağında herhangı bır ra hatsızlık olup olmddığınt anlamak ıçın dok tora goturduk Hıçbır şey oğrenemedık Bunun yanısıra B nın çok lyı bır muzık ku lağı oldugunu bır kez duyduğu şarkıyı hemen oğrendığını gozledık S nın 3 yaşına geldığı halde konuşmaması ve ısteklerını ışaret ıle gostermesı bızı endışelendırıyordu Istedığı bır şeyı ver medığımızde ıse kendını yere atarak aglaması başını duvara vurması hepımızı uzuyordu Kızımın ozellıkle yalnız kaldığında sallandıgını ollerının gozunun onunde haroket Gttırdığını ya da avuç ıçıne bakarak heyecanlandığını goruyor ve bunlara hıçbır anlam veremiyorduk Çok guzel bır çocuk olan oğlumun do ğumdan ıtıbaren tum gelışımı (dıl çıkarma yurume) normal olmasına rağmen uç yaş larında kendı etrafında donme ve çevreye ılgısızlık başladı Yasıtları konusmaya cumleler kurmaya başladığında o hâlâ tek tuk sozcuk soyluyordu O da yalnızca zorunlu ısteklerını anlatan yeme ıçme ıle ılgılısozcuklerdı Otistik çocuğu olan bırçok anne baba çocuklarının bebeklık donemınde bazı farklılıklar hıssettıklerını ancak neden boyle hıssettıklerını açıklayamadıklarını belırtmışlerdır Bu çocukların bebeklık donemınde ve sonrasında hırçın veya çok sakın olmaları nesnelerı dondurmesallamavurma gı bı tekrarlanan hareketlerının olması goz kontağı kurmamaları konuşmalarının gecıkmesı ve çok sınırlı olması ıle ınsanlarla sosyal ılışkı kurmadakı yetersızlıklerı en belırgın ozellıkler olarak kabul edılmektedır Seslere karşı çok değ^ık tepkıler gosteren otistik çocukların erken çocukluk donemınde zıl saat gıbı belırgın bazı seslere ve ozellıkle kendı ısımlerıne tepkı vermemelerı bırçok annebabayı ışıtme problemı endışesı ıle doktorlara gıtmeye yoneltmektedır Yapılan testler çocukların ışıtmelerını engelleyen organık bır problem olmadığını ancak otistik çocukların çevrelerındekı uyarılara çok kapalı olmaları nedenıyle teplusız kaldıklarını gostermektedır Çoğu otistik çocukda gozlenen değışıklıklere tepkı gosterme okula ya da eve farklı bır yoldan gıdılmesı eve bır mısafırın gelmesı odadakı mobılyanın yerının değışmesı ıstenılen yıyeceğın yerıne farklı bır yıyecek verılmesı gıbı durumlara karşı olabılmektedır Bu gıbı olaylar otistik ozellıktekı çocuğun saatlerce ağlamasına, kendını yere atmasına ya da başını duvara 3014 vurmasına neden olabılmektedır Bu durum çocuğun yapılan her değışıklıkten otu ru kendısını guvensız hıssettığı ancak çevresındekı aynılığı koruyarak rahatladığı şeklınde açıklanabılmektedır Bu çocukların konuşmalarında gorulen en belırgın ozellık 3 yaşına kadar tum çocuklarda gorulmesı normal kabul edılen dığer bıreylerın soyledıklerını aynı ses to nu ve vurgu ıle tekrar etme olarak açıklanan ekolalıdır Otistik bır çocuğun sızın önceden ya da o anda soyledığınız bır ıfadeyı aynı şekılde tekrar etmesı şaşırtıcı olabılmektedır Bu çocukların en şaşırtıcı ozellıklerınden bırısı de bırçok alanda sınırlı becerılerı olmasına rağmen bazı ozel becerılerının de bulunmasıdır Bu ozel be cerıler kendı kendıne okuma yazma oğre nebılme okuduğunu anlamadan akıcı bır şekilde okuyabılme mekanık oyuncakları kolaylıkla sokup takabılme herhangı bır yazıyı kısa surede ezberleme şeklınde gorulebılmektedır Karmaşık ve çok parçalı bulyap ları hıçbır yaratıcılık orneğı goster meden ve resmın ne olduğuna dıkkat et meden mekanık olarak çok kısa surede bır leştırmelerı de bazı otistik çocukların sahıp oldukları ozel becerılerdendır Bu ozel becenlerın konuşma becerısınden bagımsız olduğu muzık matematık ve bellekte tutma konularında yoğunlaştığı kabul edılmektedır SOFRASAGLIGI Tedavi ve eğitim Otızmın tedavi eğıtımınde ağlama ba şını duvara vurma gıbı ıstenmeyen davra nışların azaltılarak olumlu davranışların kazandırılması ozellıkle ıletışım ve sosyal becenlerın gelıştırılmesı temel amaçtır Bu amaçtan yola çıkılarak okulumuzda bu çocukların bıreysel ozellıklerıne gore hazırlanan programlar davranışsal eğitim yaklaşımı tum ıletışım yaklaşımı (total communıcatıon) gıbı eğitim yaklaşımları nın kullanılması ıle uygulanmaktadır Otıs tık ozellıktekı çocukların yanı sıra oğretılebılır duzeyde zıhınsel ozurlu çocukların eğıtımıne de ağırlık verılen okulumuzda bu çocukların gereksınımlerıne uygun programlar hazırlanmakta ve ozellıkle ıletışım becerılerının gelıştırılmesıne çalışıl maktadır Aynı zamanda çocukların ba ğımsız yaşama yonelık becerılerı kazanmaları ıçın el ışlerı mutfak ışlerı boş zamanı degerlendırme etkınlıklerı ve sosyal ıletışım becerılerı de kendı yaş ve gelışırn duzeylerıne göre oğretılmektedır Bunun yanı sıra yuzme jımnastık gıbı spor etkınlıklerı de bu çocukların eğitim programlarının bır dığer yonunu oluştur maktadır Çocukların eğıtımden sağlayacakları yararda annebabaların onemlı rollerı ol duğu duşunulduğunden aıle eğıtımı çalışmalarına ağırlık verılmekte annebabaların çocuklarınını en tyı şekılde tanıyarak geleceğe yonelık beklentılerı ayar layabılmelerı sağlanmaya çalışılmaktadır Ulkemızde bu ozellıktekı çocuklara uy gun eğitim veren ozel eğitim kurumları yaygın değıldır Otistik ve oğretılebılır duzeyde zıhınsel ozurlu çocuklar ıçın gunduz ve yatılı eğitim kurumlarının açılması aılelere rehberlık hızmetlerının verılmesı çeşıtlı ış becerılerinın oğretıleceğı ış okul larının yaygınlaştırılması ve bu konu ıle ıl gılı uzman eğıtımcılerın yetıştırılmesı yapılan çalışmalara katkıda bulunacaktır Bu çalışmaların en kısa zamanda ve en lyı şekılde gerçekleştırılmesı dıleğiyle Soframızdaki yeşillikler Pıof Dr Avşe Bavsal eşıl doğanın bır sımgesı olduğu kadar soframızın susudur Ancak bunlar sus olmaktan ote beslenme ve sağlığımız ıçın çok onemlı besın grubunu oluştururlar Soframızda yer alan yeşıllıklerın başlıcaları maydanoz tere roka marul kıvırcık lahana yeşıl sogan taze nane ıspanak pazı pancar yaprağı ve yabanı yenebılen otlardır Y Bunlardan genellikle çığ olarak yenenler maydanoz tere roka yeşıl soğan marul ve kıvırcık salatadır Bu sebzelerın çoğunluğu su olduğu ıçın kalorı değerlerı çok duşuktur Bunun yanında sağlıklı ya şamda onemlı yen olan C vıtamını E vıtamını A vıtamınının oncusu karotenoıdler B vıtamınlerınden kan yapıcı folık asıt açısından zengındırler Aynı zamanda kemık gelıştırıcı kalsıyum ve kan yapıcı demır sağlama yonunden bırçok besınden daha ondedırler E ve C vıtamınlerı ıle karotenoıdlerın koroner kalp hastalığı ve bazı kanserlere karşı koruyucu oldukları bıldırılmektedır Yeşıllıklen çok tuketen ınsanlarda kanser gorulme sıklıgı çok az tuketenlerden bırkaç kat daha duşuktur E vıtanını ve karotenoıdler yağda çozunduklerınden yağsız ortamda ınce barsaklardan kana emılemezler Bu sebzelerden yeterınce yarar lanmak ıçın ıçerısınde yağ da bulunan ye meklerle bırlıkte yenmelerı gerekır Salata olarak yenırken de lımonla bırlıkte bır mıktar zeytınyağı eklenmesı karotenoıdlerın bıyoyararlılıklarını artırır Yesıllıklerdekı C vıtamınınden azamı yararı sağlamak ıçın uygun koşullarda saklanmalı ve tuketılmelıdırler Bu sebzeler genellikle nemlı olarak satılır Çamursuz olanlar kâğıt havlu veya uygun bır kâğıda sarılarak naylon torba ıçınde buzdolabında saklanır Çamurlu olanlar yıkandıktan sonra suyu suzdurulup aynı şekılde saklanır Çamurlu olanlar yıkan dıktan sonra suyu suzdurulup aynı şekılde saklanır Yenecek mıktarlar buz dolabından çıkarılır yıkanır ve 1520 dakıka kadar temız suda bekletıldıkten sonra sofraya getırılır Salata yapılacaksa sofra hazırlandıktan sonra doğranır Bu sebzelerın mutfak koşullarında tutulması ve dogran dıktan sonra bekletılmesı vıtamın değerlerınde onemlı kayıplara neden olur Yeşillikler ozelllkle ızgara yontemıyle pışırılmış veya kızartılmış et yemeklerı yanında bolca yer almalıdırlar Boylece sı caklık ve duman etkısıyle ette oluşan oge lerın karsınojenlere donusmelerı E ve C vıtamınlerı tarafından onlenmış olur ozellıkle sıgara dumanıyla temas olanların yeşıllıklen her sofrada bulundurmaları sağlıkları açısından daha da onem taşır Ancak butun gun oda sıcaklıgında tutula rak buruşmuş tereden hazırlandıktan sonra uzun sure bekleyen yeşıl salatadan ıstenen yarar sağlanamaz