Katalog

TEKNOLOJİ TIP ARAŞTIRMALARI Sürücünün yeni yardımcısı Yol görüntülerini çözümleyen bilgisayar sistemi kazaları önleyecek mi? Sigara sperme zarar verebilir Düşük ve doğum kusurlarında anne kadar baba da sorumlu görülüyor. Baba adayları da gebelik öncesi kurallara uymak zorunda... ıp çocuk sahıbı olmak ısteyen erkeklerın aynı kadınlar gıbı sigara ıçkı ve bazı kımyasal maddelere dıkkat et melerı gerektıgını ortaya koyuyor Gebe bır kadın bır bıra ya da bır sigara ıçtığı zaman arkadaşları ve akrabaları bunun karnındakı bebeğe zararı olacağını soyleyerek onu uyarır Oysa baba her turlu suçlamadan uzak ıstedığını yapmakta ozgurdur Bebeğın sağlıksız doğması halınde suçlanan hep anne olur Babayı suçlamak ıse hıç kımsenın aklına gelmez Son donemde yapılan araştırmalar, duşuklerın, doğumdakı kusurların ve çocuklukta gorulen hastalıkların babanın kotu alışkanlıklarından kaynaklanabıleceğını ortaya koyuyor Bılım adamları çocukta gorulen bu olumsuz etkılerın ılaçlarda, çalışma ortamında ya da çevrede bulunan kımyasal maddelerden ılerı gelebılecegınden endışelenıyor Radyasyon ve bazı toksık kımyasal maddelerın erkeğın urettığı sperm sayısını azalttığı, dolayısıyla ktsırlığa yol açtığı uzun zamandır bılınıyor Ancak kısa bır sure oncesıne kadar, gerı kalan spermın sağlıklı olduğu, zarar goren spermın ıse yumurtayı dolleme yarışında başarıya ulaşamayacağı du şunuluyordu Toksıkolojıde erkek zarar gorurse kısır olur' kanısı hakımdı Fakat şımdı spermde fazladan bır kromozoma sahıp olma gibı buyuk değlşıklıkler olsa da, bunun bır yumurtaya ulaşıp onu dollemede sağlıklı bir spermle eşıt şansa sahıp olduğu goruluyor Bır tek genın mutasyonu gıbı değışıklıkler ıse duşuğe ya da bebekte onemlı kusurlara yol açıyor Hayvanlarda yapılan çalışmalarda, zarar gormuş spermın embrıyoyu ya da çocuğu etkıleyeceğı bulundu örneğın farede yurutulen laboratuvarçalışmaları, babanın bazı kımyasal maddelerın etkisi altında kalmasının anı düşüklere, bebeğin normalın altında ağırl.kta doğmasına, bebekte kusurlara ve kansere neden olabıleceğını ortaya koydu Bununla bırlıkte, kımyasal maddelerın etkısı altında kalmanın sonucunda erkeğın çocuklarına bıraktığı bıyolojık mırası ayrıntılı bır bıçımde sergılemek çok zor Yıne de yapılan bırçok çalışmada, endustrıyel bıleşıklerle ve metallerle çalışan babaların çocuklarında daha çok duşuk, bebekte kusurlar ve kanser görulduğu belırlendı Radyasyon altında kalmanın sperme etkılerını ortaya koyan ılk çalışmalar, bundan 40 yıl once Japonya ya atom bombası atılması sonrasında hayvanlar üzerınde yapıldı Bununla bırlıkte çok çeşıtlı unsurların babanın spermlerı uzerındekı etkılerı son T Bilgisayar Sıste/ıı/ foiüa ttoiuıılım ^oiuınluyor. J apon araştırmacılar bır vıdeo kamerayla yolu gosterıp trafık ışaretlerını beyaz çızgılerı ve onden gıden arabayı belırleyen bir sıstem gelıştırdıler Mazda ve NEC elektronık sıstemın ınsan gozu kadar hassas olduğunu belırterek yenı bılgısayarın sumculerın kaza yapmalarını onleyeceğını soyluyorlar Bilgisayar vıdeodakı her goruntuyu çozumleyerek ve artarda goruntuler arasındakı konum farkını belırleyerek ondekı araçların hareketlerını hesaplıyor Sonra hareket vektorlerıyle bır goruntu oluşturuyor Bu goruntu aracın hızını ve yonunu belırlıyor öndekı aracın tahmını konumunu ekranda gosterıyor Trafık ışaretlerı renklerı ve şekıllerıyle ayırd edıliyor Sıstem surucunun gorduklerının aynısını kullanan goruntu ışlemleme yoluyla çalışıyor Yola mıkrodalga ışınları gonderıp yansıyan sınyallerı toplayan radar sıstemlerı zaten vardı ama bunlar trafık ışaretlerını okuyamıyorlardı Japon sıstemı gorunur ışık kullandığı ıçın sıs ve kotu hava koşullarıyla mucadele eden surucuden farksız durumda Ancak kızılotesı bır kamera eklenırse kotu havalarda da sıstemden yararlanabılınır Bu sıstem, NEC tarafından araçların otomatık olarak surulmesını gerçekleştırmek ıçın Mazda'nın 1987'de başlattığı araştırma projesının bır parçası olarak gelıstırıldı Tıcarı bır urun halıne getırılmesı duşunulen sıstem suruculerı acıl durumlar ıçın uyarıp kazaların onlenmesınde onemlı rol oynuyor New Scientist 10 Ekim 1992 n.L blrkaç yıl ıçınde araştırılmaya başlandı Bu konuya ılgının artmasının bır nedenı molekuler bıyolojıdekı gelışmelerın getırdığı bulgular oldu 1990 da Southampton Unıversıtesı nden epıdemıyolog Martın Gardner, babalan Shellafıeld nukleer santralında çalışan çocuklar arasında sekız lösemı vakası gorulduğunu açıkladı Bılım adamları, Japonya da atom bombalarının atılmasından sonra yapılan genış çaplı çalışmalarda, çocuklarda olumsuz etkılerın gorulmedığını anımsatarak Gardner ı eleştırdı Bombalardan kurtulup yaşamda kalanların on bınlerce çocuğu ızlendı ve kanser belırtısı bulunmadı Bununla bırlıkte Gardner ın çalışması gozlerın yenıden bu konuya çevrılmesını sağladı ve radyasyona altında kalan farelerın yavrula Gunümuzde bılım adamlannın çoğu evrenın yaşını 1020 mılyar yıl olarak kabul edıyorlar. Bazı bılim adamları ıse biraz da tahmıne dayanarak ıkıs/ arasında bır rakam olan 15 rnilyar yıl üzerınde duruyorlar. Yeryüzünün yaşı konusunda ise daha kesın bır uzlaşma var Bılım adamlarının kabul ettiğıne gore dunyamız 4 mılyar 600 milyon yıl yaşında. 2952 rında kanser rıskının arttığını gosteren çalışma bır anda on plana çıktı Boylece ınsanlar uzerıne yapılan araştırmalar hızlandı Son yıllarda, epıdemıyologlar, sigara ıçen erkekler ıle çocuklarının kansere yakalanması ve kusurlu doğması arasındakl ıçkı ıçen erkekler ıle normalin altında ağırlıkta doğan bebekler arasındakl bağlantıları sergıledı örneğın, tekstıl endustrısınde çalışan erkeklerın çocuklarının ölu doğma rlskl artıyor Kaynakçıların, makıne ve çelık ışçılerının ya da organık erıtgenlerle çalışan erkeklerın çocuklarında ıse duşuk olasılığı artıyor Buna karşın araştırmacılar, epıdemıyolojık çalışmaların kesın kanıt ortaya koyamadıklarında bırleşıyor Bu çalışmaların bırçoğunda, ornekleme kesın sonuçlar çıkartmak ıçın yeterlı değıl Erkeklerın gebelığe olumsuz etkılerının doğrudan mı, yoksa dolaylı mı olduğunu belırlemek çok zor örneğın ışyerınde toksık kımyasal rnaddelerle çalışan bır erkek, karısıyla cınsel ılışkıye gırdığı zaman embrıyoya zarar verebilir Ama bunun yanı sıra, gebe kadın, bu toksık kımyasal maddelerı kocasının ış gıysılerını yıkarken de soluyabılır Aynı durum sigara ıçın de geçerlı Babanın sigara ıçmesı doğrudan sperme zarar verebilir ya da gebe kadın evde sigara ıçılmesınden za rar gorebılır Bu etkılerı bırbırlerınden ayırmak çok zor Epıdemıyologların yaptıkları çalışmalarda babanın yaptığı ışle bunun çocuk uzerındekı etkılerı üzerınde duruldu Ancak babanın hangı kımyasal maddelerin etkısınde ne kadar zaman kaldığı bılinmıyor Araştırmacılar, spermın zarar gormesının yalnızca toksık bıleşımın doğasına bağlı olmadığını, babanın ne zaman etkı altında kaldığına da bağlı olduğuna ınanıyor Hayvanlarla yapılan çalışmalardan bırınde ağır metal bıleşıklerı ıçeren gazların etkısınde kalan kaynakçılar ıle çocuklarında kanser gorulmesı arasındakl bağlantıyı doğruladı Fareler kaynakçıların maruz kaldıkları gazların etkisi altında bırakıldı Ilk bulgular krom tuzlarının etkısınde kalan farelerın yavrularında, akcığer kanserı rıskının arttığını ortaya koyuyor Bırçok bılım adamı, laboratuvar çalışmaları ve ınsanlardakı ıstatıstıksel korelasyonlar temel alınarak babanın zararlı maddeler etkısınde kalması konusunda halkı korkutmanın gereksız olduğunu duşunuyor Epıdemıyolojık sonuçların aslında rahatlatıcı' olduğunu savunuyorlar, atom bombasının etkısınde kalmış ya da kanser tedavısı gormuş erkeklerde yapılan araştırmalar genelde çocuklarda belırgın etkıler ortaya çıkmadığını gosterıyor Butun bu çelışkılı açıklamalar ışyerınde baba adaylarının korunup korunmaması gerektığıne karar verılmesini zorlaştırıyor Bugunku bulguların ışığında bır baba adayı ne yapmalı? Gebelik oncesınde kadınların uyması gereken kurallar erkekler ıçın de geçerlı Erkeğın de sıgarayı bırakması ve daha az ıçkı ıçmesı gerekıyor Bununla bırlıkte, babanın ışyerınde zararlı kımyasal maddelere ne kadar maruz kaldığı araştırılabılır Bır araştırmacının onerısı ıse ışyerınde radyasyon ya da toksık kımyasal maddelerın etkısı altında kalan erkeklerın gebelıkten onceki uç aylık dönemde ızın almaları ve spermlerının yenıden sağlıklarına kavuşmasını beklemeleri llerıde, babanın zararlı kımyasal maddelerın etkısı altında kalmasının çocuk uzerındekı olumsuz etkılerı kanıtlanırsa, ışverenlerın ışyerını daha sağlıklı hale getırmek zorunda kalacakları umuluyor (New Scientist 1843) Derleyen.Murat Arın