Katalog

B İ L İ M KÜLTÜR BİLİM YAYIN Nobel ödüllepi ve biz "NiçinNobel alamayız" agerekçeler... Vehhı Belgil 1992 Nobel odullerı dağıtıldı Tıp odulu ıkı Amerıkalıya, Kımya odulu Kanada asıllı bır Amerıkalıya Fızık odulu bır Fransıza verıldı Tabıı bız gene yokuz, odulle taçlandırılanlar arasında atasozumuz şoyle dıyor Koylunun karnını yarmışlar kırk tane gelecek yıl çıkmış ' ödullerın dağıtılmaya başlandığı1901 den bu yana geçen 91 yılda bu hep boyle olmuş, boyle de olacak Edebıyat odulunu saymıyorum Benım ıçın onemlı olan bılımse! oduller Bana sorarsanız, odul almamız anormal olurdu 600 yıllık bılım ve edebıyat yaşamı çevırı, çalma tak . lıd'ten oteye geçmemış bır ulkenın ınsanlarının bu çapta bır odul beklemeye ne hakları var"? Bılım ve teknolojıye ne katkıda bulunmuşuz bu sure ıçınde? Ben sıze Nobel alanlardan ornekler vereyım önce Tıp'tan: Alman Behring serum tedavısını bulmuş kusnal;;?1 anlıtoksını uzerınde çalışmalar yapmış Ingılız Ross sıtma parazıtının yaşam tarzını ıncelemış bu yolla bu hastalıga çare aramış Alman Koch, verem mıkrobunu bulmuş Mıkrobıyolojının gelışmesı ( ne katkıda bulunmuş ' Fransız Alexls Carrel, damarlan bırbırıne dıkmış ılk damar ve organ naklını gerçekleştırmış Hollandalı Einthoven elektrokardıyogralıyı bulmuş Danımarkalı Hanrık Dam ıle Amerıkalı , Ooısy "K" vıtamınını bulup ıncelemış gelıştırmışler Ingılız Fleming penısılını bulmuş Amerıkalı Rous, kanser vırusunu bulmuş Yıne Amerıkalı Huggins prostat kanserını homanla lyıletme yolunu bulmuş Amerıkalı Sperry ıle Hubol beyın yarımkurelerının her bırının ne ışlere yaradığını buldular Röntgen, kendı adı ıle anılan buluşu * gerçekleştırdı Ingılız Ruthertord, atomun sırlarının çozulmesınde başrolu oynadı Polonyalı Madam Curl nın sadece adını vermekle yetınıyorunm Markoni nın de, Eınstein ın da oyle Fransız Broglle elektronların dalga ozellığının (arkına vardı Ingılız Chadwlck notron u buldu (Atom bununla patlatılıyor) Amerıkalı Barden, tarnsıstor u buldu Japon Lee Esaki, Amerıkalı fvar Giaever ve Ingılız Josephson, super konduksıyonu buldular (superkonduktor yanı super ıletken cısımlerın mekanızmasını keşfettıler) Abdusselam, ıkı Amerıkalı ıle bırlıkte elektromanyetızma ıle atomu başka bır cısme donusturen guçlerın aynı şey olduklarını buldular Kimya ödtilleri: Ingılız Ramsey helıum neon xenon ve kripton adlı elementlerı buldu Amerikalı Uray, deuteryum da denen ağır hidrojeni buldu (Atom santrallerının en onemlı maddesı) Kenlchl Fukui adlı Japon ıle Polonya asıllı Amerıkalı Hoffmann, atomaltı elektronların sımetrısını ve kımyasal reaksıyonların nasıl oluştugunu buldular Termodinamik «RMODİNAMİK ma, klıma ve doğal gaz teknolojilerini kapsayan sektorun bılım j sel teknık dergısı Termodinamik, Ekım 1992 ! tarıhlı 2 sayısında, Edıtoru Dr Sedat Ozkol'un ıfadesıyle "Bılım ve teknlğin, yurdumuza, ulusumuza ve ınsanlığa yararlı olabllmesı ıçın" yayınlanıyor ve aktıfdınamık bır yayın politıkası ızlıyor Sektore yayın yoluyla katkıda bulunmayı hedefleyen dergı, ayrıca 12 Kasım tarıhınde de ' Yapılarda Isı Yalıtımı" panelını duzenledı Arkasından Endustrıyel Yapılarda Isı Yalıtımı ve Endustrı'de Makıne, Ekıpman ve Araçların Isı Yalıtımı panellerı gelecek Sektorden haberlerın yanısıra, çeşıtlı alanlardan bılımsel teknık yazılar dergının ıçerığını oluşturuyor Elımızdekı sayıda Yıldız Teknık Unıversıtesı Termodinamik ve Isı Teknığı anabılımdalı tanıtılıyor Bolum başkanı Prof Dr Doğan özgur, verdıklerı eğıtımın nıtelığı, ıçerığı ve yurutulen projeler hakkında bılgı verıyor Hasan Erdoğan'ın gemılerde klıma sıstemlerı yazışı Pmi Seyfett.ıp, SaraçcJ'.'j'rı'uP. Kara Denız, Hava konulu yazısı dergıdekı dığer konular Ayrıca ' Duman Gazlarında Entalpı Sıcaklık ve eksterjı Sıcaklık llışkısınıh Genelleştırılmesı', 'Klıma Sıstemlerınde Otomatık Kontrol Sıstemlerı" dergının dığer konularını oluşturuyor Telefon (1) 519 45 39/ 511 73 16 Faks 51169 86 Kıssadan hisse Ve bunlardan çok daha ılgınç bırçok buluş da odullendırılemedı ödul alacakların erken olmelerı yuzunden veya başka nedenlerle çevrılmış Fakat sonunda eskı Yunan fılozoflarının yapıtları doğru çevırılerle ortaya çıkınca ustad yaya kalmış Nobel odullerınin kımlere verıldığının ıncelenmesı ağırlığın Ingılız, Italyan, Amerıkalı ve Almanlarda olduğunu gösterıyor Ama, şunu da hemen ekleyelim ozgun buluşları yapanlar da hep onlar oluyor ve olmuş Turkıye nırr butçesı kadar butçesı olan araştırma laboratuvarları hep oralarda uzgun bır buluş yapan Batının bılım dergılerınde yayınlar bunu once Böyle bır bılgınımız var mı? Unıversıtelerle ılgılı yasada boyle bır zorunluk var Kım uyguladı bu maddeyı bugune kadar? Bır buluş Batının un yapmış yansız bılım dergılerınde yayımlanınca ılgılıler bunu hemen değerlendırıyor Kımılerı, "Buluşumu çalıp benımserler de ben hava alırım'?" korkusu ıçınde Yok boyle bır şey Balın olsun arısı Bağdattan gelır Sozlerımı şoyle ozetleyebılırız Nobel odullerı yenı buluşlara verılıyor Butun Fızık, Kımya Tıp kıtaplarını yutmuş olanlara değıl Insan Matematıkte Astronomıde bugun mevcut bılgılerı yutmuş olahılır Runıın hıçbır deâerı yok 0"S!T>lı olan, o bılgılere dayanarak yapılan buluşlardır ikıncı bır nokta, ödullerın gunu gunune verılmedığı Nobel ödullerın bır yıl sonra verıleceğını belırtmıştı vasıyetnamesınde Fakat, bu madde uygulamada pek ışlemıyor Çunku, bırçok buluşlar, çok kez, aradan uzun bır zaman geçtıkten sonra daha lyı anlaşılabılıyor Elektron mıkroskopu 1927'de bulunmuştu, yarım yuzyıl sonra odullendırıldı Genlerın sırları, yanı, deoksırıbonukleık asıt'ın sırları 1953'te ogrenılmıştı ödulu dokuz yıl sonıa verıldı Geçenlerde olen Barbara McClıntock, kımı genlerın kromozomlarda yer değıştırdıklerını 30'lu yıllarda bulmuştu ödulu 1683 de verıldı Aşağı yukarı 50 kusur yıl sonra Buluşun buyukluğu bu zaman ıçınde anlaşılmıştı Bu yılkı Tıp ödulunde de oyle olmadı mı? Dunya tıp kıtaplarında Behçet Hastalığı (Behçet s dısease)'nın ozellıklerı (Ağızda, penıste, vajınada yaralar) yıllarca once belırlenmıştı Fakat, çaresı bulunamadı Bu yuzden de odule değer gorulmedı Bır gun bır Turk bılım adamı odullendırıllrse sanırım dışarda okumuş ve ınceleme yapmış bırısı olacak bu Nıtekim, rahmetlı Behçet de, sanırım, buluşunu Almanya da yapmıştı Başka bır konu daha var Her buluş ılle de Nobel Enstıtusunce odullendırılmıyor Edıson 1932'de oldu Fakat, odullendırılmedı Ustadın patentlerı bını aşmıştı Eınstein, unlu Rolatıvıte teorısınden değıl, fotoelektrık yasasını bulduğu ıçın Nobel ödulu aldı (Bazı cısımlerın uzerıne duşen ışığın elektrık akımı yaratması olayı) "Enstıtu hıç yanılmaz mı'" denecek Yanılır elbette Uçak, muazzam bır buluş Ama kımse bu yuzden odul almadı Yanı Nobel odulu özetlemek gerekirse foııt r ıı Fizik ödüllerinden ornekler: Bu açıklamalarımız odul alanlar ıçın de allâme ustad ayaklı kıtaplık feyz alırdı, feyz verırdı gıbı sozlerle nıtelendırılen tek bır kımse yok Bır hoca kendı alanında çok bılgılı olabılır Ama bılgılı olmak Nobel turu odul almaya yeterll sayılmıyor Bu tur bılgıler, yenı bır buluşa goturmedığı surece hıçbır ışe yaramıyor Nobelın vasıyetnamesınde, Tıp, Fizık ve Kımya alanlarında en onemlı buluşları gerçekleştırenlerın odullendırıleceğı yazılı Bu tur bır buluş da, ınsanları tam anlamı ıle rahat ettıren uygarlığı gelıştıren buluş oluyor Çunku, uygarlığın tanımı "doğanın olumsuz guçlerını olumluya çevırmekten' ıbaret Dınsızlığı bayrak edınmış Sovyetler Bırhğı'nden Rus bılgınler de odul almışlardı Kımılerı de ödullerın verılmesını, farkında olmadan, ırkla ızah edıyorlar Ibnı Sına, Ferahî, Bîrunî, Alı Kuşçu falan fılan Boyle bıne yakın yıl once yaşamış ınsanların Nobelle ne ılgısı var'' Alı Kuşçu ne yapmış? Bunlar ayarında Batıda tumen tumen bılgın var Ibnı Sına bır zamanlar Batının gozdesı ımış Kıtapları bırçok dıle Ege Unıversıtesı Astronomı Topluluğu nun yayın organı Astronomı Magazın Kasım 1992 tarıhlı 8 sayısı kuşe kapaklı çıkmış Dergının ıç sayfaları da fotokopıden ofset baskıya geçmış Arkadaşların geıreklı malı kaynakları bulmaları ve yayın kalıtesının dha da duzelmesı dıleklerımizle, bu sayının ıçeriğıne bir göz atalım ömur Hızlı Meteor Yağmurları Muge Sargut Başımıza Yağan Goktaşları Prof Dr Cafer Ibanoğlu Masalca zengın bır yıldız kumesı, Hyades Neval Kacara. Bermuda Şeytan Uçgenının Gerçek Yuzu Buyuk patlamaya llışkın Tartışmalar Karanlık madde uzerıne Prof Dr Zeynel Tunca Gokyuzunu Tanıyalım Dundaı Irı Yola Çıkarken Dr Varol Keskın Gökadamızda yaşam Olasılığı Dergıde ayrıca uzay gunluğu, gokbılim terımlerı sozluğu, bılgısayar koşesı, karelı bulmaca, bu ayın gok olayları köşeleri bulunuyor Yazışma: Ege Unıversıtesı Fen Fak Astronomı ve Uzay Bılımlerı Bvdl Bornova Izmır, 35 100 Telefon 51 88 01 10/ iç hat2322 Yıllık Abone 75 000 TL Iş Bankası Ege Unı Şubesi Hesap no 130 268 29573