Katalog

tİLİM ırmalar Çevre klrtlliğinln önlenm«*ln daatıklann yenlden üretlmde kullanımı önom taşıyor. lumlu surpizler kı polıuretandan uretılen maddeler verımlı bır şekılde bıl endustrısınde kullamlıyor Plastık atıkların yenıden lendırılmesınde sadece ester gıbı bıyolojık çozucu ;ler kullanan tesısler Almanya da çalışmaya başladı mobıl yapımcıları hurdaya çıktığında yenıden uretımde ılabilen Crısayklıng) taşıtlar tasarladılar Artıkeskı lar hurdacıya değıl yenıden fabrıkaya gıdecek Aynı şey ılarca şampuan kutusu gıda ambalajı gıbı çevreyı n atıklar ıçın de geçerlı Yenıden değerlendırme nlerındekı gelışmeler sonucunda atık maddelerın tekrar ıde kullanımı çevre kırlılığıyle mucadelede onem taşıyor zyılın en şlddetlı volkanik patlaması 1991 yılında îkleştı Altıyuzyıldıruyuyan Fılıpınler dekı Plnatubo ını 15 hazıranda puskurdu Kul bulutları 40 km kadar aldı ve bırkaç yuz km uzakta bulunan Manıla kentınde uzu geceye çevırdı Kul yağmuru Guney Vletnam Borneo ngapur glbı komşu ulkelerde de etkılı oldu Şlddetlı ıurlar volkanik kulu dev çamur yığınları durumuna getırdı ur selı altında kalarak olenlerın sayısı, patlamada ölenlerden fazlaydı Kraterden 1 6 mllyar metrekup kul puskurmuştu Patlamadan bır gunönce80bln kışı bolgeden boşaltıldı Yıne de çamur selı nedenıyle olenlerın sayısı 650 yı aştı Volkan gelecekte dunyalkliminı değıştırebılır Patlamadan onbır gun sonra stratosfer tabakasında 11 bın kılometre batıya doğru ılerleyen kul bulutu ıkı hafta sonra butun >o volkanı ve Bangladef'tekl »u batblnterceklflyiöldürdü. troplkal kuşağı kapladı Gri kefen ökseotunun şıfalı etkısı 2 bın yıl once bılınıyordu Antropozofık tıp okulunun kurusu Rudolf Stelner 1920 de okseotu suyunun kanserın bu yumesını durdurduğunu yazmıştı Ancak yeterlı klınık kanıtların olma ması nedenıyle tıp okseotundan uzak durmuştu 1991 de Max Planck enstıtusunden araştırmacılar ökseotunun ozsuyunda bağışıklık sıstemını uyaran bır proteın keşfettıler Lektın gurubundan olan ve ML1 adı verılen madde kansere karşı savaşan bağışıklık hucrelerının sayısını arttı rıyor Şımdı bu maddenın kanserın yayılmasını onleyıp onlemedığı araştırılıyor Tıp 1991 de mutUpl skleroz, poHartrlt ve bazı romaözma turlerı gıbı otoımmun hastalıkların tedavısınde başarılar sağladı Otoımmun hastalıklarda, bağışıklık sıstemı vucudun kendı hucrelerıne saldırıyor Har vard lı araştırmacılar otoımmun hastalıklarda bağışıklık sıstemı tarafın dan tahrıp edılen sınır kılıfı proteınlerının ağızdan verıldığınde bu saldırıyı durdurabıldıklerını gosterdıler Mekanızması tam bılınmese de hayvan deneylerınde başarılı sonuçlar alındı Tahrıp olan sınır proteınlerıyle aynı yapıdakı sığır beynı proteınlerını hastaya vprıldıkten sonra prote ınler bağırsaktan emıl dığınde bağışıklık sıstemının T hucrelerıyle karşılaşıyorlar T hucrelerı bağışıklık savun masını ayarlayan du zenleyıcı hucreler Sığır proteınlerıyle karşılaşan T hucrelerı sınır hucrelerıne saldıran ba ğışıklık hucrelerıne dur sınyalı yolluyor ökseotunun kanser tedavlslndekl yeri tıp tara1991 yıh g»n tedavlhndan kabul edlldl slnda patlama yılı oldu Kalıtsal bır bağışıklık yetmezlığı turu gen tedavısıyle lyıleştırıldı Sozkonusu hastalarda kan hucrelerı metabolızmaları ıçın çok gereklı olan ADA enzımını uretemıyorlar Hasta çocukların kemık ılıklerınden alınan bozuk hucrelere ADA enzımının yapımını sağlayan gen aktarıldıktan sonra hucreler yenıden kemık ılığıne yerleştırıldı Genlerındekı bozukluk onarılan hucreler ve onların soyundan tureyen yenı hucreler ADA enzı mı uretmeye başladılar ve çocuklardakı bağışıklık yetmezlığı kalıcı bır şekılde lyıleştı Küçük adımlar GENTEKNOLOJİSİ Y Bilgisi 1991 ın en dıkkat çeken gen teknolojı buluşunun haberı Londra dan geldı Ingılız araştırmacılar ikı X kromozomu nedenıyle normalde dışı fare yonunde gelışecek yumurta hucresıne bır gen sokarak erkek fare elde etmeyı başardılar Yumurtaya sokulan genın ıçerdığı testis olufumunu bellrleytcl laktbr bılgısıyle testis buyumesı goruldu Sozkonusu SRY genı (sex determınıng regıon of the Y chromosome Y kromozomunun seks belırleyen bolgesı) erkek farelerın Y kromozomundan elde edılıyor Bu gende testis oluşumunu belırleyen faktorler var SRY genı eklenen yumurtalardan oluşan fareler erkek cıns ozellıklerı gostermelerıne karşın kısırlar Yıne de SRY genı cınsıyet belırlenımı konusunda çok onemlı bır adım Insan genetık materyelının 500 bınde bırını oluşturan bu kuçuk DNA parçası erkek ıle dışı arasındakı farkı nasıl behrler? Şımdılık SRY genının duzenleyıcı bır ışlev ustlendığı sanılıyor Ortarnda SRY varsa hucreler bır dızı genı okuyabılıyor ve bunun sonucunda testis gelışıyor SRY genı verılen on bır dışı yumurtadan tumunun erkek olmaması genın bağlandığı yerın onem taşıdığını goste rıyor İKükürt ve yaşamın kökenleri BIYOLOJI Munıhlı kımyacı Gunler Wachterhauser yaşamın koken lerıne ılışkın yenı bır kuram or taya attı Demır sulfıt ve hıdro¥" )en sulfur dunyada bıyolojık evrımın ılk adımını başlatmış olabılır Yenı kurama gore yaşam sı cak bır kukurt kaynağında oluştu Demır sulfıtın hıdrojen sul furle reaksıyonu sonucunda pırıt ve hıdroıenın yanı sıra enerjı açığa çıktı Bu enerpyı kullanan canlılar anorganık oksıjenden organik Myomolekülier urettıler Aynı zamanda bu reaksıyonda karbondıoksıt kaplı prıt krıstallerının pozıtıl yuklu yuzeyı ıle bıyomolekullerın negatıf yuklu gruplarını karşılaşması sonucunda prıt krıstalerı yuzeyınde organik bır katman oluştu Yenı ya şam kuramı sıcak kukurt kaynaklarında yaşayan arkaebakterılerın varlı ğınadayanıyor Kişisel bilgisayarın zaferi BILGISAYAR 1981 de bır makına doğmustu Kışısel bılgısayar Kısaca PC adı verılen yenı buluş yuzyılın çalışma yaşamını en çok değıştıren ıcatlarından bın belkı de bırıncısı oldu llk defa IBM tarafından uretılen PC lerde 8088 tıpı 4 47 Hz lık bır Intel ışlemcısı vardı Makınenın belleğı64K ve fıyatı 10 bın Marktı Aradan on yıl geçtı 1991 e gehndığınde dunyada otuz mılyon kışı IBM PC nın soyundan gelen makınelerı kullanıyordu Intel 50 MHz lık ı484 ışlemcısını pıyasaya sunmuştu Son model PC nın dyatı 5 bın marktı ve ılk IBM PC duzeyındekl bılgısayarlar 200 marka satın alınabılıyordu On yıl ıçındekı başdondurucu gelışme sonunda bugun avuç Içlne uğan ve el yazısını tanıyabılen bılgısayarlar kımseyı şaşırtmıyor 1991 de bılgısayar tarıhıne geçpcek bır olay daha yaşandı DOS ışletım sıstemını mucıdı Mlcrosoft lırması Applekullanıcılarının uzun suredır tanıdığı bır grafık kullanım ortamını IBM dunyasına soktu Wlndowt adı verılen grafık ortam ekran uzerınde programların açılabıldığı ya da bılgıların ışlenebıldığı çok sayıda mınık pencereden oluşuyor Hızlı bır kışısel bılgısayara gerek duyan Wındows sıstemı pahalı da olsa bılgısayarı gerçekten kışıselleştıren onemlı bır ılerleme felaket ÇEVRE Basra Körfezinde 20 Ocak 1991 de Basra Kor fezı nde ılk felaket yaşandı Saddam Huseyın Korfez savaşında buyuk mıktarda petrolu denıze pompaladı Yeşılba rış orgutunun verılerıne gore denıze karışan petrol mıktarı 1 8 mılyar lıtre cıvarında Arap yarımadasının 775 km lık kıyı şerıdı petrol kırlılığı nedenıyle bıyolojık olum halınde Saddam ın çevreye vurduğu ıkıncı darbe şubat 1991 sonundaydı Ku veyt ten çekılen Iraklılar 900 kadar petrol kuyusunu ateşe verdıler Yangı nın yol açtığı çevre felaketının etkılerı gıderek daha belırgınleşıyor Bol gesel ıklımdekı değışımler sonucunda sıcaklık ortalamalarında on dereceye varan duşmeler yaşandı Asıt yağmurları bolgede zaten yeter sız olan bıtkı ortusunu yok olma noktasına getırdı Iran dağlarının yukse bolgelerınde sıyah kar yağışları saptandı 2579