Katalog

TIP TARTIŞALIM HAFTANIN GÜNDEMİ Cantekin olayı Türk Üniversitesi olarak, "uyumsuzluğun" değerini, sürekli çevreye ve güne uyumun "yüz kızartıcı kısırlığım" bir de bizler anlayabilsek. Prof. Dr. Hasıın Yazıet 4 tt ^ ^ evrenızde resmı goruş'e katılmayan ınsanlar bulunması sızı rahatsız edebılır Ancak unıversıteler ve duvarı olmayan unıversıteler dıye de tanımlayabıleceğımız bılımsel dergıler boyle ınsanlara katlanmak zorundadırlar Hatta bu kurumların gelışıp, yeşermelerı Cantekin gıbı eleştırıcı, zor ve çevresıne uyum gosteremeyen ınsanların sayesınde olacaktır Boyle huzursuzluk kaynağı ınsanların populer olmayan, gelenek dışı ve meslektaşlığa sığmayan, ama ozgun goruşlerı vardır Bunlara katlanmak ve ondan da ote bu kısılere omuz vermek zorundayız Akademık ozgurluk ışte budur Resmı goruşe katılmanın bedelı ıse Lısenkonısm ' olur Pıttsburg Unıversıtesı'nın dığer oğretım uyelerının de Cantekın'ı cezalandırmakta ıdarecıler kadar heveslı olup olmadığını bılmek ılgınç olacaktır eni bir yılta birlikte yeni yılın ılk yazısı da umut dolu olmak zorımda. Herşey gihi hilım de henüz gerçekleşmeyen işlerini, düşlenm veni vıla dcvredivor. Düşle umut el ele gider. Bılımın bir özellıği de duş ve umudu her an gerçekleştirilebılır kılmasıdır. Bılim adamları bazen düş satıcılan gıbi görühirler. Ama kendileri açısmdan olay hiç de öyle değıldır. Sözgelimı bakterılerm bılgısayarlardu kullammı... İşte kapak konumuzu oluşturan hu haber, on yıl kadar önce tam bir bilim kurgu malzemesıydi. Bugün ıse ö'n çalışmalan gerçekleştirılmiş duntmda. Bir organık molekul (gözde bulunan rhodopsin proteinı) bılgısayar belleği olarak kullanılıyor. Bövlccc canlt bügısavar kavramı ortaya çıkıyor. Bu ofayın bır diğer çarpıcı özellıği de biyolo/ik hilimlerle fiziksel bılımlerı buluşturmasıjbirleştirmesi. Bıınun açtığı ve açacağı ufuklar ise sonsuz. Gören robotlann vapılması, ıkıncı bir düş olarak sırada bekliyor. Böylece moleküler elektromk disipliniyle karşı karşıya bulunuyoruz. Gene de birçoğumuz bu haberı "bılımsel verılen, bağlantıları, mantığı yerlı yerinde " bir düş olarak okuyacaktır. Ama yenı bir yıla böyle bir düşle girmemn ne sakıncası olabılir ki! Ç araştırma sonuçlarını kim sunacak? OMRC grubu ılk yazıda ısrar edıyor ve aynı yazı yanı amoksısılinın orta kulak ıltıhabında ışe yaradığını bıldıren yazı NEJM deyayımlanıyor Ancak Cantekin boş durmuyor, doğru bıldığını buyuk bır ınatla savunmaya devam edıyor ve yazısını başka dergılere de yolluyor Dığer unlu bır dergı Lancet, tam makaleyı basamam ancak olayı edıtore mektup olarak okuyuculara sunarım dıyor Cantekin sonunda yazısını JAMA ya gonderıyor Bu arada bırçok şey daha oluyor Ilk once Cantekin ışınden alınıyor Daha sonra karşı en buyuk suçlama, davranışlarının meslektaşlık sınırları dışınaçıkması Ancak aynı soruşturmalar sırasmda ve ozellıkle daha sonrakı yıllarda ABD'de ulusal duzeyde kurulan Bılımsel Doğruluk Ofısı (Offıce of Scıentıfıc Integmıty OSI) araştırmaları sonucunda başka gerçekler de su yuzune çıkıyor Örneğın esas çalışma devlet (NIH) desteğıyle yapıldığı halde, amoksısillnı yapan fırmanın bu çalışmaya destek verdığı ve bu desteğın NIH'e verılen raporlarda belırtılmedığı OMRC de çalışan doktorlara amoksısılını yapan ılaç şırketının buyuk çapta malı destekte bulunduğu ornegın 19831988 yılları arasında "şerefıye" olarak 260 000 dolar belırlenıyor Hatta olay Amerıkan kongresıne kadar yansıyor ve konu bu duzeyde de araştırıhyor * ** Ya bizim umutlarımız? Acaba Türk bilimi için böyle düşler kurmamn yeterli bır temeli var mı? Niçin olmasın' Bılim adamlarımızın pek çok değişik alanda araştırma yaptıklarını bılıyoruz, görüyoruz. Bunlardan bazıları uluslararası duzeyde vankı buluyor. Çok sayıda hilım adamımız evrensel bılıme kendi adlarıyla anılan katkılarda hulunmuşlar, bulunmaktalar. Son yıllarda bilimsel düzevı vıikseltmek için çabalar artıyor. Dünyanın dört bir tarafında birinci sınıf bilim üreten yuzlerce bılim adamımız, araştırmacımız var. Bütün bıınlar bizim de düşler kurmamız, umullar beslememız ıçın yeterli değil mi? Unlu JAMA (Journal of the Amerıcaıı Medıcal Assocıatıon) dergısının edıtoru Aralık 16, 1991 tarıhlı dergısındekı başyazısında boyle dıyor Pekı Cantekin kım?Olayne? Cantekin kimdir? Dr Erdem Cantekin bır bıyomuhendıs 1975 yılında Pıttsburg Unıversıtesı çocuk klınığı kulak, burun, boğaz bolumunde orta kulak ıltıhabı araştırma merkezının (OMRC) başkanlığına getırılıyor Bır yıl sonra asıstan protesor, 3 yıl sonra asosıye protesor oluyor 1985'tedetam profesorluğe yukseltılıyor Buraya kadar herşeyıyı 1986 yılında OMRC amoksısılın adlı antıbıyotığın çocukluk çağında gorulen efuzyonlu orta kulak ıltıhabı" denılen hastalığa lyı geldığını gosteren bır çalışma tamamlıyor ve sonuçlarını New England Journal of Medıcıne'e (NEJM) gonderıyor Bu yazıda Cantekın'ın ısmı yok Çalışma yuzlerce denek uzerınde cıddı ve kapsamlı gozlemlerden oluşuyor ve NIH (Ulusal Sağlık Enstıtusu) yanı devlet desteğıyle yapılmış NEJM bu çalışma sonuçlarını ınceleyedursun bır ay sonra aynı dergıye gene aynı çalışma sonuçlarını içeren ve irdeleyen bır ıkıncı yazı daha gelıyor Bu seferkı yazıda bırıncı ısım Dr Erdem Cantekin Özetle dıyor Cantekin, bır evvelkı gonderılen çalısmanın sonuçları eksık yanlış ve yanlı olarak değerlendırılmıs Amoksısılın gerçekte efuzyonlu ortak kulak ıltıhabına lyı gelmıyor Bır patırtıdır kopuyor NEJM edıtoru her ıkı yazıyı da gerı gonderıyor Önce dıyor, kendı aranızda karar verın, * ** Bu düşler ve umutlarla yoğrulacak bir yılı daha hirlik te yaşamak dileğiyHe, gelecek cumartesiye kadar hoşçakalın. Tıp tarihine geçecek yazılar JAMA en sonunda Cantekın'ın yazısını hem de 5 sayfalık bır başyazı ıle bırlıkte yayımladı Kanımca gerek Cantekın'ın yazısı gerekse de ona eşlık eden 5 sayfalık başyazı tıp tarihine geçecek yazılar Dogrunun, bılımın ve bılımsollığın oyle kolay başa çıkılamayacağının en somut ve çarpıcı belgelerı Son bır not JAMA nın edıtoru başyazısında "Lısenkonısm" deylmını kullanıyor Doğrusu ılk kez duydum öğrendığime gore Lısenko bır Rus bıyoloğu Edınsel ozellıklerın çevre faktorlerının genler ve kromozomlar uzerıne etkısiyle ortaya çıktığını savunuyor Dığer bır deyışle bır ' çevreye uyum doktrıncısı JAMA'nın edıtoru Cantekin ı yuceltırken, Lısenkonısm ı' aşağılamış Turk unıversıtesı olarak "uyumsuzluğun değerini ve de sureklı çevreye ve gune uyumun "yuz kızartıcı kısırlığım" bır de bizler anlayabilsek OKURDAN Yaşamla iç içe bir BilimTeknik Dergisi Yenı bılımsel gelışmeler konusundakı yazılarınızın gunluk yaşama uyarlanabılırlığını de okumak ıstıyoruz Ozellıkle beslenme konulanndakı yazılârınızı beklıyoruz Ayrıca gunluk yapıldbılecek beden egzersızlennı yayımlayabılırsınız (resımlı) Çunku ınanıyoruz kı Cumhurıyot yayınları doğruyu yazar, resımler, yansıtır BılımTeknık Dergısı'nınyaşamla ıç ıçe olmasının çok doğal olduğunu BİZE duşunuyoruz Örneğın evde yetıştırılebılecek bır maydonoz bıtkısının en sağlıklı bır btçımde yetıstırılebılmesı ıçın ne yapılması gerektığını (bahçesı olmayan balknnu olan bır ovde ) anlatabılırsınız vb Bir grup Danizlill adıno Hallm* Erd*bil Cumhurly«tBlÜMTEKNİK«NQ 251 4Ocak 199i' •Cumhurıyet Matbaaalık ve Gazetecılık T A Ş •Kurucus.u YunıısNadı •Genel Yayın Yonetmenı Hasan Cemal • Muessese Muduru Emlne Uşaklıgil • Yazı Işlerı Muduru Okay Gonensln • Yayın Yonetmenı Ortıan Bursalı • Grafık Yonetmenı Tules Hasdemir 2573