Katalog

B İY O F İ Z İ K AMERİKA'DAN BAKIŞ Üniversite 'satılmış mı?' ABD'de sivri dilli bir bilim adamının üniversite sanayi ilişkileri üzerine açıklamaları ortalığı karıştırdı. Doğun Cuceloğlu, l o\ Angeles . r Davıd Noble endustrı ıle unıversıtele |rın ılışkısı konusunda çok duyarlıdır Unıversıtelerın endustrıden para yardımı almasını ve onların hesabına araştırma yapmasını kınar Bu eleşlırılerını hıç çekınmeden yayınlarında ve konuşmalarında ortaya kor Ne var kı bu tur eleşttrıler üniversite ıda rpcılerı tarafından hoş karşılanmazr Massachusetts Instıtute of Technology (MIT) unıversı tesınde 1984 yılında tdm zatnanlı profesor olma sırası geldığınde unıversıle ıdaresı bu hakkı kendıne vermemıştır Şımdı Kanada nın York Üniversite' nde ders oğreten Dr Noble MIT aleyhıne bır dava açtı MIT ye 1975 yılında doktora sonrası çalış ma ıçın gelen Noble unıversıtede yapılan araştırmalara eleştıncı bır gozle bakmaya ozel gırışımcı endustrı parasıyla ve hukumetın askerı amaçla yaptırdığı kaynaklardan gelen parayla unıversıtenın eğıtım butunluğunun bozulmuş olduğunu soylemeye başlar Dr Noble gore ünlversltenln blr eğltim kunımu olmaktan çıkıp, özel tesebbüs ve silah endustrislnln blr aracı haline gelmesl, toplum Içln çok zararlıdır ve gelecek kuşaklann egltl ml Içln tehllkelldir" "Bu tur paraları kabul eden ve para veren kaynagın çıkarı dogrultusunda araştırma konularını seçen unlverslteler bir egltim kurumu olmaktan çıkıyor ve bir tur Mcarl kuruluş haline gellyorlar" demektedır 1983 te Ulusal Kamu Yararına Unıversıteler Koalısyonu kurulmasına onayak olmuş ve hangı unıversıtelerın ne gıbı paralar alarak no tur araştırmalar yaptığını gozler önune sermeye başlamıştır Bu konuda ıkı kıtap yazmışlır bu kıiapların her ıkısı de oldukça yay gın bıçımde okunmuştur MIT nın bırçok prolesorlerının bazı ozel teşebbuse aıt şırketlerce ışe alındığıni ve boylece bırçok profosorun hem unıversıtede hem de endust nde ıkı ışı beraber yuruttuğunu ortaya koy muştur mın gereklerinl yerlne getlrerek kamu hizmeti yaptığıma inanıyorum" demektedır Dr Noble MIT den profesorluk ıçın karar verecek komıtenın tutanaklarının dçıkldnması nı ve yenıden gozden geçırılmesını ıstemış ve mahkeme ılk dela boyle bır olanagı tanımıştır Komıte tutanakları ılgınç bır manzara ortaya koymaktadır Dr Noble yı ovenlur ıkı cumle sonra onu yerecek yerler bulmuşlardır hıç kımse basıt bır goruş bıldırmemıştır Ele aldığı konular yenı ve ılgı çekıcı olmasına rağmen meslektaşları Dr Noble yı bır bılım adamına yakışan hakkantyetle hareket etme yerıntî tjır polıtıkacı gıbı saldırgan ve demagopk bulmuş lardır En son kıtabı Forces of Productıon A Socıal Hıstory ot Industrıal Automatıon Amerı kan teknolo|isını ınreleyen onemlı bır eser olarak gorulduğu kadar bırçoklarınca basıt ve dengesız bulunmuştur Bu tartışmaların yer aldıgı 9 uyehk komıtenın 51 ret 4 u kabul oyu kullanmış ve bır oy farkıyla profesorluğu red dedılmıştır Dr Noble Üniversite Idaresl profesörier uzerine baskı koymuştur, benlm en son kltabımda MIT'nın butun pisliklerı piyasaya çıktıgından idare benden ancak bu şekllde intlkamını alabllmlştlr demektedır Amerıka da oldukça saygınlığı olan Councıl of Learned "Socıetıes Başkanı Prolebor Dr Stanley Katz "David Noble oldukça tartışmalı ama o derecede onemli bir alanda araştırmasını yapmaktadır Bu konuda biraz duygusal ol masını hoş karşılamak gerekir Bir bllim adamı olarak korku ve baskı duymadan llgl duyduğu alanda kendine ozgu uslubuyla yayın yapabilme olanagı O'na verilmeliydi" dıyerek tarıhçıyı desteklemıştır Jeft Suart, bakterıorhodopsın üreten organizma olan ı alobactenum halobıum mayalıyor Blr büyük kavanoz uretmek beş gun alıyor engellerden bırı bılgı depolanması ıle ılgılı Varolan hıçbır lazer tek bır kromofor molekulunu hedefleyecek kadar mukemmel değıl Bu nedenle tek bır molekul yerıne molekul gruplarına bılgı yuklenıyor Bu da tek bır bılgı bıt ını 100 000 kromofor molekulune yuklemek anlamına gelı yor Bu da dıskın kapasıtesını duşuruyor Gene de dısk uzerındekı ıncecık proteın tabakasında 1 trılyon molekulun olduğu goz onune alınırsa saklama kapasıtesının yukseklığı gorulur Bır dığer sorun da proteınlerın pozısyonlarını ancak 320 derecede koruyabılmelerınden kaynakla nıyor Bırge uzun suren araştırmaları sonucunda bazı kımyasal katkı maddelerı yardımıyla bu sıcaklığı 4 dereceye kadar çıkarmayı başarmış durumda Burada ılgmç bır nokta da bu kımyasal maddelerını ılk kez olarak Sovyetler Bırlıgınde bulunmasına rağmeıı Bırge ın bunu yenıden keşfetmek durumunda kalması Iste fızıksel bılınlerle bıyolojık bılımlerı bıraraya getıren araştırmanın kısa oykusu bu kadar Bu buluşun optımıze edılerek bılgısayar pazarında yer alması hıç şuphesız zaman alacak ancak rhodopsın teknolojısının çok buyuk ufuklar açtığı da hıç şuphe goturmez bır gerçek Orneğın Bırge şu anda bu teknoloııyı kullanarak bılgısayarlara bugune kadar yapamadıkları bır ozellığı kazandırmaya çalışıyor Göruntulerl tanımak Bunun ne anlama gelebıleceğını tahmın edebılmek ıçınse (azla bır hayal gucune gerek yok Gören, tanıyan robotlar Herşeyı tek bır cumle ıle ozetlemek mumkun doğanın ve ınsanın sınırı yok "Akademik katlller" Işın ıçınde buyuk paralar olduğu ıçın Nob le nın profesorluğunun reddedıldığını ıma eden kışılerden bırı de daha onre MIT de sı yasal bılımler profesorluğu yapmış olan Dr Thomas Ferguson dur "Büyük para kaybetme korkusu ünlversltede her şeyln önüne geçmişMr" bıçımınde duşuncesını ıfade eder Şımdl Kanada ya gıtmekten rnemnunluk duyduğunu soyleyen Dr Noble Büyuk endustrl parası henuz Kanada üniversltelerlni lekelememiştir" der Ortadogu savaşında kulla nılan yakıcı bombaların hep üniversite laboratuvarlarında gelıştırıUığıne ışaret eden Noble Akademik Katıler tabırını kullanarak bu bombaların üniversite laboratuvarlarında gelıştırılmelerını kesın bır dılle kınamaktadır Şımdıye kadar tuketıcılerın haklarını koru makla un kazanmış olan Ralph Nader de unı versıte ıle buyuk holdıngler arasındak kınayı cı demeçler vermıştır Ona gore "Universiteler büyuk holdlnglerden alınan paralarla araştırmaya ve eğitime başladıkları andan Itibaren kendl ozlerini, ruhlarını satmış bulunuyoriar Korkunç olanı şimdı ruhlarını daha sık ve daha çok yonlu satmaya başlamaları dır" Cesur ve kendını toplum yardrıru ddamıs bırkaç aydının bu konuyu ele alnidbi vo kıtlo ıletışım ortamının bu konuya ılgı gostereruk bır derpce deşmelerı sureklı saygınlıkla anı lan eğıtım kıırumlarının çırkın yonlerını gozler önune serebılmektedır Umarız Turk unıversı te ve araştırma kurumları bırıncıl amaçlarının kamu yararına bılım ve eğıtım olduğunu hıç unutmazlar 2577 Meclis araştırması New York eyaletı mılletvekıh Ted VVeıss Noble nın yayınlarını ızledı ve unıversıteyle endustrı arasındakı ılışkılerı ıncelemek uzere bır meclis araştırması açılmasına olanak sağ ladı Meclis araştırması Dr Noble ın ıfadesıne başvurmuş ve "Bllim Satışa mı Çıkanldı? Çıkar Çabşması Karşısında Kamu Çıkarı" başlıklı ıladesınde MIT den oncelıkle bılgı alan ozel gırışım endustrısının buyuk bır çogunluğunun yabancı ulkelerden kaynaklandığı gozlenmış tır Dr Noble "Bu durumda, Amerikan halkının vergllerlyle kurulan ve glderleri karşılanan ünlversltelerde ylne Amerikan halkının parasıyla maaşlannı alan blllm adamları unlversltenln kendllerine tanıdıgı olanakların ürunlerinl kendl kişlsel çıkarları ugruna yabancı flrmalara satmaktadırlar" demıştır Amacımıza uygun davranıyoruz Hazıran 1991 de verdığı bır mulakatta Rek tor Gray Endüstrt ve okul arasındakl yakın lllşkl normal, uygun ve egltim amaçlarımıza uygundur demıştır O n,ı goro Noble nin flklrteri tuhafbr ve kendislnl protesor yapmayan MIT'den hınç alma amacını gutmekledlr Rektor Gray ın bu sozlerıne karşılık Dr Noble "Ben ne MITye karsıyım ne de univer slte araştırma yapılmasına Ben blr tarih profe soruyum ve konum endüstrl ve universiteler arasındaki İlişkileri Incelemekbr Blllm alanı Rhodopsının elde edıldıgı pembe renkll Halobactenum haloblum sıklıkla tuz yataklarında bulunur San Fransısco yakınlanndakl tuz yataklarına pembemsı rengını veren de içte rhodopsının kaynağı olan bu bakterı