Katalog

PALEONTOLOJ İ 65 milyon yıl önce dev bir göktaşının yeryüzüne çarparak, Yucatan Yarımadasım kaplayan, diğer yarısı Meksika Körfezi suları altında bulunan bir krater kesinleşti. Dinozorları yokeden göktası bulundu 65 mılyon yıl once, yaşam bir anda durdu Neden? Bu soruya ıkı bılım adamının yanıtı dev bir asteroıdın Yer e çarptığıydı Asteroıd atmosfere gırerken yanmaya başlamış ve buradan yayılan duman Yeryuzu nde uzun bir geceye ve soğumaya neden olmuştu Bugun, bu varsayımı onemlı olçude destekleyen bir buluş yapıldı Dinozorların yok olmasına yol açan göktaşı bulundu. Yeryuzunu bir felakete surukleyerek bırçok canlı turunun yok eden göktaşının Meksika nın kuçuk bir koyu olan Puerto Chıcxulub'a duştuğu belırlendı Bundan 65 mılyon yıl once 1015 km çapındakı ve bir trılyon ton agırlıgındakı bir goktaşı, sanıyede 40 km hızla (saatte yaklaşık 150 bın km) atmosfere gırdı Havadakı surtunme, bir dağ buyukluğundekı bu göktaşının dıs katmanlarını buharlaştırdı Dortbes sanıye sonra, dev çekırdeğın denıze çarpmasıyla bir mılyar megaton TNT'ye eşdeğerde bir enerjı serbest kaldı Bu en guçlu hıdrojen bombasından 10 mılyon kez daha guçludur Bir kılometre yukseklığınde bir bulut okyanuslara ve çevreye yayıldı Çarpma buhar toz ve taş parçacıklardan oluşan bir karışımın atmosfere yayılmasına yol açtı Bu karışımın en uçucu bolumu gezegenın çevresını dolaşarak asteroıdın havayla surtunmesının oluştur duğu dumana katıldı Akkor halındekı atık lar camlaşmış taşlar ormanlara çarpa rak genış çaplı yangınlara yol açtı Tum bu buhar duman ve toz dev bir perde oluşturarak Yeryuzu nu aylar belkı yıllar boyunca hemen hemen kapkaranlık bıraktı Fotosentez, onemlı olçude olanaksızlaştı ve atmosferdekı oksıjen oranı azaldı Patlamanın neden olduğu şıddetlı ısınma dan sonra sıcaklık uzun bir sure ıçın sıfır derecenın altına duştu 1978 de Fred Hoyle ve Chandra Wickramasinghe, boyle bir çarpışmanın fırlattığı parçacıkların kutlesı 100 megatonu geçmese (bu en duşuk tahmındır) ve parça cıkların çoğunluğu bir yıl ıçınde yuzeye duşmuş olsa bıle en zayıf bıtkı ve hayvan turlerının yok olacaklarını ortaya koydu Tum bu olaylar bundan 65 mılyon yıl once Tebeşır ıle Tersıyer devırlerı arasındakı geçış donemınde gerçekleştı Fosıl araştırmaları bu çağda yasayan çok sayıda canlı turunun yok olduğunu gostenyor Bu turlerın yok olmasını açıklamak ıçın Calıfornıa (Berkeley) Unıversıtesı nden iki Jeolog Luls Alvarez ve oğlu VValter, 1970 lerın sonlarına doğru, Yer'e asteroıd çarptığı varsayımını ılerı surdu Bu varsayım o donemde kabul gormedı Boyle bir varsayımı destekleyen elle tutulur bir bulgu yoktu Ikı jeolog, Italya da, bir vadının altında bir kıl yatağında çok yuksek oranda ırıdyum bulmuştu Yer de ırıdyum seyrek bulunur ancak bazı goktaşlarında yogunlugu çok yuksektır Alvarezler, ınceledıklerı tortuların ıçerığının buyuk bir kozmık kutlenın dusmesıyle açıklanabıleceöı sonucuna vardı Otekı araştırmacılar boyle bir felaketle dev bir asteroıdın duşuşu arasında bir bağlantı kurulamayacağını savundu Onlara gore bu derecede buyuk bir kargasa ancak bir dızı yanardag patlamasıyla mumkun olabılırdı Ayrıca, Yer'e dev bir goktaşı dustuyse dev bir delık açmıs olması gerekırdı Göktaşının duştuğu bolgede bulunan camlaşmış taşların ustundekı kıl tabaka (solda) kaldınldıgında cam kure ortaya çıkıyor (sağda). ttalya'da 12 yıl once bulunan orneklerde ıse, yuksek yoğunlukta ırıdyum bulundu (buyuk resım). catan a gonderıldı Penfield yuzlerce manyetık kaydı ınceledıkten sonra Meksika Korfezı nın suları altında mukemmel bir yarım daıre oluşturan zayıf manyetızmalı bolgelerın bulundugunu fark ettı PEMEX ın yırmı yıl once yaptıgı bir çalışmayı alarak ınceledı ve bir yarım daıre olusturan çok sayıda gravıtasyonel noktanın varlığını keşfettı Ancak bu kez yarım daıre denızde değıl Yucatan Yarımadası ndaydı Ustelık bu ıkısı bırleşerek 180 km çapında bir daıre oluşturuyordu Daı renın merkezınde ıse Puerto Chıcxulub koyu vardı Amator bu gokbılımcı olan Penfield bu daırenın dov bir göktaşının dusmesıyle olustugunu anladı Fakat PEMEX fırması belgelerın 1981 den once yayımlanmasına ızın vermedı Penfield Jeofızık Araştırmaları Vakfı nın bir toplantısında buluşunu sundu Krater konusunda uzman olan araştırmacıların çogunlugu aynı gun Utah ta yapılan bir baska toplantıya katıldıgı ıçın Penfield ın çalışmaları kımsenın dıkkatını çekmedı Yalnızca Houston Chmnıcle qa?etesınden bılım muhabırı Carlos Byars çalısmayla ılgılenmıştı. en fazla bın kılometre uzağa duşmuş olmalıydı Ancak nereye? Carlos Byars Hıldebrand ıle tanıştı ve ona Penfield den soz ettı Boylece Penfield ve Hıldebrand bıraraya gelerek Yucatan da araştırmalar yaptılar PEMEX ın 1951'de yaptıgı bir sondajda 1 3 km derınlıkte bir yanardag taşı olan andezıt ıle karşılaşılmıştı Bu sonda|in şantıye şefınden andezıt orneklerını elde ettıler Bu orneklerın ınceleme sonuçlan Ha raldur Sıgurdsson un yonetımındekı bir grup jeolog ve osınograf tarafından Natu re dergısınde yayımlandı Camlaşmış par çaların tektıt olduğu belırlenmıştı Tektıtler, göktaşlarının ya da ergımış ve bir yanardag tarafından fırlatılmıs taşların parçalarıdır Öte yandan ıncelenen tektıt ier krıstal su ve gaz ıçermıyordu dolayı sıyla yanardağ patlaması urunu degıldı Boylece Alverezler bir delık aramaya koyuldu Yaklaşık on kılometre çapındakı bir göktaşının 150200 km çapında bir delık açması gerektığını hesapladılar Boyle bir delık tortularla ortulu olsa bıle mutlaka farkedılırdı Yer ın çeşıtlı bolgelerınde goktaşlarıyla açılmış buyuk kraterler arastırıldı ancak bunlardan hıçbırı tarıh ve buyukluk açısınrlan Alvarezler ın varsayımına uymuyordu Goktaşı denıze de duşmuş olabılırdı çunku o donemde, Yer ın onemlı bolumu su altındaydı Bu arada Luıs Alvarez oldu ve Wal ter yalnız basına çalısmalarını surdurdtı Ancak aradıgı delığı bulamıyordu Bılım tarıhınde sık sık karşılaşıldığı gıbı bir dızı rastlantı bir sonuca ulaşılmasınısağladı 1978 de PEMEX adlı Meksika petrol sırketınden jeoflzlkçi Glen Penfield, bir manyetık sondajın Bundan 65 milyon yıl önce, büyük bir göktaşı Meksika Körfezı'ne sonuçlarını değerlendırmek uzere Yudüştü. Göktaşının açtığı kraterin merkezi Yucatan'dı. Krater aranıyor Krater bulunuyor Haiti'de ilk bağlantı Ari7ona Unıversıtesı nde |eolo]i doktorasını hazırlamakta olan Alan R. Hildebrand, Haıtı de 65 mılyon yıl oncesıne aıt bir tortul yataktan alınmış taş orneklerını ıncelıyordu Hıldebrand, geçen yıl şubat ayında Haıtı ye gıderek onemlı mıktarda ırıdyum kuartz tanelerı ve kuçuk cam bılyeler ıçeren bu kıl bloklarını yerınde araştırdı 16 mm çapındakı bu kuçuk cam kureler tektıtlere (atmosfere fırlatıldıktan sonra camlaşmış taş parçaları) benzıyordu Bu bılyelerı ıçeren yatak, bazen 30 cm kalınlığa ulaşıyordu Bu durumda goktaşı Alvarez ve ekıbı Meksika nın kuzeydo ğusunda ve Teksas ta Meksika Korfe zı nın yakınında aynı doneme aıt taslarda camlaşmış bılyeler buldıı Ayrıca Landstad uydusunun kızılotesı ısınlarla yaptıgı gozlemde Yucatan da Porto Chıcxulub u merkez olarak alan 170 km yarı çapında mukenımel bir yarım daıre belırlendı Bundan 65 mılyon yıl once dev bir göktaşının Yeryuzu ne çarparak yarısı Yuca tan Yarımadası nı kaplayan otekı yarısı ıse Meksika Korfezı nın suları altında bu lunan bir krater açtığı hemen hemen kesınleşmış bulunuyor Artık Tebeşır devrının sonunda yasanan gelısmelerın ızı daha lyı surulebılecek ve dınozorlar da dahıl olmak uzere canlı turlerının dortte uçunun yok olmasına kadar uzanan bır felaket tablosu ayrıntılarıyla gozler onune serılebılecek (m.a.) 2307