Katalog

BİLİM KÜLTÜR Yedek parca bebekler mi? Tıpta yeni bir sayfa daha açılıyor: Bebeklerin yedek depo olarak kullanılması. Bir anne:"10 yaşındaki çocuğumu kurtarmak için, karnımdaki bebeği feda edebilirim" diyor... Vehhi Belgıl vucut ağır bir hastalığa yakalanmazsa, Tıp yenı bir kılometre taşını aşaçak ınsanlık yepyenı bir lyıletımı arşıvıne alacaktır O rganları yedek parça olarak kullanılmak ıçın çocuk yapılmalı m ı ' llk sorulduğunda soru, ınsanda ısyan duyguları uyandınyor Çocuk dunyaya getır, sonra kalbını, gozlerını bobreklerını karacığerının hıç olmazsa bir kısmını sat Duşunmesı bıle ığrenç Ama, çocuk yapma amaçlarını şoyle bir gozden geçırırsek ılk andakı hırsımız bıraz hafıfleyebılır önce, ılkeyı ortaya koyalım Evlılıkte çıftının amacı çocuk sahıbı olmaktır Çocuksuz aıle meyvesız ağaca benzetılmıştır Çocuk yapıp buyutmek başlı başına buyuk bir zevk değıl m ı ' Ama zorlukları sorunları varmış Tabııî olacak Çocuk buna rağmen sevılır Tatlı belâ" sozu bunun ıçın soylenmıştır Tupbebeğı uygulamasının kısa surede dunya çapında yaygınlaşmasının nedenı de bu değıl m ı ' Kusurun kendınde olduğunu bılen btr hanımın Medenî Kanun dan oncekı donemdı, kocasını kendı elıyle evlendırdığını çok lyı hatırlıyorum Yanı kadın evıne ortak" getırmış bu ortaktan doğan çocuğa aşırı bir sevgı ıle de bağlanmıştı Hepsı bu kadar m ı ' Bir tanıdığım erkek evlat sahıbı olacağım dıye sekız kız çocuk sahıbı olmuş, sonunda muradına ermıştı Koylumuz, tarlada çalıştırmak ıçın çocuk dunyaya getırmıyor mu? Sarsıntılı bir aıleyı çok kez çocuk kurtarır Bu arada unlulerın zengınlerın oğulların dan gızlıce çocuk dunyaya getırerek skandallara yol açanları da bılırız Çocuk sayısı hakkında da soylenmış sozlerımız var Bır'ı karar ıkısı zarar, uçuncusu çıngeneye yarar Ismet Inonu galıba uç çocuk onerıyordu her aıle ıçın Bırı ana, bırı baba. uçuncusu ulke ıçın (savunma) O zaman ulkemız şımdıkı buyuklukte ıdı fakat nufusumuz çok azdı 13 648 270 Bundan yararlanmak ısteyen Italya, Yunanıstan, Bulgarıstan, hattâ Rusya gıbı komşular vardı Daha bırçok amaçla çocuk ısteyen var Ama, bız bu kadarı anımsatma ıçın yeterlı goruyoruz Yanı çocuk, çeşıtlı amaçlar ıçın dunyaya getırılıyor, yedek parça dıye de ısteyenler olacak tabıı dunyaya getırır Bebeğın ılığı ablasınınkıne ugundur Fakat ılık hemen alınamaz Yavrunun bıraz buyumesı gerekır Bu arada genç kızın gunlerı gerıye doğru sayılır fakat yapacak başka bir sey de yoktur Görüşler Büyük gün Bebek buyur, 1 5 yaşına basar ılığını Olay çok yenı olduğu ıçın sonuç henuz bılınmıyor ilığının alınması bebeğe ne etkı yapacak? Bir şeyler yapması lâzım Ama ne? Bunu zaman gosterecek Evet alınan ılığın yerıne yenısı oluşuyor Kesılen ağaçların yenıden buyumesı gıbı Ama hepsı bu kadar m ı ' Işte bu noktada değısık duşunceler savaşacak durumda değıl Aıle dayanışması buradan cıkıyor Bıreyın bası sıkı lınca butun iılp yardıma knsmuyor m u ' • Bebeğın doğumdan once fıkrı alın sa ıdı olumlu sonuç alınabılırdı Çıınkıı kendısine Dunyada yaşamak ıster mısın? sorusu sorulacaktı Ydşamak herkes ıçın azız bir sey Yaşayanların hıc,bırı dunyadan ayrılmak ıstemıyor Intıhar gıbı fedâılık gıbı ozverı gıbı olagan dısı davranışlar o kadar az kı yok sayılabılır Tabıı bebeğe ınsanoğlunun her alanda dayanışmaya gereksınmesı olacağı da soylenecektı Toplum duzenı ınsanı dunyada tutma kuralına gore kurulmuş Bebeğın buna rağmen dunyaya şart'ı gelışı yegleyecegı duşunulebıiır Çıçek aşısı Ingılterede once 6 ıdam hukumlusu uzo rınde şartlı uygulanmıstı Şart suydu ' lyıleşırsenız ıdamdan kıırtulacaksınız Adamlar şartı kabul edıp aşıya razı olmuşlar ve lyıleşerek ıdamdan kurtulmuşlardır Yaşamak o kadar azız bir olay Kaldı kı bebeğe ılık aktarmanm hemen hıçbır zararı olmayacağı da soylenecektı Bu durumda nedon reddedecektı teklıfı'' Canlıların daha doğrusu yarı canlıların yedek parça olarak kullanılması 510 yıl once ortaya çıkmıştı Duşuk bebeklerin organlarının kullanılması şeklınde O zaman buna karşı çıkılmıştı Bu yol açılırsa 67 aylık cenın ler dusurulur organ ları kullanılabılırdı Duşuk dokusu veya organı Parkınson (ellerın tıtremesı) ve Alzheımer (aşırı unutkanlık) lyıletımınde ve daha bir çok ışde kullanılıyor Sonradan ABDde duşuk organları uzerınde araştırma ıçın para verılmesı onlendı Uygulamaya karşı çıkan bir anne şoyle demıştı 1015 yaşındaki çocuğumun kurtarılması ıçın karnımdaki bebeğın feda etmekten çekınmem ' Eşek yemedıgı ota kafa şışırır dıye bir sozumuz var Insan her yenılığe karşı tepkı gostermıştır ve gosterecektır Sozumuz bunu vurguluyor 3540 yıl on ce ılk bobrek nakıllerı başladığı zaman da tepkı başlamıştı öbur organlar ıcın de aynı şey olmuştu Bugun bu uygulama tıbbın vazgeçılmez lyıletım yollarından bırı Avrupadan bobrek nakıllerı ıçın bir bobrek ortak pazarı kurulmustu Bir ulkede bulunmayan bobreğın baskasından getırılmesı ıçın (Konuyu Bobrek Ortak Pazarı adı ıle 18 1 1981 tarıhlı yazımda ıncelemıştım) Bugun ABD de organ nakıllerı yılda 15 000 ı aşıyor ve her yıl yuzde 15 lık artış gosterıyor Organ Paylaşma Bırleşık Orgutu (Unıted Netvvork for Organ Sharıng) adlı kuruluşun bekleme lıstesınde bugun 25 000 kı şını adı yazılı Pankreas akcığer ve başka organların kısmen nakıllerı de qıt tıkçe uygulanan bir yontem olma yolun da Daha da ılgınrı tup bebek uygulamaoi llk tup bebek kız 1978 temmıı/unda Inıjıi terede doğmustu (Louıse Brown) Bu gun tup yoluyla doğanlar o kadar coqal dı kı kımın normal kımın tup yolııyi.ı doğduğunu kesın soyleyeme7sını/ Uv gulamanın butun gelısmelenr ,'dnınnıı da bu sutunlarda vermıstıık Tup bchı gı ne de ıtıraz edılmıstı Papa hala kaısı Ama atı alan Uskudar ı gecıyor ve kullu bir kıtaptakı sozu kımse ıplt mıyor 23013 Daha da öncesi Gelinliği kurtaran bebek 79 yaşında bir genç kız olan Anissa , kendısine ılik vermek içın dunyaya getinlen kardefine bir yaşam borçlu. Kamuoyu ise olayın huhuki ve vicdanı boyutunu tartofiyor. verebılır Amelıyattan 12 gun once genç kıza ağır ışın ve kemoterapı lyıletımı yapılıyor Kızın saçları dokuluyor Vucudunun butun bağışıklık sıstemı sıfıra ınmıştır Fakat, ılik verıldıkten sonra herşey yoluna gırecektır Sonunda Kalıfornıyadakı Hope kentı Tıp Ulusal Merkezı nde yatan ganç kıza 1 5 yaşındaki bebek kardeşının omur ılığı verılır Hazıran başlarındakı bu olay. şımdı dunya tıp otorıtelerının dıkkatını toplamış durumda Kızın vucudu yenı ılığl atmazsa, yahut, bağışıklıksız kalan Bebek vucudunun bir parçasının kullanılmasına musaade edecek mı ıdı akıl yaşında olsaydı' Dahası var ve burası metafızığe kaçıyor Bebek bu amaçla dunyaya getırılmesıne razı olur mu ıdı' Yanıt da deglşlk olablllr: • Anababa bu amaçla çocuk dunyaya getırebılır Aıle dayanışması kendılerıne çocuklarını sağlıklı yaşatma zorununu getırıyor Netekım bebek kusurlu doğsaydı, hasta kız yardıma koşabılırdı Kımse yaşamın guçluklerıyle tek başına var Olay Kalıfornıya da ortaya çıkıyor Resımde, kucağında bebek olan 19 yaşındaki genç kız Anıssa, kronık kan kanserıne yakalanıyor (chronıc myelogenous leukemıa) Kızın omurga ılığının değıştırılmesı gereklı Gazetelere ılân verılır, beklenır Istenen ozellıkte ılık bulunmaz Fakat genç kızın bir erkek kardeşı vardır, kendısınden bir kaç yaş buyuk ama, onun ılığı uymaz Bunun uzerıne baba ve ana devreye gırer (resımde solda) 43 yaşındaki anne sıri ılığınder yararlanılmak ıçın 1990 nısanında bir kız çocuk