Katalog

BİLİM GÜNDEMİ B İ L İ M KÜLTÜR Venus'e isimler aranıyor Magellan projesındekı bılım adamları uydunun gezegen etrafında dönuşle' rı sırasında keşfedılen krater ve volkanık yapılara (volcanıc calderas) ısımler onermek ıçın halktan ozellıkle oğrencılerden yardım ıstemektedır Önerılen ısımler IAU nun(lnternatıonal Astronomıcal Unıon Uluslararası Astronomı Birlığı)' Gezegen Sıstemlerı Isımlendırme (Nomenclature) Çalışma Grubu tarafından kontrol edılecektır Venus ustundekı şekıllere, uluslararası antlaşmayla, unlu ve dıkkat çeken (notable) kadınların ısımlerı verılmıştır Çoğu ısım eskı dın ve kulturlerden gelmekte ancak kraterler ve volkanık yapılara (volcanıc calderas), gerçekte yaşamış kadın ısımlerının verılmesı duşunulmektedır isım onermede bazı temel kurallar var * Kışı en erken uç yıl once ölmuş olmalı * Kadın bayan (she), herhangı bır şekılde dıkkat çekmış ve şereflendırılmiş (morthy of honor) olmalı * lAU'nun kuralları doğrultusunda 19 ve 20 yy askerı ve polıtık karakter ısımlerıne ozellıkle izın verılmemektedir * Yaşayan altı temel dınin temsılcısı kişılerın ısımleri dıkkate alınmayacaktır * Belırgın ulusal değerı olan ısımlere de ızın verılmeyecektır Isımler belırlenırken kışının ısmı doğumolum yılları ve bır ıkı cümlede neden önerlldlğı ve varsa bu ısmın hangı kitapta gösterildığı (reference book cıtation) debelırtılmelı Isimleri NASA'ya toplu olarak göndermeyl düşünüyoruz 15 gun içinde, okurlar bnerilerini topluluk adresimlze göndereblllrler ODTÜ Amatör Asironoml Toplulugu Fizlk Böl. 06531 ANKARA Duyuru Kahvenin kırk katırı, kırk satırı Kahve üzerine dedikodular ve araştırmalar Vehbı Belgtl Bu yanıt uzerıne hunkâr kırk katırı kuyruk kuyruğa bağlatır son katırın kuyruğuna da kotu adamı Hayvanlar kamçı altında koşmaya başlayınca bızımkının her lokması bır dağda kalır Bugun kahve ıçın boyle yapılmak ıstenıyor Bırtakım sozde bılım adamı, atını nallamış, kahve ıle uğraşıyor Bır değıl bırçok kotuluğe yol açtığını kanıtlamak ıçın Bunu yaptığı gun une, paraya, oneme kavuşacak Gazetecıler, fotoğrafçılar televızyoncular her gıttığı yerde etrafını alacak Ağzından çıkan her soz teyplere defterlere geçecek Belkı bunu Nobel ızleyecek önce rahım kanserı ıle ışe başlanmış Ey kadınlar sakın kahve ıçmeyın ' Ama ıddıa boşa çıkmış Yenılen pehlıvan gureşe doyar mı? Bu sefer zencı kadınlara el atılmış Kahve beyaz kadınlara bır şey yapmıyor, zenci kadında rahım kanserıne yol açıyor' Kara kahvenin karalara duşkunluğu bır kanıtlanırsa deme keyte Ama bunun ıçın ıkı renk arasında ılışkı kurmak gerek Onu kım yapacak? Sıra erkeklere gelmış Prostat kanserıne acaba ne yakıştırılabılır"? Kahveyı bır denesek? Araştırma tartışma yazışma boş Ya pankreas kanserıne ne buyurulur? Gene araştırma tartışma, kanıtlama, ters kanıtlama, fos Adamlar bır an ıçın duşunmemış Bu kadar çok kışı tarafından ıçılen kahve bu kadar az kışıde pankreas kanserı yapıyorsa aklanmah değıl mu Butun dunyada kaç kışı buna yakalanıyor? Devede kulak Pekı kahve damar sertlığıne, çarpıntıya yol açmaz mı"7 Inceleyelım bakalım Sıfıra sıfır elde var sıfır Pekı bu hastalıklara yol açmasa bıle bunları ağırlaştırmaz mı'> Gunde 30 fıncan kahve ıçersen belkı Ama neyı bu kadar ıçsen zarar vermez? "Kırk satırı ne yapayım padlşahım? Kırk katır ver de ustlerlne binip gezeylm." I asalda padışah kotu adama sosatır mı ıstersın, kırk katır mı?" rar "Bu yaptığın kötuluk içln kırk bağlanabılır mı? Gundelık yaşamdakı gozlemler çocuksuzların hıç de oyle kahve delısı olmadığını gosterıyor Ona bakarsanız çay da, çıkolata da yasaklanmalı Gunde bır ıkı fıncan kahve kısırlık yapıyorsa korkunç bır şey .bu kahve • Meme kanserıne ne dersınız? Bır de onu ıncelesek? Incele kardeşım, ıncele onda da aklın kalmasın belkı bır çıkış yolu bulursun Incelemışler Israıllı bılım adamları tam tersı sonuca varmış ' Kahve kanserın bu turune yol açmak şoyle dursun, onleyıcı etkı yapıyor • Ya mesane kanserı' O da boş sonuç verıyor • Pekı bırçok kadın sakat bebek doğuruyor Bu neden oluyor? Bakın bu Kafeinin zararları Osmanlı egemenlığıne geçtı Yanı butun bunlar bızden önce Kâtıp Çelebı zamanının bazı anlamsız tartışma konularını ınceleyıp goruşlerını bıldırmek ıçın kaleme aldığı Mızan ul Hak adlı kıtabında kahvenin Turkıye ye Kanunî zamanı 1543 te gemılerle getırıldığını ancak bunun haram olduğuna daır fetvalar verıldığını hattâ getıren gemılerın deldırılıp batınlarak yuklerının denıze dokuldugunu, takat bu fetvalara ve yasaklara halkın kulak asmadığını kentte yer yer kahvehaneler açıldığını halkın buralarda toplanıp sohbet ettığını anlatır Kanuni dönemının unlu şeyhulıslamı Ebussud Efendı kahve ıle ılgılı fetvalar vermış 30 yıl suren gorevı sırasında (15451574) zıhın açıklığı yahut hazmın kolaylastırılması ıçın dahı kahvenin ha ram olduğunu, bunun kahvehanelerde satranç ve tavla oyunlan oynanırken ıçılmesının de haram olduğunu, hele kahvehanelerde toplanıp namaza gıtmeyenlerın de suçlu sayılmaları gerektığını bu gıbılerın cezalandırılmalarında gevşek davranan kadıların azledılmelerının lazım geldığını soyler Murad4 zamanında kahvehaneler yaygınlaşmış Buralarda kahveden başka sıgara, afyon esrar gıbı şeyler de ıçılırmış Donemın şaırlerınden Aynî "Tutun kahve ıkı tane bırader/Cıhanı muşterek zapteylemışler dızelerı ıle durumu çok guzel anlatıyor Tabıı kahvehane demek gunun sorunlarının da konuşulduğu haberlerın ıletıldığı yerler demektı Buralara yenıçerıler sıpahıler de gıdıyorlardı Bu nedenle, Murad4 buralara fesat ocakları gozu ıle bakıyor hepsını kapatmak ıstıyordu Sonunda bır yangın, bahaneyı verdı Cıbalı de 2 Eylul 1633 cuma gunu çıkan bır yangın şıddellı poyrazın etkısı ıle yayılıp kentın beşte bırını yaktı ertesı gun sondu Murad4 bunu bahane ederek kahvehanelerın kapanması tutun ıçılmesı gece fenersız çıkılmaması ıçın yasaklama genelgesı yayımladı Yasak yedı yıl surdu fakat Murad ın 9 Şubat 1640 ta vefatından sonra tavsadı Hatta bır ara kahve devletın gelır kaynağı oldu Muslumanlardan okka (1283 gram) başına 8, Hrıstıyanlardan 10 akçe vergı alındı 1697 de de (Suleyman 2 zamanı) bunlara 5 paralık zam yapıldı Kahve duşmanlığı gunumuzde ıthal yasakları ıle surdu Bır ara kahve hemen hıç gelrriedı Sonradan fıyatı aşırı yukseltılıp ıthalıne musaade edıldı Kahvehane duşmanlığı sonradan surdu Bugun de suruyor Bazı sıvrı akıllılar buraların aylak ınsan yatağı olduğunu ılerı surerek kapatılmalarını ıstıyor Bunlar, kahvehanelerın ne buyuk sosyal fonksıyonu unutan sıvrı akıllılar Gunumuzde kahvehanelerın buyuklerıne kıraathane denıyor Daha doğrusu denıyordu Gazete de okunduğu ıçın (Kıraathane okuma yerı demek) Kahvenin başka ulkelerde de yasaklar tarıhı var elbet Konu kıtap oluşturacak zengınlıkte 22773 Dördüncü Murad'ın yasakları doğru ışte Kahveye ılle de kulp takmak ısteyenlerı kım doğuruyor? Incelemeye oradan başlamak lazım incelenmış Ama, bunun ıçın ınsanın gunde bır kova kahve ıçmesı gerekır Boylelerı varsa rekorlar kıtabına geçer Bizde kahve Yüksek öğrerumliler yalnızlığı seçiyop Munıh Unıversıtesı Sosyolojı Enstıtusunce 10 bın kışı uzerınde yapılan bır ankette oğrenım duzeyının yukselmesıyle birlıkte kişılerın daha çok yalnız yaşamaya seçtıklerı ortaya çıktı Yuksek oğrenım duzeyınde olanların yaklaşık 50 'sı evlıyken, %54'ı yalnız yaşıyordu Buna karşın orta oğrenım duzeyındekılerın % 71' evlıydı, bu gruptakılerın sadece %19'u yalnız yaşamayı tercıh edıyordu Araştırmanın yoneticısı Prof Dr Hans Bertram sozkonusu bulguları gençlerın artan meslekı nıtelıklerı nedenıyle karıyer yapmayı seçmelerı ve genelde yuksek oğrenımlı ınsan sayısmın artışıyla açıklıyor Sıra gene kadında • "Kahve kadının doğurganlığını yarıya ındırıyor' desek ne kaybederız"? Deneyelım bır kez Ama o zaman da başka bırçok şeyın kanıtlanması gerek Neden tam kısırlığa yol açmıyor da yarı kısırlığa? ' Yarı nerde başlıyor, nerde bıtıyor"? Tup bebeğı uygulamaları kısırlığa bır başka açıdan bakma gereğını ortaya koydu Erkek kısırlığı da aynı nedene Kahve ıle bızde de az uğraşılmamış Bu nesne bıze Habeşıstan Beylerbeyı özdemır Oğlu Osman Paşa (15271585) zamanında gelmış Arabıstanda, Yemen'de hep içılmekte olan bu madde 1511 yılında Mekke Emnıyet Muduru Haır Beye yasaklatılmış Kahvehanelere gıdenlerın çok olması dıncılerı kızdırmış (camılere gıdenlorı azalttığı ıçin) Haır Bey, baskı uzerıne çeşıtlı mezheplere mensup hukukçulardan bır kurul toplatıp kahvenin haram olduğuna daır letva almış Bu yetmemış, kahvenin başı dondurduğu zararlı olduğu hakkında, ıçenlerden ve bır hekımden göruş alınmış Kadılar kurul raporunu, hekım raporunu ımzalamış Mekke Muftusu ımzalamamış Tabıı adamın ne dınsızlığı kalıyor, ne haınlığı Ama, sonradan, bırçok kalem bılgını, kahve lehıne fetva verıyor (15201523 ve 1553) Arabıstan 1517 de Kıraatnaneler