Katalog

SAÖLI K VE ÇEVRE Çocukiarda astım tedavisinde yenilikler Çocukluk çağı astımına modern yaklaşımlar. Doç. Dr. ElifDağlı Marmara Üni. Ttp Fak. 3) Hastanın ve aılesınin hastalık konusunda bilgılendırılmesı ve tedavide kullanılan ılaçların hangılerının, ne maksatla kullanıldığının belırtılmesı, hastaya acıl durumlarda yapması gerekenlertn anlatılması * Immunoterapl (Ası tedavlsl) bu tedavl protokolünün neresinde yer alıyor? Aşı tedavısının yerı halen çok tartışmalıdır ve her ulkenın uygulaması bırbırınden farklıdır Avrupa Alerjı ve Immunolojı Akademısı 5 yaşın altındakı çocukiarda çok nadıren kullanılmasını tavsıye etmektedır Ingılız Tedavı Guvenlığı Komısyonu böyle bır tedavının yenıden canlandırma olanakları bulunan bır merkezde yapılmasını ve ayrıca hastanın tedavıden sonra ıkı saat bır uzman gözetıminde kalmasını şart koşmaktadır Yıne Dunya Sağlık Teşkılatı (WHO) 1988'de aşı tedavısının tek maddeye karşı hassasıyetı olan ve bu maddeyı çevreden uzaklaştırması mumkun olmayan, ılaç tedavısıne cevap vermeyen saman nezlelı ve hafıf astımlı kışılere sınırlı tutulmasını bır bıldırge ıle duyurmuştur Bu gunku bılgılerımıze göre ağır astım vakalarında aşı tedavısı hastalığın şıddetını daha fazla arttırabıldığı gıbı hafıf vakalarda da ılaç tedavısı zaten çok başarılı olduğu ıçın kullanımı sınırlı kalmaktadır * Bu önerllen yeni tedavi şekllnl çocuklar ne sure Ile kullanacaklardır Başka blr deylşle bu hastalıktan kurtulmak mumkun mudur? 12 yuzyıldan berı astımı tamamen ortadan kaldıracak bır tedavı yöntemı olmadığı bılınmektedır Bu tedavıdekı koruyucu ılaç kullanımı hastalık devam ettığı surece uygulanır Ancak aılesınde astım ve alerjılerı olmayan, kendısının başka alerjılerı olmayan, nöbetlerı genellıkle bır enfeksıyon ıle başlayanlarda hastalığın daha erken kaybolduğu bılınmektedır Yukarıda ozetlenen çocukluk çağı astımına modern yaklaşım bırçok gelışmış ulkede yıllardır başarı ıle uygulanmaktadır Bu tedavı protokolünün ulkemızde de yaygınlaşacağı ınancıyla hepınıze astımsız günler dılerım Solda Çeşıtlı bıt'erdekı nışasta topraklara dönuşturulerek boyanabılir ortata Burada görülduğu gibı toprak uzun parçalar şeklınde kalıplandırılarak plastık maddeler elde edılebılır Sağda Çöplukte plastık, su ve korbondıoksıde aynaır stım çocukluk çağının en sık görulen kronık hastalığıdır Tüm dunyada astımın çocukların °/o 10'undan fazlasını etkılediğı, ayrıca görulme sıklığının, şıddetının ve ölum oranının gıderek arttığı bılınıyor Yıne gelışme ülkelerin kaynaklarına göre astım hastalan yeterınce kaynaklarına gore astım hastalan yeterınce teşhıs ve tedavı edılmıyor Burı^n yanı sıra astım tedavtsınde çeşıtlı merkezler bırbırınden farklı çok değışık tedavı yöntemlerı uygulamaktalar Bu hastalığın tedavisinde ortak bır yöntemde bırleşmek (consensus) ıçln aralık 1988'de Londra'da çeştlı ulkelerden 27 çocuk göğüs hasta lıkları uzmanı bır araya geldı Daha sonra yayımladıkları bır tedavı protokolu oluşturdular Bırçoğunu zaten uyguladıkları bu tedavı yöntemı gerçekten son derece akılcı, matematıksel ve başarılı ıdı Şımdı bu konudakı yenılıklerı soru yanıt bıçımınde aktaralım A Suya dönüşen plastik torba Çeviri: Anahid Hazaryan akterılerle ayrışabılen plastık" terımı günumuzde artık sık sık kullanılıyor Yıllar boyunca plastığın yok olmama özellığı önemını korumuştu, ancak son zamanlarda tuketıcılerın çevre konusunda bılınçlendırılmesıyle uretıcıler bellı bır sure ıçınde çopluklerde ayrışabılen plastık torbalar pazarlamaya başladılar, bunların hammaddesını ıse bıldığımız mısır nışastası oluşturuyor Mısır nışastası bakterıler tarafından yenıldığınde torba ayrışabılıyor fakat bıleşimın yüzde 95'ını meydana getıren plastık parçalar ortadan kalkmıyor Plastık ve nışasta karışımı bu torbaların tamamen plastıkten üretılene seçenek oluşturmasına karşın yine de çevreye zarar vermelerı New Jersey'dekl VVarnerLambert laboratuvarında çalışan bır grup kımyagerı harekete geçırdı, bu bılım adamları petrolden uretılen plastığı dışlayarak, bütflnüyle mısır nlsastasından yapılan yenı bır madde gelıştırdıler, mısır nışastası plastığl adıyla tanıtılan bu urün yuzde 100 bıtkısel olduğu ıçın tamamen ayrışabılıyor Polıetılen ve dığer petrole dayalı plastık nesneler gıbı bıtkısel nışasta da benzer kuçuk molekullerden oluşan uzun bır molekullor zıncırıdır VVarnerLambert'ten kımyager Davıd Lentz, bllınen plastık maddelerde polımerın, çevresınde hıdrojen atomları bulunan karbon atomları dızısınden meydana geldlğlnı, oysa nışasta polımerınde karbon, oksıjen ve hıdro * Böyle bir tedavl önermek Içln biz heklmlerln bllgllerlnde ne değlşlkllkler oldu? Son yıllarda büyuk yatırımlar yapılan astım arcştırmalarının sonuçları bu hastalığın solunum yolu borucuklarına (bronşlara) çeşıtlı hucrelerın akın etmesı ve salgıladıkları kımyasal maddelerle bronşları daraltması sonucu oluştuğunu ortaya koyuyordu Bu bılgı bıze astım nöbetlerının önlenebillr olduğunu gösterıyordu Bu noktadan hareket ederek yenı tedavının temel prensıbı koruyuculuk olmuş ve çok etkılı ılaçlar gelıştırılmıştır * Bu tedavide Ilaçlar hangi yoldan vucuda verlllyor? Tedavının her aşamasında ılaçların solunum yolundan verılmesı tercıh edılıyor Bu şekılde ağız yoluyla verılıp kan dolaşımına katılan ılaçların oluşturduğu gereksız yan etkılerden kaçınıldığı gıbı, ılaç dozu hastaya zararlı olmadan arttırılarak etkilı olunabılıyor * Çocuklara solunum yolundan Ilaç vermek zor değll ml? llaçları solunum yoluna vermeye yarayan aygıtların gelışmesınden sonra butun astım ılaçları buyuk bır rahatlıkla çocuklara da solunum yolundan verılmektedır Resımde bu aygıtlardan bazılarını görmektesınız Tedavı prensıplennı sırasıyla özetlersek 1) Çevrenın duzenlenmesı ve alerjının uzaklaştırılması Sıgara dumanı, ev tozu, hava kırlılığı gıbı faktörlerın en aza ındırgenmesı 2) Ilaç tedavısı a) Koruyucu ılaç, b) Bronşları genışleten ılaçlar 2746 Bakterilerin 10 gün içinde ayrıştırarak su ve karbondioksite dönüştürdüğü %100 nişastadan yapılan plastik torbalar çevreyi kurtaracak mı? B jen halkalarından oluşan sıraların var ol duğunu belırtıyor, Lentz ayrıca, bu sıra ların bırbırınden bağımsız tanecıkler ıçer dığını soyluyor Yıne Lentz'ın açıklamalarına gore do ku etrafında dağılan bu tanecıkler bıtkının sertleşmesıne neden oluyorlar, ancak bunlar bıtkıden alınıp ışlendığınde toza donuşuyorlar Petrole dayah plastık maddelerde, polıetılen polımerdekı karbonkarbon bağlantıları çok serttır ve bunlar guçlukle parçalanabıldığınden petrol plastığı dayanıklı bır yapıya sahıptır Oysa nışasta plastığındekı karbonoksıjen bağlantısı hemen bölunebılır Lentz, bakterı ve mantarların salgıladığı bazı enzımlerın ve suyun karbonoksi|en bağını kolaylıkla kırabıleceğını söyluyor Dolgu çöpluklerınde bır sure gömulü kalan nışasta plastığı bu tur ortamlarda varhğını surduren bakterıler sayesınde karbondıoksıt ve suya dönuşur Bu dönuşumun ne kadar surede meydana gelebıleceğı henuz kesınleşmış değıl, laboratuvar testlerınde söz konusu ışlem 10 gun ıçınde tamamlanıyor Ancak Lentz, gerçek bır çöplukte daha uzun bır zaman gerekebıleceğını belirtiyor Öte yandan WarnerLambert, bazı aksaklıklara karşın urunlerinın buyuk yarar lar sağlayacağına ınanıyor ve nışasta plastiğının ıkı yıl ıçınde pazarlanabıleceğını ön göruyor (Dlscover/Kasım1990) Kaynaklar: 1) Management o< asthma a consensus statement J O VVarner M Götz L I Landau H Levıson A D Mllner S Pedersen M Sllverman Archıves of Dıse ase in Chıldhood 1989 64 .065 1079 2) A New Concept ın Inhalatıon Thecapy Edıtors SPNewman FMoren QK Crompton 1987 medıcom London 3) The role ol Inflammatory Process ın Aınvay Hyperresponsıveness Edıtor ın Chıef ST Holgate Blackwell Scıentifıc Publicalıons 1989 London