Katalog

S ORUN YANITLAYALIM BİL İ M YA Y I N Haz ve elem neneden kaynaklanıp ? Izmırlı okurumuz Nesrin Kıraç "Elem ve haz duygularının beylnde nasıl oluştuğunu" merak ediyor. Okurumuzun sorusunu dergımızın tıp danışmanı yanıtlıyor Insan, sureklı aynı duyguyu yaşayan bır varlık değıldır Duygu durumu belırlı sınırlar ıçınde değışkenlık gostertr Buna bağlı olarak kımı zaman neşelı kımı zaman uzuntulu oluruz Dış dunyadan bı/e gelen uyaranlara olaylara anılara, dusuncelere duygusal tepkılerle yanıt verırız Işte ınsanın olaylara duygusal tepkılerı vardır neşe ofke uzuntu nefret sıkıntı korku gıbı doğal duygulanımlar gosterır Ancak bunlar uzun sure aşırı ve uygunsuz tepkıler şeklınde ortaya çıktıgmda ruhsal bır bozukluğa donuşebılır Sevılen bır kışının olumu, hastalığı bızde elem ve yas reaksıyonuna yol açabılır Bu normal bır tepkıdır Ancak ortada belırgın bır sebep yokken ya da bılınçdışı nedenlerle ağır ve uzun surelı bır uzuntuye kapılmak veya coşkulu Dir duruma gırmek normal sayılmaz Elem duygusunun sıddeth ve sureklı olduğu depresyonçokkunluk adını verdığımız ruhsal bozukluklarda beyınde noradre nalın ve serotonın adlı maddelerın azaldığı ılerı surulmektedır Depresyonlu hastaların beyınlerınde bu maddelerın azaldığına ılıskın kanıtlar vardır Ancak beyınde meydana gelen olaylar kuşkusuz sadece bazı maddelerın artış ya da azalmasıyla açıklanamayacak kadar karmaşıktır Bu maddelerın mıktarı kadar maddelerın baglandıgı reseptor yerlerının sayısı ve duyarlığı da son zamanlarda onem kazanmıştır Depresyon tedavısınde bu maddelerın mıktarını duzenleyen ılaçlar yarar sağlamaktadır Tıroıd hormonları da ınsanın duygu durumu uzerınde etkılıdır Tıroıd hormonu artışı ınsanda ruhsal hareketı arttırırken depresyonda bu hormonun azaldığı gorulmuştur Depresyonlu hastalar tıroıd tedavısınden yarar gorebılır Cınsıyet hormonları ve kortızon da duygu durumunu etkıleyen maddelerdır Beyınde olaylara "duygu içeriklerini 21414 verenve heyecan reaksıyonlarını başlatan bolumler vardır, lımbık sıstem bu bolumlerden bırıdır Bu sıstemın sınır hucrelerı vucuda ozgu (endogen) opıo ıdlerın, ozellıkle betaendorfınlerın dopamın, noradrenalın ve serotonın gıbı norotransmıterlerın davranış uzerındekı guçlendırıcı etkısını sağlar Dopamın bır heyecan ıletıcısı olarak betaendorfln gıbı vucuda ozgu opıoıdlerle yakın ışlevsel bağlantıya sahıp Betaendorfın. vucudun başlıca ödul maddesı Betaendorfın ozellıkle dıensefalon bolgesının duygu ve durtulerı duzenleyen alanlarında bulunuyor, yaşamda ınsanın mutluluğunu arttırıcı etkı gosterır Bu ozellığı ıle beta endorfın maddesı vucudun "haz maddesı" olarak adlandırılabılır Beyındekı reseptörlere bağlanma gucu çok yuksek olan betaendorfın molekulu, mızacı neşe yonunde değıştıren, yureklendıren ve stresı azaltan etkılere sahıp Daha fazla betaendorfın, mutluluk veren olayların kışıye daha buyuk mutluluk vermesını, uzucu ve tatsız olayların ıse daha az uzucu ve dayanılabılır olarak algılanmasını sağlıyor ve bedensel olarak kotu hısseder Vucutta betaendorfın azlığı Dısforı adı verılen rahatsız edıcı durumlara yol açıyor Bu durum, kışıyı dışarıdan alkol, uyuşturucu gıbı endorfın açığını kapayan bağımlılık yapıcı maddeler alarak kapatmaya yoneltebılır" 10 kez çekilen röntgen filmi kanser yapar mı? Gıresun'dan yazan okurumuz Canturk Dedeoğlu nun sorusu şoyle "Fazla röntgen fllml çefcMrmek kansere neden olur mu? Tüberküloz tedavlsl nedeniyle 10 kez röntgen filmi çektirmis biri olarak beni bu konuda bilgllendirir misinlz?" Okurumuzun sorusunu Türk Kanser Araştırma Vakfı'ndan Dr. Orhan Gökpınar yanıtlıyor Kansere neden olan kanserojen dedığımız pek çok madde vardır Röntgen ışınları da kanseroıen maddeler arasındadır ancak röntgen ışınlarının kansere neden olabılmesı ıçın verılen dozun fazla olması gerekır Bızım kullandığımız X ışınları ıse kanserojen dozda değıldır yanı kansere neden olacak kadar yuksek dozlar kullanılmaz Röntgen ışınları Statik 2 hınkı J l Merıanı Çi'Mienhr Prof Dr knun ErıloÇaıı Proj Dr Muuu/a Suvcı Pıof Dr Tunıvr Topnık Rırseıı Ya\me\t ht.527 85 78/513 75 88 287 sa\tu Statik, kuvvetlerın etkısı altında bulunan cısımlerın denge halını ınceleyen fızıksel bır bılımdır ve cısımlerın hareketını ınceleyen dınamık ıle beraber en onemlı bılım dalı olan mekanığın temelını oluşturur Statik fızıksel bılımlerın en eskısı olup çok sayıda bılım adamının katkılarıyla bugunku modern halıne getırılmıştır ve butun muhendıslık dallarında kullanıldığı ıçın çok genış bır kutleye hıtap etmektedır Son zamanlarda, ınsan vucudunun daha lyı tanınması, çeşıtlı nedenlerle kullanılamayacak hale gelen elemanlar yerıne yapaylarının takılması sporcuların bedenlerını daha lyı kullanabılmelerı gıbı hususlarda da statığın prensıplerınden yararlanmaların arttığı gozlenmektedır Böyle bır ortamda lyı hazırlanmış bır kıtabın son derece yararlı olacağını duşunmek doğaldır Statik kıtabı, okuyana sadece temel prensıplerı en lyı şekılde vermekle kalmamalı aynt zımanda, hem her zaman karşılaşacağı olayları nasıl ınceleyeceğını gostermelı ve hem de duşunce ufkunu genışletecek orneklerle donatılmış olmalıdır Bu statik kıtabı, muhendıslık fakultelerı oğrencılerının ve meslek hayatına atılmış olanların elının altında bulunduracağı bır kıtap olarak hazırlanmış Verılen orneklerın bır çoğunun resımlı olması hem goze hıtap etme ve hem de hayal gucunu gelıştırme bakımından yarar sağlayacaktır Kıtap, statığın prensıplerını anlatan bır gırış bolumu ıle kuvvetler ve denge taşıyıcı sıstemler yayılı kuvvetler, vırtuel ış ve atalet momentlerını ınceleyen yedı bolumden oluşuyor Her bolumde bır konunun daha lyı anlaşılmasını sağlamak ıçın ornek problemler ıle okuyucunun meslek hayatı da duşunulerek hazırlanmış problemlere yer verılıyor Kıtapta, yalnız, şekıl değıştırmeyen katı cısımlerın statığı değıl, aynı zamanda şekıl değıştırebılır katı cısımlerın statığı de ıncelenmekte Kıtapta, makına muhendıslığı eğıtımı ıçın gereklı orneklere ağırlık verılmışse de, rahatlıkla, uçak, otomotıv ınşaat, gemı, elektrık maden metalur|i kımya muhendıslığı ıçın de tavsıye edılebılır ayrıca, mlmarlara ve blyomühendlslere de yardımcı olacaktır Çocuğum niçin sapsarı? Istanbul'dan okurumuz Nesrin Gökçok'un sorusu şoyle "Döri ay önce bir oğlumuz oldu. Saç rengi beyazla sarı arası (platln gibi). Oysa eşim ve ben esmeriz. Ailemizde de sarı saçlı Insan yok. Oğlumuzun saçının renksiz olmasının nedenleri neler olabilir? Okurumuzun sorusunu Şışlı Etfal Hastanesı nden Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Sami Hatlpoğlu yanıtlıyor öncelıkle bır takım soruların yanıtlanması gerekır Anne baba arasında akrabalık var mı bebeğın dığer muayene bulguları nelerdır (goz rengı farklı mı, gozlerı ışıktan rahatsır oluyor mu çocuğun gelışımı doğal mı)7 Saç rengının açık olması bazı hastalıklar hakkında ıpucu verebılır örneğın albınısm denılen hastalık veya fenılketonurı hastalığı gıbı Albınısm genetık ge çışlı bır hastalıktır Saç, goz cılt rengınde de bır takım değışıklıklere neden olıır Bu hastalarda gorme bozukluklarına sıkça rastlanır, hastanın gozlerı ışıktan rdhatsız olur Fenılketonurı de yıne genetık geçışlı bır hastalık olup erken yaşta teşhıs konulup tedavıye başlanmazsa çocukta ılerıkı yaşlarda ağır zeka gerılıklerıne neden olabilir Boyle bır şuphe karşısında gerek bu tıp bır bebeğın gerekse annebabanın ılerı kan ve ıdrar tetkıklerının fakulte hastanelerının genetık bolumlerınce yapılması uygun olur" fılm çekımlerınde radyoterapılerde uygun dozlarda kullanılmaktadır Ancak radyoaktıf ışınların sadece kanserojen etkısı değıl, bunun dışında başka olumsuz etkılerı de vardır Örneğın kemık ılığınde bır takım zararlı etkılerı vardır, kemık ılığı sıstemının gorevını bozabılır Bunların meydana gelmemesı ıçın verılen ışının dozu duşuktur On kez röntgen fılmı çektırme hastaya zarar verebılır Örneğın kemık ılığını bozabılır ya da tuberkulozu alevlendırebılır labıı kı kanser oluşumu yalnızca röntgen gınlarına değıl, başka pek çok farklı faktore bağlıdır Aşırı kılolu olmak, stres, kalıtsal faktorler, kurşun cıva gıbı maddeler ve daha dığer pek çok etmen kanser oluşumuna neden olabilir"