Katalog

İNSAN VE DAVRANIŞI HAFTANIN GÜNDEMİ Sağlıksız ailede gizli kurallar Bu tür ailelerde geçerli olan ve bilinçaltında yatan belli başlı kurallar Doğan Cüceloğlu, Los Angeles aha öncekı yazılarımızda, sağlıklı aıle ıçınde kullanılan kuralların, açıkseçik ıfade edılebılen ve herkes tarafından bılınen, tartışılabilen turden olduğunu belırtmıştık Sağlıksız ailede bunun tam karşıtı doğrudur Aıle ıçınde geçerli olan kurallar, çoğu kere bılınçaltındadır ve açıkseçık ıfade edilmemlştir, gizlldır, bu kuralları kımse tartışamaz B1.' kurallar allenln sağlıksız durumunu hem yaratır hem de mevcut sağlıksız durumu devam ettırır Bırçok sağlıksız ailede geçerli olan bellı başlı gı/lı kurallar şunlardır 1 Denetleme: Bıreyler, etkıleşımlerınde, duygu, duşunce ve davranışlarını yuzde yuz denetlemelıdırler Denetlenmeden soylenılen soz, ıfade edılen duygu ve heyecanlara ızın verilmez, kendılığınden ortaya çıkan davranış kötudur ve mutlaka cezalandırılmalıdır Denetleme kendılığındenlığı, doğal olarak gelışen ve Ifade edılen duyguları öldurur Sağlıksız aılenın en temel savunma mekanızması denetlemedır Böylece her şeyın önceden kestırılebılır, kontrol altına alınablllr olduğu belırtılmek ıstenmektedır Bu tur denetleme. aıleye sağlıksız bır guven duygusu venr Yaşamın bnceden kestlrılemeyen, denetlenemeyen bırçok karmaşık yonlerının dcğuracağı kaygıyı. bu tur sahte bır guven duygusuyla karşılamaya çalışır 2 Mükemmeliyetçlllk : Yapılan her ışte, soylenılen her sozde, gırışılen her sınavda kışının mukemmel olması beklenir Her şey goslermehktır, başkalarının begenisı için yapılır Kriterler kışının dışında, başkaları tarafından belırlenmıştır, o kriterler çerçevesınde bıreyın en mukemmelı yapması beklenir Herkes bu krıtere uymak zorundadır, bıreyın krıterlerı değıştırmeye ya da tartışmaya hakkı yoktur Mukemmelıyetçılık kuralı, kışının kendı gerçeğının hıçbır değerı olmadığını, kendı duşunuş ve değerlendırışının onemslz olduğunu ıfade eder Bu kuralın geçerli olduğu sağlıksız aıle ortamından yetışen çocuklar, kendilerını değersız bulurlar Kendını değersız bulan ınsanların yaşamla ılgılı en temel duyguları umutsuzluktur Kendılerlnı değersız bulurlar değersızlıkten utanç duyarlar, llerde değışeblleceklerine ınanmazlar ve bu nedenle umutsuzdurlar 3 .Suçlama: Denetlenmeden yapılan ve mukemmel olmayan davranışlar ortaya çıkınca suçlama kendinı gösterir Suçlama, doğal olayları olduğu gıbı kabul etmemenın bır sonucudur Matematık dersınde, oğretmenı Kenan'ı tahtaya kaldırdı ve blr problem vererek çözmesını ıstedı Kenan çozum sırasında en azından uç hata yaptı ve oğretmenın yardımıyla problemı çözebildl. Sağlıklı ailede bu durum, Kenan'ın matematıkle ılgılı bazı konularda henuz oğrenmesi gereken yenı kavramlar ve çozum yolları olduğu algılayışına yol açacaktır Kışılerın yenı kavramlar ve çozum yolları oğrenmesi, ozellıkle oğrencı oldukları yıllarda doğal bır durum olacağı ıçın kışı suçlanıp yargılanmayacaktır Sağlıksız ailede Kenan ya oğretmenı ya da o sıradâ sınıftakı başka bır durumu suçlayacak, kendı bılgısının eksık olduğunu kabul etmeyecektlr Anababası, yukarıda tartıştığımız denetleme ve mükemmeliyetçlllk kurallarının etkısı altında, Kenan'ın matematık probleminl çozemeylşinı, utanılacak bır yuz karası olarak D algılayacak veya oğretmeni, ya okul sıstemınl ya da Kenan ı bu "utanılacak durum "dan scrumlu tutacaktır Bu tur suçlamalarla aıle, her şeyın denetım altında tutulması ve her yapılan şeyın mukem mel olmasının zorunlu olduğu kurallannı pekıştırmış olmaktadır Kenan'ın matematık öğrenırken ızledığı doğal gelışım aşamaları, hatalar yaparak kademelı olarak gıttlkçe en lyıye doğru ılerleme basamakları dıkkate alınmayacaktır Bu nedenle Kenan, matematık öğrenmekte, daha doğrusu hlçbır şey oğrenmekten zevk alamayacak, sureklı bır kaygı ve utanç ıçınde okula gıdecek ve ıstemeye ıstemeye zorla ders çalışacaktır 4 Beş temel özgüriügün Inkan: Sağlıksız ailede kışılerın doğal olarak gelıştırdıklerı algılama duygu, duşunce, davranış, arzu ve amaçları ınkâr edılır Bu kuralı şu bıçımde ıfade edebılırız' "Içlnden geldığı gıbı algılama, duygulanma, davranma, arzulama ve amaçlar gehştırme Mükemmeliyetçlllk kuralına uyarak, başkalarının senden bekledığı mukemmel bıçımde algıla, duygulan, davran, arzu et ve amaç edın " Bu kuralın etkısı son derece olumsuzdur, çunku çocuğun sağlıklı gelışımının temelınden bulunması gereken psıkolojık gerçeğı ınkâr eder Kışinın kendl gerçeğı ınkâr edıldığı zaman, o kışı tamamıyle dışa bağımlı, kendı ıç dunyasıyla ılışkısı kopuk, bır robot gıbı yaşar Böyie bır kışının mutlu olması soz konusu olamaz 5 Konusmak yasak: Aıle ıçındekı sağlıksız durumdan, bu durumun ortaya çıkmasına yol açan kurallar ve davranışlardan soz etmek yasaktır Bu kural dörduncu kuralın doğal bır sonucudur Kişilerın konuşmalarını yasaklamak, onemlı gorduklerl blr konuda ıletışimlerını engellemek, ınsanların en temel surecı olan ıletışım olanağını ortadan kaldıracağından, onların ınsanlığını reddetmek anlamına gelecektır Aılenın, kuşaklar boyunca bır kuşaktan dığerıne sağlıksız durumunu aktarabılmesı, ozellıkle 4 ve 5 kurallar aracılığıyla gerçekleşir mesl: Aıle ıçındekı kırgınlık ve kuskunluklenn surdurulmesı, kışılerın bırbırlerını anlamalarını ve sağlıklı llişkller kurmasını onler Bu tur kırgınlık ve kuskunlukler, allenln sağlıksız oluşunun temelınde yatan esas nedenlerı sakladığından sağlıksız aıle duzenı bu kırgınlıklann devamını ıster Bu nedenle, kronık çatışma ve surtuşmeler ailede surer gıder 7 Kimseye güvenmeme: Sağlıksız ailede klmse kimseye guvenmez, yuzeyde sankı herkes bırbırıne guvenır gıbl davranır, ama gerçek anlamda hıç kımse bırbırıne guvenmez Guven duygusu, kışılerın bırbırlerıne değer verdığı, destekledığı bır ılişkıler ortamı ıçınde gelışır Bu tur bır ılişkıler ortamı sağlıksız ailede yoktur Sağlıksız ailede yetışen kışı, her şeyden önce kendıne guvenmez ve saygı duymaz Gelışımı boyunca hlç klmseden saygı ve gerçek sevgı gormedığı ıçın, kımsenin kendıne yardım edeceğıne ınanamaz Yardım etmek isteyenlerin mutlaka blr art duşuncesı, çıkan vardır, dıye duşunur Sağlıksız aıle ıçınde yetışen ınsanlar "dış merkezlı kışıler' olarak yetışırler Önumuzdekı vazılarda, dış merkezll klşi kavramını tartışacağız. m en eniyılda bilim ülkemizde nasıl bir seyir izleyecektir? Böyle bir değerlendirme için elimizdeki bazı veriler şunlar: (a) bilimin ıçınden gelen Sayın Inönü'nün ülke biliminden sorumlu olması, (b) henüz çok somut ve rakamsal olmasa da Türkıye'de arastırmavu, bilim üretimine önem ve hız verilmek ısteğinin yoğunlaşması, (c) ülkemizde arastırma yapan ve daha iyisini yapmaya hazır çok iyi bilim adamlarınm bulunması, (d) dışardaki Türk bilim adamlarıyla somut bir işbirhği ıçın ortamın hazır görünmesi. Bu olumlu etkenlerin yanısıra ülkemizde bilimin gelismeşine engeller de varlıklarım sürdürmekte. Bunlardan başlıcalarr bir YÖK kargasasının sürmesi, bilimsel araştırmayı mumkıin kılacak anlayışın üniversıte ve arastırma kurumlarımn yönetimlerine henüz egemen olmaması, arastırmalar için yeni mali kaynaklann eksikliği..Tabi herşeyden önce bir bilim politikasının kesin çizgileriyle belirlenmemesi. Gazetemiz Cumhuriyet'te yayımlanan söyleşide Sayın İnönü, bilimin ara^tırmacı niteliğinin ön plana alınacağını belirtirken, TÜBİTAK'ın moior görevini üstleneceğini hissettirdi. Bu amaçla, doğru gördüğü eski yonetim hiçiminin, akademik kurulun yeniden kurulacağmı açıkladı Bilim politikasına gelince.. Tabi, araştırmaları teşvik edecek ve Türkiye bilimini dünyada daha üst sıralara tırmandıracak düzenlemeler de bir bilim politikası çerçevesi içindedir. Genel bilim düzeyini yükseltmenin yanısıra, ülkemizin gereksinimleriyle bütünleşecek, Türkiye'yi bazı alanlarda batıyla yarışacak düzeye getirecek özel politikaların planlanması ve uygulanması gerektiğinı de düşünüyoruz. İnönü için öneeleri "bilimle uğraşmalıydı, politikaya atılmamalıydı" görüsü yaygındı, bilim dünyasında. Ama şimdi İnönü bilim çevrelerinin umudu oldu. Politikaya çok dahafazla sayıda bilim adamınm, bilinçli olarak girmesi, parlamentodu bulunması ve bilim dünyası için çalısması, daha iyi olmaz mı acaba? Ülkemizde bilim, batıdaki gibi normal rayında akıp gitme olasılığmu on onbeş yıldır hiç bu kadar yakın olmamıştı... Yenı yılda beklentilerin gerçekleştiğini görmek umudünu taşıyoruz. • •• Bu sayımızda dünya teknoloji devlerinin katıldığı yanşmanm sonuçlarım ve ürünlerini tanıtıyoruz. Ortaya ürün olarak çıkan hütün bu leknolojik yeniliklerin arkasında, temel bilimsel çalışmaların yıllar süren emeklerinin yattığını biliyoruz.. Gelecek sayımızda da 1991' de bilime bir bakış derlemesini sunacağız.. Bir yılı daha bitirdik. Okuyarak, yazarak, satm alarak, eleştırerek, önerılerde bulunarak, çevresine önererek Cumhunyet Bilim Teknik'e katkıda bulunan bütün dostların, bilimseverlerin yeni yılını yürekten kutluyoruz, sağlık ve başanlar diliyoruz.. Yeni yılda buluşmak üzere, hoşçakalın... *** 6 Küskünlük ve kırgınlıklann sürdürül O K U R D A N BİZE konusunda bu yazıyla doyurucu bılgıler edındim Aynı konuda Çapa Çocuk Cerrahısınde çalışanlara sorduğumuzda bıze bır bılgı penceresı açmış olsalardı çok mutlu olurduk Av. Sefor Kıral / Lül«burgax Cumhurly«tBlÜMTEKNlK«No 250 28 Aralık 1991 •Cumhunyet Matbaacılık ve Gazetecılık T A ş •Kuıuousu YunusNadl • Genel Yayın Yonetmenı HasanCemal • Muessesö Muduru Emlne Uşaklıgll • Yazı Işlerı Muduru Ofcay Gönensln • Yayın Yonetmenı Ortıan Buraalı • Grafık Yonetmenı Tüles Hasdemlr Pankreas hastalıklan üzerine 7 Aralık Cumhunyet Bılım .Teknık ekınde "Pankreas hastalıklarında yenı gelışmeler" ıle ılgılı yazı dızısını okudum Prof Dr Rıfat Yalın'ın açıklamaları ıçın teşekkur borçluyum Erenkoy Guzel Sanatlar Lısesı'nde okuyan pankreans kistınden geçen hafta Çapa Çocuk Cerrahisı'nde amelıyat olan yeğenim Bahar uğmen'ın hastalığının teşhisı ve tedavısi 2503