Katalog

BİLİM N O T L A R I Şolaklar sağlaklar üzerine bağlı farklılıklar gösteriyor mu? Ya da el tercihi tüm insanlar için aynı olan bir özellik midir? Bilindiği gibi ülkemizde solaklık yanlışlıkmış gibi yorumlanıyor genelde. Prof. Dr. Üner Tan Atatüric Ünlv. Tıp Fak. Flzyolojl ABO Başkanı, Erzurum Ben bile solaklıgın normal olduğunu bildiğim halde sağ ta± nsanda El Terclhi ve ölçümü: Çeçitli el rafımdan kalkaI işlerini yapmak için bir elı yani sağ ya rım, önce sağ I d a sol eli kullanma eğılımine el tercihi ayakkabımı giyediyoru7 urneğin bazı ınsanlar yazıyı sağ rim, önce sağ el ile yazarlar, taşı ya da topu sağ el ile adımımı atarım, atarlar, kibriti sağ el ile çakarlar ve bir kuiyi işleri sağ tunun kapağını sağ el ile açarlar. Bu kişielimle yaparım. ler sağ ellıdırler (sağlak). Bazıları ise bu Annem tarafınve buna benzer işleri sol el ile yaparlar. dan böyle koşulBunlar solaktırlar Bazıları ise her iki elı landırtlmışım. de eşit kullanırlar; herhangi birini tercih Aslında eski etmezler. Bunlar da ambideksterdirler çağlardan beri, (karışık elli ya da iki elli). yani tek tanrılı El tercıhinı olçmek ve bir rakamla belirtdinlerden öncemek, el tercihinın mekanizmasını anladen beri, insan mak ve psikolojik ya da nörolojik bozuktoplumları solakluklarla ilişkisini araştırmak yönünden, lığı iyi görmediçok önemlidir Bunun için anket formları ler. Bu durum kullanılır. Bunlardan en güncel olanı Edintek tanrılı dinlere burgh Anket formudur (Oldfield, 1971). Bu de sevap günah anket on soruyu içerir. Verilen yanıtlara olarak yansıdı. göre bir skor elde edilir. Gelişmiş ülkelerBen bu skora Geschwind Skoru (GS) de de bu vardı. adını verdim Norman Geschwind, beyin Atalarımız da sağlaktı. Bu Neandertal insanın kalatası Bonn Müzesinde artık ileri Bugün asimetrisini araştıran çok değerli bir araşbulunuyor. Yaklaşık M.ö. 50 000 yılına ait. Sol taraftaki ezikllk tağ elini ulkelerde bu tırıcı idi. Amerika'da yaşıyordu. Ani bir kullanan biri tarafından yaralandığını gösteriyor. baskılar yavaş kalp krizi ile 55 yaşında iken öldü. Bu biyavaş kalkıyor. sel analizden geçirilmesi ve uluslararası lim dünyası için büyük bir kayıp oldu. Şolaklar için dükkânlar açıldı. Almanya'da kabul edilmiş olması gerekir. Geschvvind geiiştirdiği teorileri ile tanınısolaklık danışma merkezi kuruldu yordu Deneyden çok ilginç likirleri ile varDünyada el tercihi dağılımı Çağdaş bilimsel kanıya göre, çocuklar dı Herkes belki onaylamayacak: Bilimde Bu basit konu üzerinde bile henüz araşbüyükler gibi özgür olmalıdır; doğal oladüşünce, felsefe her turlü deneyden daha tırıcılar arasında bir fikir birliği yoktur. rak istediği elini kullanabilmelidir. Her şeönemlidir kanımca. önce düşünce gelir Araştırıcıların bir gurubu, el tercihinin, ye rağmen yüzyıllardan beri şolaklar bellı Bunun için de çok okumak ve yaratıcı olsağlaklar ve şolaklar olarak, iki gurup bir oranı korumaktadırlar Benim yaptığım mak gerekir. El tercihini araştırmaya başşeklinde dağıldığını, diğer gurubu ise el istatistiklere göre, Türkiye'deki sağlak ladığım yıllarda (19841988), Geschvvind tercihinin kesikli değil sürekli bir dağılış solak oranı diğer toplumlardakine uymakile yazışarak tartışıyorduk. gösterdiğini savunmaktadırlarSadece bu tadır. Burada bu 20 sayfayı içeren araştırBir de Waterloo anket formu (Steenhuıs soruyu yanıtlayabilmek bile önemli bir manın ayrıntılarına gırmek istemiyorum. ve Bryden, 1989) vardır Bu da 33 ya da 66 aşama olacaktır. Bunun içinde kâğıt kaŞunu belirtmekte yarar vardır. Tüm koşulsoruyu kapsar. Daha ayrıntılı soruları kaplem yeterlıdır Ayrıca elbette düşün gücü lanmalara, baskılara rağmen tüm insan sar. Ben şımdı bu anket formunu kullanıve bilgi önemlidir. Bu da lyı araştırmalar toplumlarında solaklık oranı yaklaşık olayorum. Herkes sorular uydurarak anket için mutlaka pahalı cihazlara gerek olmarak aynıdır Bazı insanlar az solaktır. Bunyapamaz. Bir anketın sorularının istatistikdığını gösteren sayısız örneklerden birilar sağlak olan insan toplumuna uyarak dir Bu ucuz sağlak olmaktadırlar. Fakat tam solak araştırmaların olanlar asla el değıştirmemektedirler. sonuçlarına göHayvan deneylerınde de bunun böyle re insanların olduğu gösterilmiştir. örneğin fare deneyyuzde 9095'i lerinde solak olanlar sağ eli kullanacak sağlak, yüzde şekilde zorlanmışlar, bazıları sağlaklığa 35'i solak ve dönüştükleri halde yüzde 10 kadar bir kısyüzde 3 kadarı mı asla el değiştirmemişlerdir. Hayvanda karışık ellilardaki sağlaklık solaklığa ilerde değinedir (ambideksceğim ter). El tercihinde kadın erkek farkÜlkemizde ları ve ailede solaklık bırçok konuda Yukarda açıkladığım basit yöntem ile istatistiksel başka ilginç bulgular da elde ettim. Kadınaraştırmalar lar erkeklere göre daha sağlak ve daha eksiktir Bunsolak ıdiler. Kadınlardaki bu durumun lardan biri de avantajları ve dezavantajları vardır. Tam el tercihi dağılısağlaklık demek, sol beyinin tam domimıdır Acaba el nansı demektir. Sağlakların % 90'ında kotercihi kültüre Başarılı solak sporcu örneği: Martina Navratilova Sağlaklık / solaklık: Ülkemizde durum, kadın erkek farkları, ailede solaklık ve solak çocuklar... Ustünlükleri zayıflıkları nuşma merkezi sol beyinde bulunur. Tam sağlaklarda verbal (konuşma ile ilgili) zekâ iyi gelişmiştir. Nonverbal (mekânsal zekâ) için ise beyinde az yer kalır Erkeklerde ise sağlaklık kadınlara göre daha az gelişmiş olduğundan konuşma merkezleri daha az yer kaplarlar beyinde ve mekânsal zekâ daha iyi belirmiştir Bu nedenle erkekler mekânsal zekâyı gerektiren bilim, matematik, muhendıslik dallarında genel olarak kadınlardan üstündür. Başka bir önemli bulgu da ailede solaklık ile ilgili idi. Birinci derece akrabalıklarda (anne, baba, kardeş) ya da uzak akrabalıklarda (anneanne, babaanne) solak bulunması, kişinin el tercihini etkiliyordu. Bunun sonucu olarak sağlaklık azalıyor, solaklık derecesi ise artıyordu. O halde el tercihi kalıtsal olarak etkileniyor Ayrıca sağlaklık derecesinin azalması nonverbal (konuşma ile ilgili olmayan, mekânsal zekâ) zekâyı iyi yönde etklliyor. Bu nedenle ailede solak olanlar bu zekâ yönünden şanslıdırlar. Sadece bir aile ağacına bakmakla kişinin zekâsı ve el tercihi hakkında öngörüde bulunmak olasıdır. Bilimin en önemli amacı da öngörüdür. Bu basit yöntemle elde edilen bu bulguların ınsanlık için ne denli önemli olduğunu duşünmek zor değildir. El tercihinin hastalıklarla olan ilişkileri bilindikçe bu konuda daha da geniş duşünmek mümkün olacaktır İnsan toplumu sağlaktır. Ooğal olarak herkes bilinçli ya da bılinçsiz bu yönde ko şullanmaktadır. Ancak bizde hiç katılmadığım durumlar da vardır Ailede çocuk sağlaklığa zorlanmakta olduğu gibi, ilkokulda da solaklık iyi görülmemekte ve çocuk sağ el ile yazmaya alıştırılmaktadır, hem de çağdaş olmayan yöntemlerle.. Bu durumu Milli Eğıtim Bakanlığı'na bir yazı ile bildirdim Çünkü zorlama çocuklarda ileriyi de kapsayan psikolojik bozukluklara ve başarısızlıklara neden olmaktadır Normal zekâlı çocuklar yanlış olarak geri zekâlı gibi görülmekte ve okulda başarısızlar sınıfına sokulmaktadırlar. Bakanlıktan herhangi bir yanıt gelmedı. Ancak okullarda yaptığım gözlemler bundan üç dört yıl öncekinden farklı Belki öğretmenler uyarıldı öyle sanıyor ve umuyorum. Tarihte pekçok dahl solak vardır. Resim, müzik, spor, mimarlık, politika alanları dahi solaklarla doludur Onlara özenle eğilelim Hem kendileri hem de toplum için umulmadık kazançlar elde edilecektir. Sağlaklığa zorlanan şolaklar Rudolf Hess (Düzeltme) Geçen sayımızda, "200doktoru uğraştran birmahkum" yazısında, yanlışlıkla Hermann Hesse'ninfotoğrafıyayımlanmıştır. RudoH Hecs'infotoğrafınıyayımlıyor ve okurlarımızdan özür diliyoruz. 2464