Katalog

ARAŞTI RM A BİYO TEKNOLO J I Hava kirliliğine çözüm: Katalizatör Acıbadem özel Deneme Lisesi öğrencileri Meltem örencik ve Ayşe Onat, yılda 245 milyarlık kazanç sağlayacak proje önerdller. Figen Atalay Havanın taşıdığı karbon partikülleri, karbon monoksit, ozon, kükürtdioksit, doymamış hidrokarbonlar, aldenitler ile kanserojen maddeler gibi kirleticiler insanların sclunum yollarını etkileyerek normal mekanizmasını bozar. Bronşlarda iltihaplara ve daralmalara sebep olur. Bu değişmeler scnunda da kronik bronşit ve anfizem meydana gelir. Kirli hava aşırı nefes darlığtna ve sıkıntılara da yol açar. Araştırmalar, akclğer kanserlnln meydana gelmesinde ve artmasında da hava kirliliğinin önemli bir rolü olabileceğini göstermektedır. Hava kirleticilerinin şehirlerin üzerinde oluşturduğu tabaka gün ışığını azaltmakta ve atmosferde biriken karbondioksit gazı da güneşten gelen ısı enerjisinin kaybına yol açmaktadır. Bu projenin birinci bölümü meteorolojik değişkenlerle hava kirliliği arasındaki bağlantıyı inceleyip hava kirliliğinin insanlar üstünde yaptığı etkiyi göstermeyi hedefliyor. ikinci bölüm ise hasta ilaç masraflarının ulaştığı boyutta bir çözüm olarak arabalara katalizatör takılmasını öneriyor." iki öğrenci projenin yönetlml ve sonucu hakkında da şu bılgileri verdiler: "4 ay, her dört gün boyunca ölçüm aletl 24 saat çalıştırıldı. Gaz yıkama aletıne her gün 75 ml. yüzde 0.3 H2O2 çözeltisi konuldu ve gaz ölçen pompadaki sayaç okundu. Filtre ölçüm kâğıdına tarih ve saat yazılarak alet çalıştırılmaya başlandı. 24 saat sonra gaz yıkama aleti kapatıldı ve ölçüm kağıdı alındı. Gaz yıkama aleti cihazdan çıkarılarak iki damla BDH ondikatörü katıldı ve renk hafif pemoe oldu. 1.001 N NaCO3 ile titrasyon yapıldı. Kandilli Rasathanesi'nden aralık, ocak, şubat, mart aylarının basınç, rüzgâr, nem ve sis miktarları öğrenildi. Yapılan ve çalışma ve hastanelerden alınan bilgilerle egzoz dumanının insan sağlığını direkt olarak etkilediği saptanmıştır. Egzoz dumanının neden olduğu hastalıklar içln yapılan ilaç masrafları 10 yıl için 250 milyar 740 milyon liradır. (Bugunkü birim fiyatlar ve bugunkü nüfus göz önüne alınmışttr.) istanbul'daki 20 bin 337 adet taksidolmuşa takılacak katalizatör masrafı ise 4 milyar 67 milyon 400 bindir. Bir katalizatör de 10 yıl kullanılabilmektedir. Taşıtlarda katalizatör kullanılmasının sayısız yararları yanı sıra 10 yılda net 245 milyar 672 milyon 600 bin liralık bir kazanç sağlayacaktır." H ava kirliliğini ve bunun ekonomiye verdiği zararı önlemek amacıyla yapılan çalışmalara bir yenisi daha eklendi. iki lise öğrencisinin TÜBİTAK yarışmasında Türklye ikinclllğl kazanan projelerinde, taşıtlarda katalizatör kullanılması halinde, 10 yılda 245 mllyar llralık kazanç sağlanacağı öne sürülüyor. istanbul Eğitim ve Kültür Vakfı Acıbadem özel Deneme Lisesi lise hazırlık sıntfı öğrencileri Meltem Örencik ile Ayşe Onat, TÜBİTAK tarafından lise ve üniversite öğrencileri arasında düzenlenen araştırma projeleri yarışmasına klmya dalında katıldılar. iki öğrencinin, "Hava kirllllğlnin meteorolojlk parametrelerle bağlantısı ve ekonomlye verdiğl mall külfet" konulu projeleri, kimya dalında TOrkiye Iklnciliğini kazandı. Meltem örencik ve Ayşe Onat, projelerinin amacını ve hava kirliliğinin insan sağlığına verdiği zararları şöyle anlattılar. "Projenin amacı, meteorolojik parametrelerle SÜ2 ve duman oranları arasında paralellik kurmaktır. Ayrıca hava kirliliği ile birlikte ortaya çıkan hastalıklar üzerine yapılan harcamaları hesaplamak ve araçlara filtre takılması ile ilaç tutarına oranla ne kazanç sağlayacağının bulunmasıdır. Yapılan bir araştırmada bir arabanın motorunda yakılan 1000 litre benzinin çevresine verdiği zararlı maddeler, aşağıdaki gibi sıralanmıştır: 618 kg NOX, 3.00 kg karbonmonokslt 24 kg karbon hidrojen bileşikleri 0.61.2 kg SO2 036 kg ağır toz 0.0610.305 kg kurşun Projenin amacı Flavobakterium, penta zehirjni yok ettikten sonra kendisi de yok oluyor. Zehir yiyen bakteriler işbaşında merika'da lovva'da Rolscreen adındaki şlrket, yeraltı depolarında sakladığı, kısa adı penta olan, zehirli Pentaklorfenol'ün çevreye sızması üzerine, biyoteknolojik yöntemle büyük bir tehlikenin üstesinden geldi. Rolscreen'in önünde görünüşte iki seçenek vardı: Yüz binlerce dolar harcayıp, kirlenmiş toprağı, tehlikeli artıkların bırakıldığı bir bölgeye taşımak ya da belki daha da fazla para harcayarak toprağı yakmak. Oysa Rolscreen daha az masraflı olan üçüncü bir yol seçti: BiyoTrol adlı bir şirketten penta yiyici bir Flavobacterium ordusu sağladı. Bu bakteri, gerkle yalnızca korbondlokslt, su ve zararsız kloratlar bırakarak zehirll penta molekülünü tamamen parçalara ayırıyordu. Çok ucuza çalışıyor ve zehir düzeyini eski haline getirip görevini tamamladıktan sonra kendiliğlnd«n yok oluyordu. Rolscreen temizleme işlemine 1989'da başladı ve şu anda bölgedeki penta oranı 2/3 oranında düştü. Temiziiğin tam olarak tamamlanabilmesi için bir iki yıla daha ihtiyaç var, ancak çalışmalar şimdiden ürün vermeye başladı. işin komik tarafı, bu zehirli artıklar da, kendilerını yok etmek için kullanılan bu bakteri türlerinin üretilmesine yardımcı oluyor. A 336 hasta Filtre zorunlu 7 yıl önce bulundu Mikrobiyolog Crawford, penta yiyen bakterileri yedi yıl önce buldu. Sanayide sıkça kullanılan penta, kullanıldığı bölgede toprağa, hatta bazen derelere bile sızabiliyordu. Cravvford, suya bakterinin ka tılmasıyla içindeki penta oranının hızla düştüğünü gördü. Cravvford, bir sonraki asamada deredeki ortamı laboratuvarda kurdu. Dereden aldığı bakterileri yalnızca penta ile besledi. Böylece pentaya direnç gösteren bakteriler hayatta kalabildi. Sonunda da, şu anda Rolscreen'in de kullandığı penta yiyicilerin kralı Flavobacterium tek başına kaldı. Ancak bu bakteriler çok küçük olduklarından işe yarayabilmeieri için sayıca fazla olmaları gerekiyor. Kiriilik yoğunluğunun düşük olduğu bölgelerde küçük bir yardımla mikrobik popülasyonun arttırılması mümkün. Ancak kirliliğin daha yoğun olduğu ya da mikroorganizmaların üremesine elverişsiz bir ortamın bulunduğu bölgelerde daha fazla yardım gerekli. Bu gibi durumlarda mikrop ve kirli toprak, blyoreaktör adı verilen kapalı bir odaya konuyor. Bu odaların ısısı, asit oranı ve besin düzeyi özel olarak ayarlanıyor. Biyoreaktörler, 1987'de bir böcek zehiri ambarında çıkan yangının doğurabileceği korkunç sonuçları önlemek için kullanıldı. itfaiyenin yangını söndürürken kullandığı büyük miktardaki su, zehirin geniş bir bölgeye yayılmasına neden olmuştu. Yangının yol actığı hasarı gidermek için de devasa boyutlardaki üç reaktörde Pseudomonus ve Alcalkjenes adlarında iki tür bakteri yetiştirilmişti. iki hatta içinde zehir oranında önemli bir düşüş kaydedildi. Tabiı şimdiiik bu yöntemin tam anlamıyla işledıgi söylenemez. Kimi zaman doğru mikrobun bulunması zaman alıyor. Ayrıca doğru mikrop bulunsa bile bu mikrobun her ortamda işe yarayacağını kimse garanti edemiyor. Kimi zaman reaktörlerin yardımı bile yetersiz kalıyor. Üstelik bu yöntem geleneksel temizleme yöntemlerinden çok daha ağır işliyor. Bu yüzden pek çok şirket, maliyeti yüksek olmasına rağmen taşıma ve yakma yöntemlerini kullanmakta devam ediyor. Maliyete gelince; bu yöntem oldukça UCUZ. (Ö4I)