Katalog

S AĞ Ll K Uykuda solunum duraklaması Oldukça yaygın olan bu hastalığın belirtileri: Horlama ve nefes kesilmesiyle çırpınarak uyanma. Bu kişiler bazen sevişirken bile uyuyakalmakta, kavrama yetenekleri gerilemekte, bellekleri bozulmakta... Prof. Dr. Y. Izzettin Barış Hacettepe Ü.Tıp. F. Göğüs Has. Ana Bllim Dalı Baş. nınden sorumlu yetkılı merkezlere bıldırerek surücu belgelerinın geçersiz kılınmasını ısteyebılırler Ancak hekımler aynı zamanda Hıpokrat yemınıne uyarak hastaların sağlık sorunlarını sır olarak saklamak zorundadırlar Bu çelışkının gıderılmesı, hastanın ve dığer kışılerın sağlıklarının tehlıkeye atılmasım onlemek uzere gereklı yasal değısıklıkler yapılmalıdır Ö>dü sanılabilir Uykuda solunum duraklaması hastalığının tanınması kolaydır Hastalar kendılığınden veya çoğu kez yakınlarının onerılerıne uyarak hekıme başvururlar As'l gelış nedenlerı sık sık uyuklamak olduğu halde sorulduğunda yorgunluktan ve sabahları baş ağrısı ıle uyanmaktan yakınırlar Yakınları hastanın yuksek sesle horladığını, gece yatarken sık aralıklarla solunumun durduğunu, hatta kışının olduğunun sanıldığını, daha sonra sıçramalarla uyandığını, kısa bır sure yatakta doğrulduktan sonra tekrar uykuya daldığını bıldırırler Olayın objektıl olarak gösterılebılmesı ıçın yatağın altına bır ses kayıt cıhazı konarak bu durum saptanabılır Hastada boyun, göğus ve karında yağlanmayla kendını bellı eden özel bır şışmanlık vardır Kan basınçları yuksektır Kan sayımında organlara oksijen taşıyan kırmızı kurelerın arttığı anlaşılır Rontgen fllminde kalp buyumuş olarak gorulur Elektrokardıografıde kalp buyukluğunu ve koroner damarlannın daraldığını gosteren bulgular vardır Hastanın boyun bölgesının bılgısayarlı tomografısınde ust hava yollarında özel şekılde bır daralma gozlenır Hastalığın kesın tanısı polısomnografık çalışma adı verılen, ozel bır odada hastanın uykusu sırasındakı solunumunun, kalp atımlarının, solunum hareketlerının, kan oksijen duzeyının ve beynın elektrıksel etkınlığının kaydedılmesı ıle yapılır Bu ınceleme ıle solunumun uyku sıra U yku esnasında solunum duraklaması hastalığı (Obstructıve Sleep Apnea), uykuda solunumun perıodık olarak duraklaması, bu nedenle sık sık uyanma, horlama ve gunun herhangı bır saatınde aşırı derecede uyku eğılımı ıle kendını gosteren bır hastalık tablosudur Hastalığın tıp dılındekı bır dığer ısmı de Pıckwıckıan sendromu olup Charles Dickens'ın "The Pickwick Paper" ısımlı romanındakı Joe adındakı şışman, kırmızı yuzlu, sık sık ve zamansız uyuklama gosteren çocuğa atfen kullanılmıştır Bu hastalığın bır başka turu de "Ondıne Course" olarak bılınır ve Yunan mıtolojısındekı nehır tanrıçasının kızı Ondlne'ın kendısını terkeden sevgılısıne kızgınlıkla "Uykuda ol" deyışınden kaynaklandığı sanılmaktadır Hastalığın nedenı kesın olarak bılınmemektedır /\ncak beyındekı solunum merkezının uyku sırasında ışlevını aksatması, ust solunum yollarındakı kasların kasılmasının bozularak solunum boşluğunun açık tutulamaması veya burada yapısal darlık, sorumlu etkenler olarak sayılır Hastaların tanınması oldukça kolaydır Bu kışıler genellıkle orta ve ılerı yaşlı, kafa ve çene yapıları genış kısa boyunlu, tıknaz ve şışmandırlar Erkeklerde daha sık gorulur Çoğunda kan basıncı yukseklığı, kalp ve akcığer hastalıkları saptanır toplamada guçluk ve bellek bozukluKfarı olduğu anlaşılmıştır Beyın ışlevlerındekı bu zayıflamanın sorumlusu olarak beyntn yeterlı oksijen alamaması ve uykunun sık sık kısa surelı uyanmalarla bolunmesı gosterılmektedır Bu kışılerde gece ıdrarını tutamamaya ve cınsel yetersızlığe de sık rastlanır Bu olayların kokenınde uykuda solunumun durması nedenıyle kan oksıjen mıktarındakı anı duşuş ve bu oksijen yetersızlığıne bağlı olarak çeşıtlı organlardakı ışlev bozuklukları bulunmaktadır Oksıjen yetersızlığıne en duyarlı organların başında beyın ve kalp gelır Gunumuzde çocuklarda bile uykuda solunum duraklaması hastalığına bağlı olarak kalp rıtm bozukluklarından anı olumler rapor edılmıştır sında saatte kaç kez ve kaç sanıye durakladığı, kan oksijen duzeyındekı duşmenın derecesı, kalp atımlarındakı azalma vo duzensızlık saptanır Uykuda solunum durması hastalıgında kulak, burun ve boğazın muayenesı de şarttır Bu şekılde ust hava yollarındakı mevcut daralmayı krıtık duzeye ınecek derecede daraltan burun eğrılıklerı, alerjık veya dığer nedenlere bağlı burun tıkanıklıkları, dılın, bademcıklerın ve çenenın yapısı dıkkatle değerlendırılır Bu bozukluklardan ılaçla veya amelıyatla tedavı edılebılecekler varsa gıderılır Neler yapılmalı? Hastalığın tanısının kolay olmasına karşın tedavısı guçtur. Esas kusurlardan bırısının şışmanlık olmasına karşılık, hasta ve yakınlarının tum çabalarına karşın bu konuda başarılı olamamaktayız Hastalar kesınlıkle alkol kullanmamalıdırlar Alkol geceleyın ortaya çıkan horlama solunum durması gıbı durumları şıddetlendırır Hastanın muayenesı sırasında rastlanan burun eğrılıklerı, uzamış bır kuçuk dıl, ıltıhaplı ve buyuk bademcıkler gıbı anatomık kusurlar gıderılırse daha kolay ve çabuk zayıflayabılmektedırler Ayrıca boyunluk kullanılması hastaya yardımcı olabılır Bu yontemlerle sonuç alınamaz ıse, burundan uyku sırasında devamlı basınçlı hava vererek ust solunum yollarını açık tutan, kapanmasını onleyen yardımcı solunum aletlerı kullanılır Hastalar bu şekıldekı tedavıden kısa surede yararlanırlar ve yakınmaları geçer Ancak aletı sureklı kullanmak zorundadırlar Bu şekılde de hastaya yardımcı olunmazsa son çare olarak boyun bolgesınden soluk borusuna bır delık açılmak zorunda kalınabılır ve bu şekılde ust solunum yolundakı takınıklık gıderılmış olur Ancak bu cerrahı yöntemın de kendısıne ozgu çok ve önemlı yan etkılerı vardır C Oldukça yaygın Uykuda solunum duraklaması hastalığı sanıldığı kadar nadır değıldır Çevremızdekı ınsanları bu gozle ınceledığımızde şışman yapılı, olur olmaz yerde uyuklayan bıreylerı gormek her zaman mumkundur Eşlerının horlamaları nedenıyle uyuyamamaktan yakınan kışılerın sayıları hıç de az değıldır Batı ulkelerınde yapılan çalışmalarda erışkın nufusun %1'ınde, yaşlı nufusun ıse %3040'ında bu hastalığın bulunduğu öne surulmuştur Toplumda 60 yaş uzerındekı eıkeklerın %60'ında, kadınların %40'ında horlama alışkanlığı vardır Ancak horlama ıle uykuda solunum durması hastalığı eşanlamlı değıldır Her horlayan kışının hasta olması gerekmez, ancak horlayanlarda sık gorulduğu de bır gerçektır Son yıllarda uykuda solunum duraklaması hastalığının yarattığı toplumsal sorunlar daha lyı anlaşılmaya başlanmıştır Hastalık nedenıyle ruhsal durumu bozuk kışılerın bulunduğu yerlerde sorunlar eksık olmaz Resmı bır kuruluşta çalışmakta olan bır hastamız çalışma saatlennde sureklı uyukladığı ıçın çevresınde yakınmalara neden olmuş ve hasta amırı tarafından bızzat hastaneye gonderılmıştı Bır dığer ornekse bu kışılerın neden olduğu trafık kazalarıdır. Araştırmalara gore bu hastalar dığer ınsanlardan 5 kat daha fazla kazaya neden olmaktadırlar Ote yandan hastaların ortalama %25'ı motorlu taşıt kullanırken uyukladıklarını ve %32'sı de uyuklamaları yuzunden kazayla sonuçlanabılecek tehlıkelı durumlarla karşılaştıklarını bıldırmışlerdır ABD'de yapılan bır araştırmada trafıktekı suruculerın %1'ınde uykuda solunum duraklaması hastalığı olduğu gösterılmıştır Bu tıp hastaların motorlu taşıt kullanmaları son derece tehlıkelıdır Hekımler bu hastaları trafık duze Hastalığın işaretleri Uykuda solunum duraklaması hastalığının kışının aılesı ıle yakın çevresındekı olumsuz etkılerı dıkkat çekıcıdır Aslında en onemlı bılgılerı hasta yakınları sağlar Eşlere sorulduğunda uyku sırasında hastanın yuksek sesle horladığını, zaman zaman solunumun durduğunu, boğulur gıbı ses çıkarıp çırpınarak uyandıklarını, bazen yataktan bile duştuklerini anlatırlar Ayrıca hastalar gunun hemen her saatınde yer farkı gozetmeksızın uyuyakalırlar. Bu kışıler aıle ve ış toplantılarında, tuvalette hatta cınsel ılışkı sırasında bile uykuya dalabılırler Hastalar eğer sıgara ıçıyorlarsa gıysılerınde sıgara yanıklarını gormek mumkundur llgınç olarak hasta yakınları o kışıde bır kişllik değişıkliğı olduğunu da fark ederler Eskı uysal, saygılı sozlerınde olçulu ve tutarlı kışı gıtmış, yerıne huzursuz, bır dedığı dığerını tutmayan, sınırlı, kavgacı ve ruhsal çokuntuye uğramış bır tıp gelmıştır Hastaların yaklaşık yarısında kışılık değışıklıklerı olduğu bıldırılmıştır Gerek yakınlarının yargıları ıle gerekse hastalara yapılan testlerle bu kışılerın kavrama yeteneklerlnde zayıflama, dikkat Alüminyum, böbrek hastalarını etkillyor ngıltere'de bobrok hastaları, yıne alumınyum zehırlenmesı araştırmalarının I odağında yer alıyor Bılım adamları dığer böbrek hastalarına oranla kanlarında az mıktarda metal fazlalığı olan hastaların beyın yanıtlarında anormallıkler olduğunu belırledıler Bılım adamları muayenelerınde hastaların zıhınsel olarak lyı görunmelerıne karşın, test sonuçlarının kontrol grubu olarak seçılen normal kışılerden daha kötu olduğunu ve beyınlerının de özgun görsel uyaranlara daha yavaş yanıt verdığını gözlemlediler Paul Altmann ve meslektaşlarınca yapılan yenı çalışma, alüminyumun zehirll blr atklye sahıp olduğuyla ılgılı tartışmaları tekrar gundeme getırdı Altmann ekıbı, açık bır zehırlenme belırtısı görülmemesıne karşın, metalın beyınde hasara neden olduğu göruşunu savunuyor 1980'lerın başında Wıthıngton Hastanesı'nden Peter Ackrlll ve Jane Barron doktorlarına ve yakınlanna lyı görunen bob i rek hastalarının, konuşma terapıstlerınce fark edılen anormallıkler gösterdığını saptadılar Bu hastalar, Altmann'ın hastalarından çok daha yuksek dozda alumınyum almışlardı 1980'den bu yana vucuttakı alumınyum mlktarını belırleyen teknıkler oldukça gelıştl Ackrıll ve meslektaşları, konuşma bozukluğunu alumınyum hasarının ılk belirtısı olarak ele alıp bu konuda yoğunlaştılar Altmann'ın ekıbı ıse zararın bıyokımyasal etkılerıyle ılgılendı Altmann, 27 hastalık bır grupta yaptığı çalışmada, hastaların ortalama her lıtre kanında 59 mg alumınyum olduğunu belırledı Normal bır ınsan ıçın yuksek sayılan bu mıktar, böbrek hastalarında 7 yıldır duzenlı dıyalız uygulanıyor Zıhınsel olarak tamamen lyı gorunuyorlar Bununla bırlıkte 27 hastaya çeşıtlı psıkolojık testler uygulandığında, yanıtların kontrol grubuna oranla daha az doğru ve daha yavaş olduğu goruldu. (Nevv Scientist) 11