Katalog

S O R U N Y A N I T L A Y A L I M DÜŞÜN BUL Arkeolojik çalışmalar ve kurşun izotopu I stanbul'dan Guzide Gurbuz soruyor Arkeolo|lk çalışmalarda kullanılan kurşun izotop analizi lle llgili bltgl verlr misiniz? Bu soruyu Boğazıçı Unıversıtesı kımya bölumunden Prof. Dr. Hadi Özbal yanıtlıyor Arkeolojik kazılarda mıneral kökenlı malzemelerden (çanak çömlek vs ) sonra rastlanan en onemlı bulgular metalık olanlardır Bulundukları ortamın durumuna gore metalık bulguların buyuk bır bolumu orıjınal ozellıklerını muhafaza etmıştır Yapım yöntemlerının bıçımsel ozellıklerının ve eser element analızlerının ıncelenmesı ıle metalık bulguların kaynak tespıtı, uretım teknolojısı ve tıcarı ılışkılerın saptanmasına uzun zamandan berı genış bırşekılde uygulanmasına çalışılmaktadır Son zamanlarda eser element analızlerı sonuçlarına Cluster analızı uygulanması oldukça uyumlu sonuçlar vermıştır Ancak bu yontemlerın çok çeşıtlı değışkenlere bağlı bulunması guvenılırlıklerını azaltmaktadır Kaynak analızı uygulama, ızabe ve ışleme sırasında çok çeşıtlı faktörlerın etkısı ıle değışkenlık gosteren eser element analızlerı yerıne izotop karışımlarının daha sağlıklı sonuçlar verdığı kanıtlanmıştır Özellıkle gumuş bulgulardan eser element olarak bulunan kurşunun izotop sonuçları çeşıtlı kımyasal ve fızıksel ışlemlerde herhangı bır değışıme uğramayacağından maden kaynağını tam olarak yansıtacaktır Ancak bakırda olduğu gıbı bırkaç kaynaktan sağlanan cevherın bırlıkte ışlenmesı bu yöntemı de geçersız kılacaktır Kurşun izotop analızı altın, gumuş, bronz ve kurşun paralara, heykelcıklere, sus eşyalarına, savaş araç ve gereçlerıne, cam ve sır gıbı malzemelere uygulanabılır Tum bu malzemeler çok az mıktarlarda kurşun ıçerırier Modern yöntemler bır mıkrogram mertebesındekı kurşunun bıle izotop analızının yapılabılmesıne olanak sağlamaktadır Kurşunun dört ızotopundan uçunun yorelere gore farklılık gostermesı radyoaktıf bozunma urunlerı olmalarındandır Dunya uzerındekı kurşun ıkı kaynaktan gelmektedır Bırıncısı, dunyanın oluşması sırasında meydana gelen 208 Pb ızotopudur Dığer uç kurşun izotopu ıse 206 Pb 207 Pb ve 208 Pb, uranyum ve phoryum ızotoplartnın radyoaktıf bozunmasından meydana gelmıştır 208Pb 207Pb ve 206Pb 204 Pb 204Pb 204Pb lojik bulgunun tekrar ezılme yolu ıle karışıp orıjınal özellıklerını kaybetmesıdır Her ne kadar değışık maden ocaklarında aynı kurşun izotop oranlarının olabıleceğı ılerı surulmuşse de, bugune kadar yapılan çalışmalar bunun doğru olmadığını kanıtlamıştır Ikıncı sakınca ıse aynı maden yoresınde değışık izotop oranlarının rastlama tehlıkesıdır Arkeolojik yönden ıkı onemlı merkezde Laurıon ve Bleıberg'de yapılan çalışmalar her ıkı yorede de çok homojen izotop oranlarının bulunduğunu kanıtlamıştır izotop analızlerınde en onemlı aşama, kurşunun bulunduğu malzemeden herhangı bır bulaşıklığa uğramadan ayrılmasıdır Bu ışlem ıçın en uygun yontem once kadodık sonra anodık çokturme yolu olmuştur özellık16 karmaşık doğal sılıkat ortamında 10 mgr ve daha fazla mıktarlardakı kurşunun bu yontem ıle saf olarak eldesı mumkun olmaktadır Elde edılen 1 mıkrogram mıktardakı saf kurşun dahı, kutle spektometresı ıle ıçerdığı izotop oranları %0 1 mertebesınden daha yuksek bır doğrulukta saptanabılmektedır Arkeolojik eserlerden ve madenlerden elde edılen izotop oranları ve eser elementler saptandıktan sonra bunlar çeşıtlı maden turlerıne gore değışık sınıflara ayrılabılecektır Boylece özellıkle gumuş eserlerle belırlenen gumuş madenler arasında bır ılışkı kurulabılecektır i I dbfcu2 korc ,OICUPÜAL 11 ii. 0,1,2 v^ll,A|2ıUlvW Armağanlı bulmacamız Kadın ajanlar X ulkesının gızlı servısının Turkıye'de dokuz kadın ajanı var Ayşe, Burcu, Candan, Dıdem, Elıf, Fatma, Gul, Hulya ve Irem Guvenlığı sağlamak amacıyla, kadınların bırbırlerıyle bağlantı kurmaları şu kuralla duzenlenmış Herhangı ıkı kadın ıçın, aralarındakı bağlantıyı sağlayan bır uçuncu kadın bulunuyor (Bu uçuncu kadın ajan, her ıkı kadınla da bağlantı kuruyor) Mıllı istıhbarat Teşkılatı, aşağıdakı kadınların aralarında bağlantı kurduklarını ortaya çıkardı Ayşe ve Candan Ayşe ve Dıdem Candan ve Burcu Burcu ve Gul Elıf ve Fatma Butun bu açıklamalara gore, Hulya ıle bağlantısı olan ıkı kadın hangılerıdır? Ayşe ve irem ıle ılışkıde olan kadın kımdır? Bılmeceyı doğru olarak çözen 20 okurumuza "Genetik ve Eplstomoloji" kıtabını armağan edıyoruz B e h i ç Ak Çözümler kazananlar Bölme işlemi 17961/ 37 148 485 316 2»6 201 185 16 "Uzayda Piknik" kitabını kazanan okurlarımız. llhami Evcimen Istanbul, Demet Tahmıscioğlu Istanbul, Erol Bali Izmır, Kubllay Tanık Gazıantep, Hasan Ozdemır Gıresun, Onur Atamözer Ankara Mehmet Ayas Kırklarelı, Oğuz Devrim Yardımcı Kars Nesrin Önçler Eskışehır, ŞUkru Makaracı Samsun Ismail Hakkı Toroslu Ankara, Yusuf Göksel Goncu Ordu, A.Seryal Namlı Istanbul, Yasemın Ozdamar Ankara, Fıkret Oztop Izmır, Zekı Aybar Antalya, Erdem Oflu Sakarya, Mehmet Altuntaş Istanbul, Eşref Özturk Çanakkale, Husnu Yarkın Kutahya oranları, çevrelerınde onemlı oranda uranyum ve thoryum var ıse artacaktır Bu oranlarda 207Pb/204Pb ıle 206Pb/204Pb kurşun cevherının jeofızık yaşının yanı sıra U/Pb oranına, 208Pb/204Pb oranı ıse Th/Tb oranına bağımlıdır Belırlenen çeşıtlı kurşun madenı veya bolgesı bır izotop ıle bırbırıne yakın bır izotop oran kombınasyon ıle belırlenebılmektedır Bellı bır yorede oluşan maden fılızının izotop oranı, artık erozyon gıbı ıklım şartları ıle ızabe ve saflaştırma ışlemlerınde değışmeyecektır Kurşun ve kurşun ıçeren gumuş eserlerın izotop oranları ıle maden kaynağının izotop oranlarının bır çıkması halınde, parmak ızı gıbı bır anahtar elde edılebılmektedır Uygulamada en onemlı sorun arkeo Yine Convvay ikı olasılık var002 110 100 002 121 122 221 011 022 veya 011 200 001 122 022 101 122 020 112