Katalog

Tl P H AFTAN I N G Ü N D E M İ Multipl skleroz I lk defa 1835'te Cruveılhıer, sonra da Carsvvell (1838), Charcot (1860) tara(ından bıldırılen Multipl Skleroz (M S ). sınır sıstemının, duzelme ve ataklarla gtden, bırbınnden farklı en az ıkı bolgesını tutan degeneratıf naturde bır hastalığıdır 2040 yaşları arasında, kadınları erkeklere göre daha fazla tutan bır hastalık olup, beyaz ırktan olanlarda, ılıman ve soğuk ıklım kuşağında yaşayanlarla, gelişmiş bölgelerde yaşayanlar arasında daha sıktır Hastalık, sınırlerın "Myelın" denılen kilıflarının yıkımı sonucu olmaktadır Bugun dunyada 2 mılyon, ulkemızde de 20 000 cıvannda M S 'lı olduğu sanılıyor Hastalığın nedeni bellı değıldır Ancak gunumuzde vırusler, bağışıklık sıstemının bozukluğu, bazı zararlı etkenlere maruz kalma ile sorumlu tutulmakla beraber, bunlar henuz kesınlık kazanmış değıldır Bırkaç cumleyle de klınık ozellıklerını belırtecek olursak, blr gözde görme kaybı, çlft görme vb görsel bozukluklar. Dengeslzllk ve yürüme bozuklukları. Bir kol ve / veya bacakta kuvvet kaybı. idrar tutatnama veya yapamama. Bır beden yarısında ortaya çıkan uyuşma ve keçelesme. Vucutta veya elde tltreme. Konusma bozuklukları. Nörolojık değerlendırmeyle (hastalığın öykusu ve muayene) Beyınomırılık sıvısının tetkık edılmesı İle Bu tetkık sırasında IgG yukseklığı ve olıgoklonal bandların varlığının gösterılmesı tam açısından çok önemlıdır Bılgısayarlı beyın tomografısi (BT) ile de yuksek kontrast verılerek bu plaklar gösterılebılır Göruntuleme yöntemlerınde, en başarılı olanı ıse Magnetıc Rezonoans Imagıng (MRI)'dır Henuz bu teknolojı ulkemızde yoktur Ama yukarda saydığımız yöntemler kadar değerlı, nonınvazıv bır yöntem olan EVOKED (Somatosensorlyel uyarılmış potansıyeller) denılen yöntemle M S 'yı tanımak mumkündur "BT" ile M S plakalarının gosterılmesı yuzde 964 arasında değışmektedır Multımodal uyarılmış potansıyellerle yapılan çalışmalar M S tanısı konmasının da ozellıkle klınık yönden "kesın olmayan M S "lı olgularda BT'den daha ustun olduğu gosterılmıştır Bu yöntemı, dığer yöntemlere göre kıyaslarsak, 1 Nonınvazıv oluşu (hastayı travmatıze etmez), 2 Tanıyı destekleyıcı bulgu yönunden güvenilırlik sınırları daha genış oluşu, 3 Dığer metotlara göre daha ekonomık oluşu nedenıyle öncelıklı tam yöntemı olarak başvurulmaktadır Bilekten uyararak, kafa derisinden SUP kaydedilış yöntemı. Henüz nedeni tam keşfedilmemiş bir hastalık Hastalığın tanısı, gelişmiş yöntemlerle ülkemizde de yapılmaktadır. Dr. Dursun Kırbaş SSK Okmeydanı Hastanesi Nörolojl Şef Yrd. Bilekten uyarılarak kala derisinden kaydedılen (A) normal ve (B) patolo/ik cesaplar Multipl Skleroz'da patolojının, santral sınır hflerının demıyelınızasyonu olduğunu söylemıştık Bunun sonucu olarak, santral sınır hflerınde ımpuls ıletımı yavaşlamakta, dıspersıyone veya bloke olmaktadır Santral sınır sıstemındekı bu patolojık yapıyı gösterebılmenın en önemlı yolu ıse, uyarılmış potansıyel cevapların ıncelenmesıdır Nörofızyolojı'de buyuk bır devrım olarak kabul edılebılecek olan bu teknık, ılk olarak hayvanların beyın korteksı uzerınde duyu stımuluslarının kaydına çalışılarak Rlchard Caton (1875) tarafından yapılmıştır Bunu Dawson (1947), Halllday (1967), Ertekln (1969) ızlemıştır Ulkemızde bu konudakı çaiışmaları ile dunya nörofızyolojı topluluğu ıçındesaygın bır yerı olan Prof. Dr. Cumhur Ertekln'ı anmak ısterım Norofızyolojıde uyarılmış potansıyeller demyelınızan hastalıkların bırçoğunda^tanı açısından onemlı yer tutarken, en lyı ınceledığı hastalığın da M S olduğunu soyleyebılırız Yukarıda saydığımız araştırıctlar ve başkaları, M S 'lı hastalarda santral duyu lıflerındeki demyollnızasyon nedenıyle uyarılmış potansıyellerın (UP) latansının uzadığına ve şekıllerının bozulduğuna ışaret etmışlerdır Bır M S 'lı olguda UP'de beklenen bulgular şöyle özetlenır 1 Uyarılmış cevabın latansı uzar, 2 Cevapsızlık, 3 Cevabın konfıgurasyonu bozulur, 4 Amplıtudu kuçülebılır Şekılde de gorulduğu gıbı, bilekten uyarılıp, kafa derisinden kaydedılen uyarılmış cevabın A şeklı normal bır cevaptır B şeklı ıse M S 'lı bır hastanın patolojık cevabıdır Yukarıdakl krıterlere göre ınceledığımızde, latan (Ni noktasına STM noktasından olan uzaklık) uzamış, cevabın konfıgurasyonu (şeklı) bozulmuş ve amplıtudu duşmuştur Sonuç olarak klınık muayene ve öyku, beyınomurılık sıvısı ıncelemesı, yuksek kontrastlı BT ile bırlıkte uyarılmış potansıyel cevaplarının ıncelenmesı Multipl Skleroz tanısında ulkemızde de sık kullanılmaktadır Bırlıkte yapılan değerlendırmeyle MRI (Magnetıc Rezonans lmagıng)'e pek fazla ıhtıyaç duyulmadan yuzde 100'e yakın doğru sonuçlar alınabılmektedır D Hastalığın tanısı nasıl konulur? ' ir bilim adamı, araştırmalannda, bulghlarında "yanılma payı"m sureklı saklı tutar. Hatta vardığı sonuçlardan şüphe de eder. Eğer o şüphe etmez, yanılma payı ayırmazsa başka bılim adamlan bunu yapar. Bilim adamı "kesin doğrulardan" kaçınır. Bilir ki araştırma veya deney süreci, sonuçları, çevresel etkenlerle, deney koşullarıyla, kendi çıkış noktası, bakış açısı ve kullandığı yöntemle etkileşim ıçindedir. Görüş ve yorumları, özetle öznelliğı, bulgulardaki "girdi malzemelerden" biridir. Butun bunlar, sonuçların kesinliğini sınırlayıa özelliklerdir. Bu nedenle bulgular her zaman tartışılabilinir. Geçen haftakı sayımızda, Sayın Tolga Yarman'ın deyışiyle, "geniş anlamda bilim, çoğulcu, katılımcı, tartışmacı, yanlışmı gormeye ve duzeltmeye hazırdır." İddialı iddiasız butun bılimsel bulgular bu sureçten geçmek zorundalar. Ancak böylece geniş bır kabul gorurler. Fakat birilerı çıkar, varılan sonuçların doğruluğunu ve yanlışltğını yeni yöntemlerle sınar. Jlpkı Einstein'm gorelıtık kuramının 84 yıldan beri sınanması gibi (Bkz. Bilim Teknik, sayı 118). Gelişen teknoloji, daha değişik ve rafine yöntemler kullanılmasına olanak tanır, yeni sınamalara zemin yaratır. Bilim dunyası bugun de "soğuk füzyon"u sınıyor. Martin Fleıschmann ve Stanley Pons adında ıki araştırmacının iddialı "soğuk fuzyon" deneyi, yakasım bilimin şüpheciliğine kaptırmış durumda. Pek o kadar kolay kurtulacağa da benzemiyor. "Dunyada enerjı sorunu çözuldu" gıbı çok iddialı bir sonuç taşıdığı için bütun dunyada, sayısız üniversıtede, enstıtude, araştırma laboratuvarında, bu arada da Turkiye'de soğuk ftizyon deneyinin doğruluğu/yanıltıcılığı araştırılıyor. Bılım dunyası, deneyin niteliğini henuz çözebilmiş değil. M.I.T. gibi ünlu bilim kurumları, çok duyarlı cıhazlarla yaptıkları ölçümlerde hiçbir sonuç alamaz ve "soğuk füzyon" deftehnı kapatırken, gorecelı "olumlu sonuçlar" alan araştırmacılar da "fuzyon"u doğrulamaktan kaçınıyorlar. Henüz son söz soylenmediğıne göre bu konuda yayınlarımızı, önümüzdeki sayılarımızda da sürdureceğiz... • • • Sağlıklı bir hafta dileklerimizie ve haftaya buluşmak umuduyla... B OKURDAN TUS ve yabancı hekimler Bugune kadar değınılmeyen ve kamuoyunun da bılmediuı bır konuyu açıklamak istiyoruz Tıp Uzmanlık Sınavı'na (TUS) gıren her on hekımden dokuzunun açıkta kaldığı ve pratnyen hekım olarak görev yaptığı ulkemızde ılgınç bır uygulama var. Haitanelerımızın bırçok bölötnunde yabancı uyruklu (KKTC vatandaşları dahıl) hekım ihf/sas yapmaktadır 10 Türk hekımınden yalnız bırının ihtısas yapabıldığı bu şarilarda yabancı uyruklu hekimler, her bölumün ayrı olarak yaptığı unavlar sonucu ihtısasa ginvorfar. Yalnızca Ankara'da bile ÇOK sayıda yabancı uyruklu hekımın ihtısas yaptığı gerçektır. Aynı sıralan paylastığımız Kıbnslı kardeşlerimiz danı merkezı TUS smavına girmeden ihtısasa baslayabılmektedir Zaman zaman bızlenn suçu T.C. vatandaşı olmak mı d'ıye duşündüğümüz o/uyor. Yabancı uyruklu bu kisıfer kadrosuz olduğundan maas almıyorlar. BİZE Yabancı uyruklu hekımlere ihtısas yaptıracak kapasitemiz varsa ancak ücref ödeyecek gücümüz voksa, bo kadralaraa gönüllu olarak (TUS sınavını kazandıktan sonra) maas almadan ihtısas yapmak ısteyer. Türk vatandaşı hek/m vardır Eğer költiıreğitım anlasmalan varsa ve bu kışıler ihtısas yapacaksa, zaten birçoğu Turkıye'dekı tıp fakultelerinden mezun olan bu hekimler de belli kontenjanlara merkezı TUS sınavı ile girmelıdır. Anlasma tek taraflı değilse, Türk hekimlerı hangı ülkelere gıaerek ıhtisas yapabilır? Şartları nedır? Gazı Üniversitest Tıp Fakultesı son sınıf öğrencılerı Cumhurlyet Blllm Teknik • Sahıbı Cumhurıyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadlr Nadi • Genel Yayın Muduru Hasan Cemal • Muessese Muduru Emine Usaklıgll • Yazı işlerı Muduru Okay Gonensln • Yayın Yönetmenı Orhan Bursalı • Grafık Yönetmen Tüles Haudemir •