Katalog

BİLİM GÜNDEMİ B İ L İ M ' K ÜLTÜ R • Servikal Özofagus Dlvertlküllerl Darlıkları, Zarları ve Halkaları, Prof Tarık Mınkârı Cerrahpaşa Hıkmet Altuğ Dershanesı, 14 hazıran, 1330 • Türk Populasyonunda Eritroslt Asit Fosfataz izoenzimlerinin Gen Frekanstarı, Gulseren Ateş Cerrahpaşa Adlı Tıp Enstıtu Bınası, 15 hazıran, 14 00 • Crassul Acean Asit Metabolizmasının Kontrolü Prof Nurten Önder, IU Fen Fak Botanık Dershanesı, 12 hazıran, 1630 Bltkller ve Matematlk Modelleme, Prof Metın Bara, İU Fen Fak Bıyolojı, Botanık Dershanesı, 15 hazıran, 1630 • Emniyetli Patlayıcı Madde Mlktarının Sismik Yontemlerle Belirlenmesi, Jeof Muh Seyhun Karabıber, IU Jeofızık Muhendıslığı Bolumu, 16 hazıran, 1500 • 3. Haymana Kaplıcası Sempozyumu, Yöneten Prof Nurten Özer, Ankara Haymana Beledıyesı Konferans Salonu, 11 hazıran, 1000 • 198889 Yılı öğrenci Sergisl, Kuyucu Murat Paşa Medresesı, 115 hazıran, 10.001700 • Tiyatro Bölümu Temsfll "Kral Oidlpus", Istınye, Enka Vakfı Sadık Gurçelık Spor Sıtesı Istanbul, 13 hazıran, 21 30 198088 Arası Yenl Doğanın Otopsi Materyalinln Toplu Değerlendlrilmesi, Prof Ferıha Öz, Cerrahpaşa Kadın Hastalıkları Kutuphanesı, 13 hazıran, 11 0012 00 • Yeni Doğanda Kalça Çtkığı Dışında Alt Ext. Sorunları Prof Yuksel Tenekecıoğlu, Cerrahpaşa Kadın Hastahkları Kutuphanesı, 15 hazıran, 11.0012 00 Gezegenlerin Bitmemiş Senfonisi Vehbi Belgil r1988 donemı gezegenler açısından tam bıraltındönemoldu Merkun'ye, Venus'e, Mars'a ınceleme araçları gönderıldı 1977 eylulunun 5 ve 20'sınde yola çıkarılan "Voyager" (voyıcır) araçları Guneş sıstemının dışına doğru gıderlerken, Jupıter, Saturn ve Uranus'u yakından ınceledıler Voyager2, ağustosta Neptun'ün uzağından geçecek ve hakkında çok az şey bıldığımız bu sekızıncı gezegenle (mavı gezegen) ılgılı ayrıntılı ılk bılgılerı gönderecek Sonra, her ıkı araç, yıldızlar arası uzayın derınlıklerıne dalarak oralarda bulunması olası zekâlı canlılara dunyalılardan mesajlar ıletecekler Butun bu çalışmalardan çıkan sonuç şu oldu. Guneş aılesınde, dunyadan başka yerde zekâlı canlı yok Zekâsız canlı var mı? Buyuk olasılıkla o da yok Ama kesın durum ıkıncı donemde belkı anlaşılacak Gezegenlerı yakından tanıma çalışmalarına nereden devam edılecek?Tabıı, kalınan yerden Bu kalınan yer her gezegen ıçın başka olduğundan, bız de ıncelemelerımızı gezegen gezegen sunacağız Merkuri Guneşe en yakın bu gezegenle ıkıncı donemde (azla ılgılenılmeyıp Amerıkan Marıner10 aracının 197475'te gonderdığı bılgılerle yetınılecek Buna gore, gezegenın guneş çevresınde donuş hızı sanıyede 48 kılometre (IstanbulGebze arası) Yuz sıcaklığı 437 derece, ama gecelerı oda sıcaklığına duşuyor Taşlar, çukurlar başlıca özellığını oluşturuyor Dunyanın santımetre kup yoğunluğu 5, Merkurı'nınkı 5 5 Kabıl olsa da her bırı bır terazı kefesıne konsa gezegen bıraz ağır çeker Venus Ikıncı donemde uzerınde onemle durulacak gezegenlerin ıkıncısı, Venus, eskı adı ıle Zuhre Neden' Çunku bu gezegen belkı de dunyamızın geleceğınden haber verıyor Şu bakımlardan 1) Ustu, her yanından sımsıkı bulutla kaplı Bulut, dunyadakı gıbı zaman zaman açılıp kapanmıyor 2) Aşağı yukarı 100 kılometre kalınlıktakı bu bulut zaçyağı (asit sulfunk) damlaları ıle yuklu, ıçıne duşen madenlerı hemen erıtıyor 3) Atmosferın °/o 97'sı karbon dıoksıt, yanı zehırlı gazın kayalarda da bağlı olarak bulunduğu sanılıyor 4) Yuz sıcaklığı 482 derece (fırın sıcaklığı) Böyle bır ortamda, su ancak buhar halınde olabılır Odavarsa Yalnızsu değıl başka bır çok madenler de Kurşun 327 derecede, bısmut 271 derecede kadmıyum 321 derecede, potasyum 62 derecede, selenyum 220 derecede erıdığıne göre, gezegenın uzerınde bu elementlerden ırmakların, derelerın, nehırlenn bulunması gerekır 5) Hemen butun gezegenlerin orta kısımlan kutuplarına göre daha sıcak olduğu halde Venus'un her yanı aynı sıcaklıkta 6) Venus un yuzunde atmosfer basıncı dunyanınkının 90 katı, bır metre karelık bır yere 10 ton ağırlık duşuyor Zuhre'nın nasıl olup da bu hale geldığı en buyuk merak konusu Dunyamızın atmosferındekı karbon dıoksıtın, artarak, onu da Venus'e çevırmesı olası mı? 1957? kuyruklu yıldızları da Inceleyecek, hatta bunlardan bırının buzdan kalbıne ok gıbı gırıp çı karak ıncelemeler yapacak Macellan aracının hazırlanmasında Sovyetler ın verdığı bılgılerden de yararlanılmıştı Sonuçlar, uçu Sovyet, oburlerı Amerıkalı bı lım adamlarınca değerlendırılecek Buna ek olarak Mars'tan ve uydulanndan Sovyetlerce toplanacak bılgıler Amerıkalılara da verılecek Ve nıhayet, yuzyılımızın son larına doğru Mars'a Amenkalılarca gonde rılecek araçlar arasında Fransız ve Japon araçları da bulunacak Bunlarla toplanacak bılgıler olumlu sonuç verırse Mars'a çok uluslu ve ınsanlı bır araç gonderılecek Yenı yuzyılın başında Dunyamızın incelenmesi Yeryuzundekı doğa olaylarının (deprem ruzgâr, hortum, akıntı, buzullaşma ) aynı anda dunyamızın bır çok yerınden gozlenmesı ıhtıyacı daha 1957de duyulmuş, bunun gerçekleştınlmesı ıçın Uluslararası Jeofızık Yılı başlatılmış, çeşıtlı yerlerde gozlem ıstasyonları kurulmuştu Çok başarılı sonuç alın ması uzerıne Yıl" uzatılmış 30 aya çıkarılmıştı Hatta Sovyetler'ın ılk Sputnığı ' Yıl", ılk uç ay ıçınde atılmıştı Bugun bu ış, daha çok uzaydan yapılıyor Bugun onumuzde, eskı sorunlara ek olarak, atmosferımızın mılyarlarca ton karbon dıoksıtle dolup ısınması, bızı kanserden ve guneş ışınlann.n obur zarariı etkılerınden koruyan ozon tabakasının yırtılması gıbı ıkı konu var Karbon dıoksıt bırıkmesıne çare bulunmazsa bundan korkunç sonuçlar doğacak Kıyı kentlerını su basacak, yağış azalacak veya olmadık yerlere yağacak, asit yağmurları sureklenecek, kısaca dunya bır tur Venus halıne gelecek Ozonun koruyucu tabakalarının yok olması daha da kötu sonuçlar verecek Bunu ayrıca belırtmeye gerek görmuyorum Karbon dıoksıtın ne kadarını okyanuslar yutuyor? Butun dunyaya her yıl ne kadar yağmur duşuyor (yağıyor)? Kesınlıkle henuz bılınmıyor Bu konular uzaydan gözlemlerle çok daha lyı anlaşılacak Tabıı, yerden gozlemler eskısı gıbı surecek "Temizbenziıfin de başı dertte tanol ve metanol gibı oksijenlı benzınler, uretıcılerın one surduğu kadar temız olmayabılır Amerıkalı ve Brezılyalı bır grup araştırmacı tarafından Rıo de Janerıo'da yurutulen çalışma bu tur benzınlerın de karbon monoksıt gazı çıkardığını, asit yağmurlarına ve ozon delinmetlne neden olduğunu, atmosfere ve sağlığa zarariı urunlerı doğurabıleceğını ortaya koydu Guney Kalıfornıya'dakı bazı hava kırlılığı kontrol kuruluşları, oksijenli benzlnleri, benzlne blr alternatif olarak 2007 yılından sonra kullanmayı planlıyorlar Brezilya'da halen bırçok araba % 20 ıle % 100 arası etanol katılmış benzın kullanıyor Brezilya'da yapılan çalışma, Rıo de Janeıro uzerındekı atmosferı kırleten etkenlerın oldukça değışken oldoğunu ortaya koydu Havayı kırleten etkenler arasında gıderek artan bır yuzdeye asetaldeid ve perokslt asatil nttrat PAN gıbı konsantrasyonlar oluşturuyor Asetaldeid, fotokımyasal reaksıyonlar sonucu PAN'a dönuşmektedır Her ıkı madde de atmosferın ısınmasına katkıda bulunur PAN, bıtkıler ıçın toksin, Insan clğerterl ve gözlerl ıçın tahrış edıcı özellıklere sahıptır Etanol uretıcılerı ıse, oksııenlı benzınlerın asit yağmuruna neden olan nitrojen ve sülfür oksit gazlarını dığerlerıne oranla daha az yaydığını, egzosttan çıkan karbonmonokslt mıktarının da daha duşuk olduğunu ılerı suruyorlar Uretıcıler, Denver'de yapılan bır araştırmayı bır kanıt olarak gösterıyorlar E j I Bu arada, kapı karşı komşumuzun yuz goruntusu de merak konusu Fakat, bu konu bır dereceye kadar aydınlandı Dunyadan gönderılen radar dalgaları ıle gezegenın yuzunun buyuk bır kısmının harıtası çızılmıştı Ikıncı olarak, Pıoneer Venus1 adlı Amerıkan aracı ıle gönderılen bır araç, gezegenın çok yakınından da yuzey harıtasım çıkardı, yıne radar dalgaları ıle Buna gore Venus'un yuzu hayret edılecek derecede duz sayılabılır Yukseklıkler, ortalama 500 metre % 60 oranında Dunyamızda aynı oran dortte bır (°/o 25) Venus hakkında bugun billnenler bunlar Daha fazlası ıçın gezegenın yenıden harıtası çızılecek Bunu da, rnayısın ılk haftasında fırlatılan Macellan (Magellan) adlı uzay aracı yapacak Araç, Venus'un yuzune ınmeyecek, bu seter de radar dalgaları ıle çızecek harıtayı Gezegenın dağları, ovaları, yaylaları, yanardağları ve 122 metre genışlıktekı engebelerı bunda açıkça gorıınecek Göruntuler şımdıye kadarkılerden 10 kat daha net olacak Harıtadan şunların oğrenılmesı beklentyor 1) ilk zamanlar tek bır anakara oluşturan dunya toprakları sonradan bırbırlerınden uzaklaşarak altı anakaraya bölunmuşlerdı (Avrupa, Asya, Amerıka, Afrıka, Avustralya ve Antartıka), uzaklaşma bugun de suruyor Acaba Venus'te de aynı gelışme oldu mu, oluyor m u ' 2) Dunyamızın ılk şeklını su, yağmur, kar, ruzgâr erezyonları değıştırmıştı Venus'te su yerıne volkan lavtarı ıle bazı elementlerın 'akarsu"ları var Bunlar nasıl btr göruntu gösterıyor'? Gezegende buyuk denızler olmadığı ıçın yeryuzu şekıllerı sular altında değıl, apaçık gorunuyor Macellan ın Venus'e ulaşması on beş aylık bır zaman ıstıyor Araç bundan başka, Hasta dünya Çevrenın kırlenmesı olayı ikıncı Dunya Savaşı'nda butun çıplaklığı ıle gözler onune serıldı Dunyamız hasta bır dunya ıdı Doğanın mılyarlarca yılda urettığı canlılar bırer bırer yok oluyor, atmosfer zehırlenıyor, asıtleşıyor, denızler. akarsular canlıları olduruyor, bocek Öldurmede kullanılan ılaçlar kadınların memelerınden akıyor, meyvelerı dolduruyordu Durumu bılımsel olarak ortaya ılk koyan, Amerıkalı bayan Rachel Carson (19071964) oldu Sessiz llkbahar (Sılent Sprmg) adlı kıtabı ıle olumunden ıkı yıl önce 1962'de Bunda artık kuşları otmeyen, böceklerı vızıldamayan, derelerı cağıl çağıl akmayan göklennde pamuk beyazı bulutların bırbırlerını kovalamadığı, yaprakların yeşıllenmeden sararıp dökulduğu bır dunyadan söz edılır Kısaca hasta bır dunyadan Uzayın bu ıkıncı dönemınde gökten gözlemle dunyamızın nabzı sayılacak ateşı ölçulecek çıkartıları laboratuvarlarda tahlıl edılecek ondan sonra. bu dunya çapındakı soruna dunya çapında çareler alınacak Flkret'ın 80 yıl önce yazdığı Mlllet Şarkısı'nın şu dızelerı, Dunyamızın bugunku durumunu çok lyı anlatmıyor m u ' "Gel kardeşım, annen sana muhtaç, ona koşmak / Koşmak ona, kurtarmak, o bî bahtı vazıfen / Karşında göğus bağr açık olgun yatıyor, bak / Onsuz yaşamaktansa beraber oluş ehven / Her an o guzel sıneyı hançerlıyor eller / Imdadına koşmazsak eğer mahvı mukarrer '