Katalog

S O R U N Y A N I T L A Y A L I M D Ü Ş Ü N BUL Kakaonun özellikleri nelerdir? Adıyaman'dan Hüseyln Ağlı'nın sorusu şöyle: "Kakaonun özelllkleri nelerdir? Nerede, nasıl yetlşlr?" YANIT: Kakaonun botanikteki adı "Theobroma cacao"dur. Bu, "tanrıların besini" anlamına gelmektedir. Kakao ağacı tropikal bölgede yetişir. İyi ürün alınabilmesi için ideal sıcaklık 25 derecedir ve düzenli yağışın olması gerekir. Diğer bir ağacın gölgesinde yetişen bir ağaçtır. Kakao ağacı kesin gölge ister. Ağacta açan 1000 çiçekten yalnızca biri ürün verir. Yetişen kakao meyvesi beş ila yedi ay arasında olgunlaşır. Her bir meyvede 3050 arasında çekirdek vardır. Kakao meyvesi ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere yılda iki kez toplanır. llkbaharda toplananın kalitesi ve fiyatı daha yüksektir. Üç cins kakao vardır. Meksika kökenli "kriotlos", Orta Amerika kökenli "forasteros" ve her iki cinsin aşılanmasından elde edilen "trlnltarlos". Her Aztekler kakao tohumunlı önce eziyorlar, daha sonra da kızgın taşın üzerinde kavuruyorlardı. Elde edilen kakao hamuru, hoş kokulu bir içeceğin hazırlanması için kullanılıyordu. Hamura vanilya, sivri ve acı kırmızı biber, tarçın ve bal katılıyor ve malzemenin tümü su ile karıştırılarak kaynatılıyordu. Yüzeye çıkan kakao yağının kreması alınarak yeniden karıştırıhyor ve sonunda elde edilen sıvı oldukça yüksek fıçılara doldurularak, dayanıklı hale getirilinceye kadar dövülüyordu. Elde edilen kakao yağı Meksikalı kadınlar tarafından ilaç olarak kullanılıyordu. Ticarette geçerli olan ise kakao çekirdekleriydi. Para yerine geçen çekirdeklerden 100 tanesiyle bir köle, 10 tanesiyle de bir tavşan satın alınıyordu. Kakao pazarı da çok iyi örgütlenmişti. "Uzmanlar" kakaonun renklerine göre ayırım yapıyorlar (soluk, gri, kül rengi, kırmızı) işe yaramayanları atıyorlardı. Daha o zamanlarda açıkgözler türemiş ve bunlar kakao kabuklarını boyamaya başlamışlardı. Avrupalılar o dönemde daha kakao ile tanışmamışlardı. Kakaoyu ılk gören ve ona dokunan Avrupalı Krlstof Kolomb'du. Ama Kolomb bu çekirdeklere fazla ilgi göstermedi. Kakaoyu gerçek anlamda keşfeden Avrupalı ise ünlü ispanyol fatihi Hernando Kortez oldu. Meksika seferini gerçekleştirirken kendisine içecek olarak kakao sunuldu. Kakaonun enerji kaynağı ol duğunu keşfeden Kortez şöyle yazmıştı: "Kakaoyu içtiğinizde, hiçbir şey yemeden bütün gün boyunca yürüyebilirsiniz " Kortez 1524 yılında ilk kakao partisini ispanya'ya gönderdi. Artık kakaonun bütün Avrupa ülkelerinde yaygınlaşabilmesi için ilk adım atılmıştı. Böylece sarayların gözde içeceği doğmuş oldu. Kakaonun serüveni daha bitmemişti. Bundan sonraki aşamada ise çikolata doğacaktı. "Ağaçların ağacı" olarak adlandırılan kakao günümüzde yalnız tropikal bölgelerde yetişiyor, Çok güzel bir ağaç olan kakao ağacı bütün yıl boyunca meyve veriyor. Kakaonun doğduğu ülkeler Meksika ve Venezuela iken, bugün kakao tropikal sıcaklığı yaşayan her ülkede yetişebiliyor. Günümüzde en büyük kakao üreticileri olan Brezllya ve Flldlşl Sahilleri'nin hemen ardından Gana, Nijerya ve Kamerun geliyor. Gölgede yetişen, rutubetli ve sıcak iklimi çok seven kakao ağacı ilk meyvesini dört yıl sonra veriyor. Ancak 12 yıl sonra "olgunluk dönemi"ne erişiyor ve 30 yaşına kadar da üretkenliğini koruyor. 1015 metrelik yüksekliğe ulaşan kakao ağacının meyvelerıni toplayabilmek için ağaçlar sürekli budanıyor ve kakao ağacının yüksekliği en fazla 8 metrede tutuluyor. 1.5 kilo ağırlığında meyve veren kakao ağacından 25 meyve alındığında ağaç verimli sayıhyor. Kavunu andıran ve 25 santimetre uzunluğundaki meyveler yılda iki kez toplanıyor. İlkbahar ve sonbaharda gerçekleştirilen bu toplamalardan sonra kakao meyveleri kırılır ve her meyvenin içinden 3050 dolayında çekirdek çıkar. 50 derece sıcaklıkta altı gün süreyle fermantasyona tabi tutulan kakaonun acılığı böylelikle önlenir ve kahverengi kakao çekirdekleri elde edılir. Artık kakao çuvallara doldurularak Avrupa'ya doğru yola çıkacaktır. Çikulata, kek, dondurma olarak karşımıza çıkan kakaonun öyküsü kısaca budur. ! ; Armağanlı bulmaca İki çiftçi konuşuyorlardı. Biri ötekine "Şu ahırda hangl hayvanlar var?" diye sordu. " Domuzlar, öküzler ve ördekler var. Kaçar tane var? Boynuzların sayısını, ayakların sayısını ve kanatların sayısını çarparsanız 720 elde edersiniz. Tamam ama her hayvandan kaç tane var? Yalnız öküzlerin sayısını söylemem, ördeklerin ve domuzların sayısını belirlemeniz için yeterli olmayacaktır. Yalnızca ördeklerin sayısını söylemem de öküzlerin ve domuzların sayısını belirlemeye yet Ahırda kaç hayvan var? meyecektir. Ancak domuzların sayısını söylersem, öküzlerin ve ördeklerin sayısını bulabilirsiniz. Bütün bunlardan sonra, domuzların sayısını söylemesem bile öküzlerin, ördeklerin ve domuzların sayısını bulabileceğini sanıyorum." Ahırda kaç ördek, kaç domuz, kaç öküz vardır? Bilmeceyi doğru olarak çözen 20 okurumuza "Dünyamızın Kaderi" kitabını armağan ediyoruz. Çözümler ve kazananlar Ne kadar ip eklenmeli? 2 T cm uzunluğunda ip eklemek gerekmektedir. Çemberin yarıçapını R olarak kabul edersek, çevresi 2.TT.R olur. 1 cm ip eklendiği zaman, yarıçap R + 1; çevre ise 2 ir (R+ 1) olur. Aradaki fark 2TR + 2 T 2TR = 2ı'dir. "Nesne ve Doğası" kitabını kazanan okurlarımız Erdinç Sayan Ankara, Hasan Kürtür Istanbul, Bülent Çınar Ayancık, Erdal Yücelmersin, Ergun Sayın Beşıktaşist., Candan Şengöz izmir, Gökhan Gündüz istanbul, Ozan Sayın Antalya, Mehmet Yusufoğlu Burdur, Ertan Dolu Silıfkeiçel. Güzide özlem özer Samsun, Nasuh Eroğuz izmir, Yusuf Ziya İzmir, F. Kıvanç Hallaç Istanbul, All Şahln Elazığ, Metin Ay Nevşehir, Zekai Aşıkoğlu Malatya, İbrahim Aydın Çorlu Tekirdağ, Özgün Sözüçok Adapazarı, Esat Koçal Istanbul. Beyaz Saray'ın dış kapısının kulpu Başka ne becerebiliyor?" Cismin kendisi 15