Katalog

ORGAN N AKİ LLERİ ARAŞTIRMA Organ nakilleri: Samldığından daha iyi En kolay nakll: Gözün saydam tabakası Karaciğer nakillerinde başarı artışı Pankreas nakli: Tartışmalı Kalp naklinde şaşırtıcı ilerlemeler. En zor olanı: İlik nakli. Balarıları arasında iletişim sistemi kılden bır yıl sonra halen hayatta olanlar yuzde 80, beş yıl sonra yuzde 70, on yıl sonra yuzde 60 Alıcıların genelınde genç ınsanlar oluşu (Hanncver'dekı hastaların ortalama yaşı 42'ydı) bu mudahalenın pratık onemını hıç de abartmıyor 1988 yılında Federal Almanya'da 400 kalp nakli gerçekleştırıldı Özellıkle kalp kasları arızalarına sahıp olanlara bu nakıl yapıldı Bunları kalbınde damar sertlığı olanlar ve doğuştan kalp kusurları olanlar ızledı Hannover Tıp Yuksek Okulu'ndan Ax«l Haverlch'ın belırttığıne göre, hem bağışıklığı baskılayan ılaçların daha iyi oluşu hem de savunma krızlerının onceden tespıt edılebılmesı olumlu ılerlemelere neden oldu O rgan nakıllerınden gıderek daha iyi sonuçlar alınıyor 6u nedenle hem nakıllerın sayısı hem de organlara ıhtıyaç artıyor Alman vatandaşları arasında organ bağışı gıderek artıyor Ancak eldekı organları, ağır hasta ınsanların »edavısinde kullanabılmek ıçın orgutlenmenın yaygınlaştırılması ve mukemmelleştırılmesı gerekıyor» Köln Şehır Hastanesı'nde Eckehard Renner, konu ıle ılgılı zorluklan şöyle özetlıyor Durumları ağır ve yaşamları organ nakline bağlı hastalarla doğrudan ılışkılı olmayan doktorlarda, organ tedarık etme konusunda ılgı eksıklığı var Buna tecrubesızlık, belırsızlık ve korku eklenıyot Yalnızca kazazedelerın değıl, beyın kanaması ya da beyın tumöru gıbı bır dızı hastalığa sahıp kışılerın de organ bağışında bulunabıleceğı pek bılınmıyor racığer hastalıklarında daha temkınlı olunmaya başlandı Karaciğer kanserınde, yalnızca, hastalıklı bölumlerı amelıyatla alabılme ımkânının bulunmadığı ve lenf duğumlerının sağlıklı olduğu tespıt edıldığınde nakıle başvurulması önerılıyor Bu yöntem ıltıhaplı hepatıtısde karacığerın çalışmaması ya da zehırlenme durumlarında da uygulanıyor Ancak buradakı organ nakli bırkaç gun ıçınde gerçekleştırılmelı Aksı takdırde ölume mutlak gözuyle bakılıyor Organ naklının başarı şansı ıse yuzde 80 Olumlu koşullarda, nakılden bır yıl sonra halen hayatta olanlann oranı yuzde 80 ve ustunde Bu sonuçlar akcığer nakillerinde elde edılen sonuçlardan hıç de gerı değıl Geçen yıl ıçın Federal Almanya'da 150 karaciğer nakli gerçekleştırıldı İlik nakli Ancak organ nakilleri arasında en zor olanı halen ilik nakli. Eğer alıcı ve verıcının doku faktorlerınde önemlı farklılıklar varsa, ımmun savunmasında buyuk engellerle karşılaşılıyor Bu nedenle ılık nakli, genelınde gereklı verıcı bulunamadığından yapılamıyor Çoğu durumda, verıcı olarak yalnızca akrabalar, özellıkle anababa ya da kardeşler söz konusu olabılıyor Ancak, artık akraba olmayan vencılerın de doku faktörlerı ıncelenecek Boylece bınlerce gönullu arasından uygun verıcı bulunmaya çalışılacak Ayrıca hastanın kendı ılığı de bu nakılde önem kazanıyor Bu, geçıcı olarak donduruluyor ve tumör ya da lösemının tedavısınden sonra hastaya yenıden verılıyor Ilık nakilleri gunumuzde özellıkle löseminin tedavlsinde uygulanıyor Ilık naklınden sonrakı bır yıl ıçınde halen yaşayanların oranı yuzde 50 Çeşıtlı losemılerde bu sayı olumlu ya da olumsuz yönde değışıyor Essen Unıversıtesı'nden Ulrıch VVSchaefer'ın ıfadesıne göre burada belırleyıcı olan, ılık naklının yapıldığı zaman Naklın, hastaların, kemoterapı sonucu daha iyi bır aşamada oldukları doneme rastgelmesı gerekıyor Ayrıca mudahaleden sonra çok özenlı bır bakım gereklı 1988 yılında Federal Almanya'da 400 ilik nakll gerçekleştırıldı Bundan daha öncekı yıllarda gerçekleştırılen ılık nakıllerının sayısı da aynıydı G Saydam tabaka En sık nakledılen organ gözun saydam tabakası Essen Unlversitesi Klınığı'nden Theodor N.VVaubke'nın verılerıne gore, Federal Almanya'da her yıl 2500 saydam tabaka nakli gerçekleştırılıyor Bekleme surelerı bır haylı uzun, çunku yılda en azından 4000 saydam tabakaya ıhtıyaç var Bu doku, ıç organlar kadar hassas olmadığından, bağışta bulunanın olumunden 12 saat sonra da alınabılır Bulanık gorme gıbı çeşıtlı göz rahatsızlıklarına çare olan saydam tabakası nakıllerınden bır haylı iyi sonuçlar alınıyor immunoIOJIK olarak bakıldığında saydam tabaka ımtıyazlı bır organ Normal koşullarda ıçınden kan akmadığından, vucut tarafından yabancı bır organ olarak görulup saldırıya uğramıyor Ancak bazen damarcıklar ortaya çıkabılır O zaman lokal bağışıklığı baskılayıcı onlemlere ıhtıyaç var Pankreas'ta durum Pankreas nakıllerındekı geltşmeler de olumlu Nakılden bır yıl sonra yaşayanların oranı yuzde 60 ıle yuzde 80 arasında Beş yıl sonra ıse nakıl yapılan organların yuzde 50'sı halen fonksıyonlarını, yerıne getırıyor Zorluk, amelıyata karar vermede Çunku bu hayat kurtarıcı bır mudahale değıl Pankreas naklının amacı, şeker hastalığının ağır sonuçlarını (gözler karaciğer ve sınırlerde arıza) olumlu yonde etkılemektır Insulın'e bağımlı şeker hastalarının yuzde 5060'ında bu değışıklıkler ortaya çıkıyor Ağır arızalar başgosterdığınde, genelınde karacığerler de çalışamaz hale gelıyor Bu durumda zaten nakıl gereklı oluyor Bu nedenle de pankreas nakıllerının yuzde 80'ınde çıft organ nakli soz konusu Pankreas naklının yararları konusunda da kuşkular var Gerçı Munıh Ünıversıtesı'nde bır araştırma grubu, kan şekerının normalleşmesının komplıkasyonları olumlu yönde etkıledığını ortaya çıkardı Ancak bu konuda uluslararası duzeyde yeterlı tecrubeden yoksunuz Munıh'dekı hastaların yaklaşık uçte bırınde gorme bozuklukları gıderıldı, yaklaşık yarısında hastalığın ılerlemesı durdu Yalnızca beşte bırınde bellı oranda kötuleşme gozlendı Duyarsızlık ya da ağrı gıbı sınırlerdekı rahatsızlıklar, her ıkı hastadan bırınde yok oldu Pankreas nakli gerçekleştırıldı Uyum konusu Doku uyumuna (ılık nakilleri dışında) bugune dek fazla önem verılmemıştı Ancak bu şımdı yenıden onem kazanıyor Cyclosporının'ın uygulanmaya sokulmasından sonra, pek çok nakıl merkezınde, artık karacığerde doku faktörlerının belırlenmesıne gerek olmadığı ve çeşıtlı klınıkler arasında "uygun" organ değış tokuşunun gereksız olduğu sonucuna varılmıştı Gerçı etkılı bağışıklığı baskılama sayesınde, olumlu sonuçlar alınıyor, ama uzun surede doku faktörlerı arasında uyum olmasının daha yararlı olduğu ortaya çıktı Heldelberg Unlversitesl Transplantasyon Immunolojı Bolumu'nden Gerhard Opelz, doku faktorundekı sapmaların, sonucu yuzde 20 oranında olumsuz yonde etkıledığını saptadı Bunun kalp, karaciğer ve pankreas ıçın de geçerlı olup olmadığı kapsamlı tecrubelerden sonra ortaya çıkacaktır (s.nrNuw) Karaciğer nakli Karaciğer nakillerinde de son yıllarda onemlı ilerlemeler kaydedıldı Teknık duzenlemelerın buna önemlı katkıları oldu llk deneylerın olumsuz tecrubelerınden de gereklı derslerçıkarıldı Eskıden iyi huylu karaciğer hastalıklarına sahıp hastalara, ancak hastalıklarının son aşamasında organ nakli yapılıyordu Bugun ıse karacığerın parçalanması önlenemeyeceğı belırlendığınde, organ nakline başvuruluyor Hannover Tıp Yuksek Okulu'ndan Rudolf Pıchlmayr'ın ıfadesıne göre, kötu huylu ka Kalp nakli Kalp nakillerinde ıse yetmışlı yıllardakı başarısızlıklardan sonra olumlu gelışmeler kaydedıldı Sonuçlar şaşırtıcı bır şekılde iyi Na öruntü ılk bakışta ınsana hıç de Ilgı nç gelmıyor 200 m uzaklıktakı kovandan gelen an, bır buğday tarlasının ortasına yerleştırılmış guzel kokulu bır kutuya konuyor Bılımadamları artan bır heyecanla 50'den fazla arının bu kutuya konmasını ızlıyorlar Bılımadamlarının heyecanlarının nedenı, deneyın şaşırtıcı yanı bılındığınde anlam kazanıyor Arıları besın kaynağına göturen bu kez bır soydaşları değıl ınsan elının bır harıkası olan bır "robot an". Bılımadamı Karl Von Frisch'ın arılar uzerıne yaptığı araştırmalar sayesınde, balarılarının ıletışfm sistemi artık ınsanlar ıçın bır sır değıl Bır an, yenı bır besın kaynağı bulduğunda, bunu soydaşlarına bır "kuyruk dansı" ıle haber verır Bu dans, besın kaynağının konumu, uzaklığı ve verımlılığı hakkında ayrıntılı bılgıler ıçerır Besın kaynağının yönu hakkındakı bılgı, guneşın o ankı konumuna bağlı olarak verılır An bu haber verme ışlemını, kuyruğuna guneşın konumuna doğru sallayarak yapar Kuyruğun 70° sola/yukarı sallanması, besın kaynağının, guneşın o ankı konumundan 70° solunda olduğunu belırtır Uzaklık konusunda açıklamaıse kuyruksallama hareketının temposunda verılır Kuyruk dansı ne denlı aralıklı yapılırsa ve her bır hareket arasındakı sure ne denlı uzun olursa, besın kaynağının an kovanından o denlı uzak olduğu anlamına gelır Geçmışte, yapay arıları "dans ettırmek" konusunda sayısız deney yapıldı, ancak bunlar, çok önemlı bır etmenın eksıklığınden oturu başarıya ulaşamadı Oanslar, nabız atışı gıbı bır es sınyalınce desteklenıyor bu sınyal bır mıkro sonda tarafından guçlendırılıyor ve aynen bır vızıltı sesını alıyor Arılar bu sesslnyall olmadan, dans eden soydaşlarının dırektıflerını asla onemsemıyorlar Gerçek arılar, uçuşyapıları aracılığı ıle vızıldıyorlar Modelde ıse 260 hzton yapay olarak gerçekleştınlıyor ve elmaslar uzerıne yerleştırılmış "kanatlar" uzerınden yansıtılıyor Kuyruk hareketlerını ıse programlamış bır motor gerçekleştırıyor Bu hareketler, aynen bır kuklada olduğu gıbı, son derece ınce çubuklarla modele geçırıltyor, model de petek uzerınde kışkırtıcı bır şekılde dans edıyor Yapılan ılk de.ıemelerde arıların modelın dans hareketlerını umulduğu kadar önemsemedıklerı belırlendı Ancak sonradan kaba vesavrukhareketlen ınceltıldığınde, arılar modelın dırektıflerıne uymaya başladılar Prof Lınder "Gerçek bır an ıle asla rekabet edemeyız, o besın kaynağına, bızım gönderdığımız an sayısının 10 katı arıyı gönderebılıyor" dıyor (n.ı. baw) 10