Katalog

S O R U N Y A N I T L A Y A L I M D Ü Ş Ü N BUL Okurumuz Turgut Aydın'ın ıkı sorusu var 1 İkl karadeliğin yörungelerlnln çakışması halinde ne olur? 2Newsweek Dergisi'nde, kuvantum dalgalanmaları adı verilen ve boşlukta ya da "hlçbir şey'den "sanal tanecik" çittlerinin anlık olarak ortaya çıkıp (normalde) kaybolmaları olayının, bir karadeliğin olay ufkunda (event horizon) ortaya çıkmasının sonuçlarından bahsedlliyor. Fizikçi Stephen Navvking, böyle blr çlftln olay ufkunda ortaya çıkmasıyla, taneciklerden biri karadellkte kaybolurken diğerinin karadelikten kurtulabileceğinl ilerl surmuş (1974). Bu olaya da Hawking Işıması adı verilmiş. öğrenmek istedığim, bu sanal tanecik çlftlerinin özelllkleri ve Havvking Işıması arasında hanglslnln ne tarafa gideceği (yoksa bu seçlm rastlantı mı?). Bu soruları İTU ve BU öğretım uyelerınden Prof. Dr. Metin Arık yanıthyor 1Karadelıkler bırbırlerını yutup daha buyuk bır karadehk olurlar 2Sanal tanecik çıftlerının kutlelerı aynı, yuk, açısal momentum gıbı dığer ozellıklerı bırbırlerıne zıttır Havvking Işıması, sırasında hangısının ne tarafa gideceği tamamen rastlantısaldır Olay ufkunu karadeliğin kutlesı belırler Ufkun yarıçapı karadeliğin kutiesı ıle orantılıdır Açısal mumentumu olmayan karadelıkler ıçın olay ufku kuresel sımetrıktır Parçacık yutan bır karadeliğin olay ufku genışler, ışıma yapan bır karadeliğin olay ufku daralır Buyuk karadelıkler ıçın parçacık yutmak, kuçuk karadelıkler ıçın ıse ışıma yapmak daha olasıdır [ J Iki karadeliğin yörüngesi çakışırsa ne olur? ler (Aslında bu ılkenın varlığını bu gıbı olayları gözleyerek anlıyoruz) Ama verilen bır zaman aralığı ıçınde atılma olasılığını hesaplamamıza olanak verır işte yarılanma suresı, yuzde 50 olasılıkla atılma olacak suredır Küçük hızlar için sürtünme yasasını açıklar mısınız? Bahçelıevleristanbul'dan Hasan özdemlr'ın sorusu şöyle "Surtunme kanunlarından olan kuçuk hızlar ıçln surtunme kuvveti pratlk olarak' hızdan bağımsızdır, kanununu nasıl açıklayabllirız? Aynca burada pratik sozcuğunün, özel blr konumu var mı? Bu soruyu Boğazıçı Unıversıtesı Fızık Bolumu'nden Prof. Dr. ömur Akyuz yanıthyor "Surtunme" aslında çok karmaşık bır olaydır Katı cısımlerın yuzeylerının mıkroskobık yapısı engebehdır Ne kadar cılalanırsa cılalansın, en azından atom veya molekul boyutlarında engebeler kalır Bırbırtne surunerek hareket eden ıkı katı cısım, yuzeylerındekı engebelerın bırbırı arasına gırerek takılmaları yuzunden engelleyıcı kuvvetlere maruz kahrlar Esas ıtıbarıyla atomlar ve molekuller arasındakı her kuvvet elektromanyetık kökenhdır Dolayısıyla lyıce temele gıdılırse her turlu değme etkıleşmesı gıbı surtunme kuvveti de elektromanyetık kökenhdır Ancak basıt problemlerde, bu surtunme kuvveti, surtunen cısımlerın atommolekul cınslerı ve yuzeyın cılahhk durumuna gore değışen oranda olmak uzere yaklaşık olarak bu cısımlerı bırbırıne bastıran kuvvetle orantılı olarak kendını gosterır Değınılen pratıkte" sozunun anlatmak ıstedığı bu gorunurdekı ve yaklaşıklıktan doğan basıtleştırmedır . ödüllü Bulmaca Kutulardaki sayılar Bu hattakı sorumuz, arıtmetık ıhşkılerle ılgılı Örnek olarak verdığımız kutunun yanıtı, 22'dır 14, 7'nın ıkı katı, 16, 8'ın ıkı katı, 22,11'ın ıkı katıdır Öteki kutularda ıstenen sayıları bulabılır mısınız? 7 14 4 11 7 14 9 12 16 6 8 21 16 28 12 21 4 4 54 9 36 8 8 1 6 11 Bılmeceyı doğru olarak çözen 20 okurumuza "Blr Dönemin Tanıklığı" kıtabını armağan edıyoruz 9 3 11 30 4 7 9 1 I 1 27 Çözümler ve kazananlar Ne zaman aynı düzlemde ,80. olurlar? Radyoaktif maddelerin yarılanma süreci nedir? III oooooo «00*09 I« Istanbul'dan Celal Mordenlz soruyor "Radyoaktif maddelerin yarılanma süreleri neden blrbirlerlnden farklıdır? Bu radyoaktif maddelerin hangl özelllklerinden kaynaklanmaktadır? Benl radyoaktivite konusunda aydınlatabllir mlsiniz? Bu soruyu Boğazıçı Unıversıtesı Fızık Bolumu'nden Prof. Dr. ömür Akyüz yanıthyor Radyoaktif maddelerin yarılanma sürelerındekı farklılık, bunları oluşturan atomların çekırdeklerınde bulunan "fazlalık", enerjının ve çekırdek yapılarının farklılığından ılerı gelır Doğa, kararlı bır sıstemın mumkun en duşuk enerjı değerıne ınmesını tercıh etmektedır Bu yuzden, enerjı fazlalığı olan bır çekırdek, bu fazla enerjısınden, ıçınden bır tanecik veya elektromanyetık dalga halinde atarak kurtulur Ancak kauntum mekanığının ışaret ettığı doğa yasalarından bırısı olan "belirslzlfk llkesi", bu fazlalığın ne zaman atılacağının kesın olarak bılınmesını engel 0000 00 Gezegenlerın ilk konumunu 0° olarak kabul edersek, 27 hatfada 360°'hk dönuşunu tamamlayan en dıştakı gezegen 6,75 hafta sonra 90°'ye gelır Ortadakı gezegen ıse bu surede dönuşunun 3/4'luk bolumunu bıtırerek270°'yeulaşır 360°hk donuşu bır haftada tamamlayan en ıçtekı gezegen, 3/4 haftada 270°'ye gelır Dolayısıyla, uç gezegen ve Guneş 6,75 hafta sonra aynı doğru ustune gelırler "İnsanın Sekiz Çağı" kitabını kazanan okurlarımız E. Urungu özer DodurgaÇorum, Recep Çalı Kartallst, Ruhnaz Köksal Dıkmen, Ankara, Cesim Soylu Adana, Gülay Serdaroğlu Çorum Ayı Ayının boyaları akınca bembeyaz postu çıktı ortaya Çunku avcı ta Kuzey Kutbu'na kadar "uçmuştu " 10 mıl guneye gıttıkten sonra, doğuya (ya da batıya) 10 mıl gıtmış, yıne de kutuptan 10 mıl uzaktakı enlemde hareket etmıştı Tekrar 10 mıl kuzeye gıtmek, onu başlangıç noktası olan Kuzey Kutbu'na dondurecektı "Galıba arızayı buldum"