Katalog

K A N S E R A R A Ş T I R M A L A R I Köpekbalığı kansere çare mi olacak? • Köpekbalıklarımn kanser dahil çeşitli hastalıklara olağanüstü dirençli oldukları saptandı. • En güçlü kanser oluşturan maddelerle bile bu balıkta kanser oluşturulamadı. • Köpekbalığındaki bu bağışıklığm nedeni nedir? Ayrı yapıdaki karaciğeri mi? Tümör oluşumunu engelleyen kıkırdak yapı mı? Yazan: Marje Cannon Çeviri: Ata Bilgili vetlı bır kanserojen kımyasal maddeye maruz bırakan denız bıyokımyacısı Dr Carl Luer, yedı yıllık deneylerı sonucunda bu hayvanlarda daha bır tek tumore rastlamamıştır Smıthsonıan kuruluşunun yırmı yıl kadar once bu tur ıstatıstıklere başlamasından berı, tum dunyadakı kopekbalıklarında sadece altı tumore rastlanmış ve bunlardan sadece ıkı tanesının kötu huylu olmasından kuşkulanılmıştır Buna karşılık dığer balıklarda bılım adamları ve balıkçılar tarafından bınlerce tumör olayı saptandı Luer'e göre köpekbalıklarının sırrı bu bıhmsel gızemde yatıyor Araştırmalannı Florıda, Sarasota'dakı MOTE Denız laboratuvarlarında surduren Luer, laboratuvarın kurucusu "Bayan Köpekbalığı' olarak bılınen balık bılımcısı Eugenie Clarkın ızınden gıdıyor Laboratuvarın köpekbalığı kaynayan sulara yakınlığı, Dr Clark'ın da onculuğu ıle burasının köpekbalığı davranışı ve bıyolojısı uzmanlarının merkezı olmasını sağladı Luer, laboratuvara 1979'da katıldı ve köpekbalıkları ve onların yakın akrabaları olan vatozlar ve kedıbalıkları ıle ılgılenmeye başlamıştır Burada bu balıkların da yok denecek kadar az kansere yakalandıklarını buldu 38 yaşındakı bılım adamı şoyle söyluyor "Köpekbalıkları gerçekte sadece kansere değil, başka birçok hastalığa da kolay kolay yakalanmıyorlar. Bu gerçekten şaşırtıcıdır ' Denızlerın bu korkulu hayvanıyla ınsanlar arasında "dostluk dönemı mı" başlıyor? layca yakalayabılıyor, besleyebılıyor, kan orneklerını alabılıyor ve gerektığınde markalayabılıyor Zehırı kopekbalıklarına vermek ıçın yaptığı ış ıse sadece bır sardalyanın ıçıne aflatoxın B1 kapsulunu yerleştırmek ve balığı köpekbalığı elıyle yedırmek Köpekbalıkları duzenlı olarak toksın maddeyle beslenıyor ve haftada en az bır kez olmak uzere kan orneklerı alınıyor sıne baktığınızda en ustte beyın, goğus ve bağırsak dokularının bulunduğunu görursunuz Lıstenın en altında ıse kıkırdak dokuları vardır Gerçekten de kanser, kemık boyunca çok çabuk yayılır, ama eklem yerıne geldığınde durur, yanı kıkırdağın ıçıne gıremez Başlangıçta Luer'ın ustesınden gelmesı gereken onemlı bır problemı vardı Inceleme ıçın gereklı olan kıkırdağın azlığı Sadece 450 gr kıkırdak ıçın ıkı duzıne ınek gerekıyordu Luer'ın ıncelemelerı tek bır kopekbalığından 1 5 kg kıkırdak elde edılebıleceğını gosterdı Yanı köpekbalıkları en lyı kıkırdak kaynağıdırlar Bu yuksek kıkırdak oranı köpekbalıklarının kansere yakalanma olasılıklarının azlığında dığer bır etken olabılır mıydı9 Bu sorunun cevabını bulabılmek ıçın köpekbalığı kıkırdağı orneklerı toplamaya başlayan Luer, ınce ınce dılımledığı kıkırdaktan bır ozsu elde etmış, bundan sonra yaptığı araştırmada umduğu sonucu doğrulamıştır Köpekbalığı kıkırdağı özu gerçekten de yenı kan damarlarının oluşumunu durdurmuştur Luer, şımdı yeterlı zaman, yeterlı sermaye ve yeterlı araştırma ıle köpekbalığı kıkırdağı özunun saflaştırılabıleceğını ve tıpta kullanılmak uzere yeterlı mıktarda elde edılebıleceğını duşunuyor Luer'a gore kıkırdak, doğada var olduğu ıçın gelıştırılme açısından çok uygundur Kıkırdak ozu, tumor hucrelerı ıçın de hasta ıçın de toksık olmayacak, tedavıde kullanılan dığer bırçok kımyasal madde gıbı tumör hucrelerını oldurmeyecektır Sad6oe beyın kaynaklarını yok edecektır Kıkırdak bır gun tıpta kullanılacak olursa bugunku hemoterapık elemanlann yol açtığı zararlı yan etkılerı de gostermeyecektır Luer, "Şimdiki en onemli gorevimiz maddenin saflaştmlmasıdır" dıyor Bu tabıı kı önumuzdekı bır ıkı haftada çozulecek bır problem değıl Bu ış başarıldıktan son ra, saflaştırılmış madde laboratuvarımızın dışında çeşitli tumorlerı kontrol edebılmesı açı sından test edılecek Bundan sonra da ınsanlarda denenebılecek, amacım saflaştırılmış maddeyı önumuzdekı ıkı ya da beş yıl ıçınde elde edebılmektır Eğer Luer, bu bıhmsel gızemı çozebılırse çok korkulan kopekbalığının çok daha fazla korkulan bır hastalığa, yanı kansere karşı bır sılah olabıleceğı olcsılığını duşunmek gerçekten şaşırtıcıdır (Calyp9O Log) öpekbalıkları 400 mılyon yıldan berı varlıklarını surduruyorlar Bu kadar uzun sure yaşamlannı surdurebılmelerının nedenlerınden bırı de köpekbalıklarının son derece aktıf bağışıklık sıstem lerıne sahıp olmaları Köpekbalıklarının kanser de dahil çeşitli hastalıklara karşı dirençli oldukları bılınıyor, kopekbalıklarında ayrıca tumor oluşumuna da çok az rastlanıyor Köpekbalıklarının tumorlere karşı bağışıklıklarına ılışkın ıncelemeler Dr Michael Sigel'ın Mıamı Unıversıtesı Tıp Fakultesı'nde, köpekbalığı kanının normal şartlarda bıle çeşıtlı antıkorlar (savunma elemanları) ıçerdığını keşfettığı 6O'lı yılların başlarına dek uzanır Laboratuvar deneylerıyle, normal köpekbalığı serumunun bırçok değışık kanser hucresını yok ettığını keşfeden Slgel, "Ancak bunun kanser ıçın bır çozum olamayacağını bılıyorduk" dıyor ve köpekbalığı kanındakı bu aktıf elemanın bır ınsana ya da başka bır hayvana enjekte edıldığınde, kendısıne karşı koyacak antıkorların oluşmasına neden olacak bır proteıne benzedığını açıklıyor Köpekbalıkları uzerıne araştırması bu yazının konusunu oluşturan Dr Carl Luer de halen köpekbalıklarının kansere karşı olan bağışıklığını ınceleyen bırkaç araştırmacıdan bırısıdır 1970'h yılların sonlarında ve 1980'h yılların başında Massachusetts Teknolojı Enstıtusu'nde bıyokımya muhendıslığı profesoru olan Langer, ınek kıkırdağının yenı kan damarlarının buyumesını engelleyen bır madde ıçerdığını gosterdı Damar oluşumu durdurucusu (angıogenesıs ınhıbıtör) olarak da bılınen bu maddeyı tumorlu tavşan ve farelere enjekte ettığınde tumorlerın buyumesı durdu, fakat araştırmalarâ devam etmek ıçın yeterlı mıktarda kıkırdak bulmak zor oluyordu Çunku ınekler de dığer memelıler gıbı çok az kıkırdak ıçerırler ve bırbırlerınden tamamen bağımsız olarak Langer Luer de tum ıskeletlerı kıkırdaktan oluşan köpekbalıklarının daha lyı bır kıkırdak kaynağı olabıleceğıne karar verdıler Langer'ın çalışmaları, bır dana ıle karşılaştırıldığında kopekbalığının buyuk kıkırdağının yapı ağırlığı yuzdesı nedenıyle 100 000 katı daha fazla damar oluşunu durduran madde ıçerebıleceğını ortaya koydu Köpekbalıklarının kansere karşı şaşırtıcı bır dayanıklılıklan var Kopekbalıklarını kuv K Köpekbalığı karaciğeri Omurgalılarda karacığer, zehırlı maddelerden korunmayı denetler Ancak çoğu durumlarda ışler yo'unda gıtmez ve karacığerın kendısı çok daha tehlıkelı bır kımyasal madde oluşturur Bu olay aflatoxın B1 ıçın de geçerlıdır ve bırçok hayvanda karacığer bu maddeyı kanserojen bır şekle sokar Bu olay köpekbalığı karaciğeri ıçın geçerlı değıl Çunku onun karaciğeri tamamen değışık bır şekılde çalışır ve kanserojen madde oluşturmaz Luer'ın çalışmaları köpekbalığı karacığerının ınek karacığerıne göre kanser oluşturmada altıda bır daha az etkılı olduğunu ortaya koydu Luer bu durumun onemlı bır fark ve kuvvetlı bır delıl olduğunu söyluyor ve şoyle devam edıyor "Son soylenecek şey yuz kopekbalığının hıçbırının yedı yıllık araştırmam suresınce kansere yakalanmadığıdır Bır tumor başlangıcına benzeyen herhangı bır oluşum bıle gözlenmemıştır Eğer bu dozajları bır alabalığa verseydınız altı ay ıçınde ırı tumorler oluşturabılırdınız " Tıpta durum Laboratuvarda köpekbalıkları Luer, kopekbalıklarını doğada var olan en kuvvetlı karacığer kanserı yapıcısı aflatoxin B1 'e tabı tutuyor Doğal bır kufun urettığı bu madde, bazen tahıllara, fındıklara ve mısırlara zarar verır Uçuncu Dunya ulkelerınde aflatoxın B f ı n ınsanlarda en onemlı karacığer kanserı nedenlerınden bırı olduğu sanılıyor ve laboratuvar koşullarında da çoğu omurgalıda kansere yol açıyor "Kopekbalıklarında hangı koşullarda kanser yaratıp yaratamayacağımızı ve eğer yaratamıyorsak bunun nedenını anlamak ıstıyoruz" dıyen Luer deneylerınde 3250 cm uzunluğunda ve 3 ıle 5 kg ağırlığında genç dışı kopekbalıklarını kullanıyor Çunku bu köpekbalıkları yaşamlarının ılk yıllarında ufak kalıyorlar ve boylece laboratuvarda kolayca ıncelenebılıyorlar, ayrıca bu balıkların ellenmekten fazla rahatsızlık duymamaları da çalışmaları kolaylaştırıyor Luer onları ko Köpekbalığı iskeleti Köpekbalığı karacığerını ıncelemesının yanı sıra Luer, tahmınen kan damarlarının yayılmasını engelleyerek tumor buyumesını kontrol edebılecek bır maddeyı de arıyor Bu maddenın kaynağının da buyuk bır ıhtımalle köpekbalığı iskeletinın kıkırdak yapısı olduğuna ınanıyor Tumorler buyumek ıçın onemlı olçude kana gereksınme duyarlar Ve bırçok tumör çevrelerınde kan damarları oluşturarak kendı kan gereksınımlerını karşılayabıldığınden bu damarlar sayıca ve boyca arttıkça, tumorler de aynı ölçude gelışıyor Bunun kontrol yolu kan damarlarının yayılmasını engellemek, yanı ana besın maddelerını kesmektır Kan damarlarından tamamen bağımsız olan bırkaç dokudan bırı olan kıkırdak, ınsan kulağında, burunda ve eklem yerlerınde bulunur Leur, Bu konuda da şunları söyluyor 'Gerçekten ılgınçtır kı vucudumuzdakı tumör oluşması olasılığı fazla olan dokuların lıste