Katalog

BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ Çok kullanıcılı bilgisayar sistemleri ve Türkiye'de durum Haluk Dalgakıran Murat Üre ılgı kuvvettır" ## demıs Francıs v Bacon Bacon bunu soylerken 'sankı yırmıncı yuzyılın son çeyreğıni dıle getırıyordu Gunumuzde Batı toplumları endustrı toplumundan bılgı toplumuna geçış aşanvasındalar Yakın bır gelecekte toplumların gehşmışlık duzeyı endustrıyel uretımlerı ıle değıl bılgı uretımlerı ıle olçulecek Yırmı bırıncı yuzyılda sorun bılgıyı edınmek değıl onu en verımlı, en kısa surede kullanmak olacaktır Bılgıyı kullanmaktan kastedılen 1 Ham bılgıye duzenlı ve hızlı erışım (Verı tabanları) 2 Bılgının paylaşımı (Çok kullanıcılı sıstemler) Nedır çok kullanıcılı sıstemler? Duşunun kı, buyuk bır kutuphanedesınız ve bır kıtap okuyorsunuz Eğer başka bır kımse sız.n okumak ıstedığınız kıtabı okumak ısterse sızın okumanızın bıtmesını beklemek zorundadır Gerçekte bır okuyucu anlık zamanda kıtabın bır sayfasını okur Dığer okuyucular kıtabın değışık sayfalarına erışmek ısteseler bıle bu olanaktan yoksundurlar Bu kutuphane orneğı ıdeal bır tek kullanıcılı ortamdır Bilgisayar sıstemlerınde kutuphanelerdekı Bi kıtaplara karşıhk farklı yapıda kaynaklar var dır Bunları şu şekılde sıralayabılırız 1. Merkezi ışlem unitesi: Bılgısayarda kontrol ve matematıksel ışlemlerı yapan bı rım 2. Ana bellek: Bılgılorın anlık saklandığı ortam 3. İkincil Bellek: Bılgılerm sureklı saklandığı ortam (Dısk, teyp, dram vb) 4. Çevresel çıktı birımlerı: Bilgisayar çık tısının alındığı cıhazlar (Yazıcı, grafık çızıcı, termınal vb) Her kullanıcı temelde bu kaynaklardan bırını elde etmek ıçın bır yarış ıçındedır Fakat kural olarak bır kaynağı bır kullanıcının kullanması gerektığınden kaynaklar ıçın yarışan kullanıcılara bır hakem gerekır Bu hakeme bız işletim sıstemi adını verıyoruz Işletım sıstemının görevı kaynaklar ıçın yarışan kullanıcılara kaynaklan adıl bır şekılde dağıtmaktır lyı bır ışletım sıstemınden beklenen ozellıkler şunlardır 1) Kaynakların dağıtımı: Paylaşılan kaynakların belırlenen bır oncelık sıstemi doğrultusunda kullanıcılara adıl olarak dağıtımı Kaynak dağıtımının kullanıcıya hıssettırılmeden yapılması Guvenirlik. Kaynak paylaşımının hatasız yapılması Başka bır değışle kullanılan kaynağın hıçbır şekılde kullanılamaz hale getı rılmemesı Guvenlik: Bılgıden yararlanma hakkı kullanıcılar arasında farklılık gosterır Bu noktada ışletım sıstemıne duşen gorev ıstenılmeyen bır kullanıcıya kaynak sunulmamasıdır Orneğın, ozel yazışmalarını bılgısayarda saklayan bır kullanıcı doğal olarak yetkısı olmayan kullanıcıların bu yazışmalara erışmesını ıstemez Çok kullanıcılı sıstemler paylaşılan bırımlerın kapasıte ve hızlarına gore çeşıtlı gruplara ayrılır Bu gruplaşmayı etkıleyen unsunlar şunlardır 1. Merkezi ışlem unıtesının temel suratı ve komut dızesı 2. Ana belleğın buyukluğu ve buna erışım suresı 3. Ikıncıl belleğın buyuyebıleceğı azamı kapasıte ve bu belleğe erışım hızı 4. Sısteme bağlanabılecek çevre bırımlerın sayısı, çeşıtlılığı ve ozellıklerı Tahmın edılebıleceğı gıbı bu dort temel unsurun çeşıtlı şekılde bırleşmesı ıle farklı ozellıklerı olan çok kullanıcılı bJgısayar sistemleri bulmak mumkundur Ancak, çok kullanıcılı sistemleri, basıte ındırgemek açısından uç grupta toplayabılırız 1. Kuçuk boy sıstemler 232 kullanıcılı 2. Oria boy sıstemler 16128 kullanıcılı 3. Buyuk boy sıstemler 64 ve ustu kullanıcılı Genelde her bılgısayarı başka bılgısayarlara bır ağ topolojısı çevçevesınde bağlayarak paylaşılan bılgı ve olanakları yaygınlaştırmak mumkundur Ağ sıstemlerının en buyuk özellığı. her bılgısayarın merkezi ışlem unıtesı ıle ana belleğının kendıne aıt olma sı, buna karşın ıkıncıl bellek ve çevre bırımlerının ağdakı dığer bılgısayarlar tarafından verılen yetkılerçerçevesınde kullanılabılmesıdır Çok kullanıcılı sıstemlerın oluşturduğu ağ sıstemını bır adım daha ılerı goturduğumuz zaman, kendı ıçınde bır butun olan bilgisayar ağlarının, başka bilgisayar ağlarına bağlanabıldığını ve boylece bılgının daha yaygın bır kullanıcı kıtlesıne ulaşabıldığını goruruz Genel olarak çok kullanıcılı sistemleri bu şekılde tanımladıktan sonra bır de Turkiye'dekl duruma bakalım Turkıye açısından yukarıda anlatılan çok kullanıcılı sıstemlerden en çok kullanılanlar 1. Kışısel bılgısayardan oluşan bilgisayar ağları 2. Unıx ve Unıx benzerı sıstemler (Xenıx, Aıx, HP/UX vb ) Turkıye bilgisayar teknoloIisıne geç adım attığı ıçın, Turkıye'dekı çok kullanıcılı sıstemler ortamında bırçok sorun vardır Bunları şu başlıklar altında toplayabılırız 1. Turkçe çok kullanıcılı yazılım azlığı 2. Sıstem çok kullanıcılı olduğu halde, uzerınde çalışan yazılımların sıstemden yeterlı mıktarda yararlanmaması 3. Sıstemlerın verımsız kjllanılması 4. Çok kullanıcılı ortamı bılen yeterlı eleman azlığı Bu problemlerın tek çozumu ıse eğıtımdır Daha çok ınsana bılgısayarları onları ışlerınden edecek bır makıne değıl onların ışle rım kolaylaştıracak bır araç olduğunu anlatabılırsek ve daha çok ınsanı bilgisayar konusunda eğıtırsek bılgısayarda Batı standartlarını yakalamamız ıçın hıçbır engel kalmaz PROMAKS ENTECRE PROMAKS ENTEGRE ile TOVVER'da NCR YETKILI BAYIİ •Fonksiyonel yapı •Esnekuygulama •Denenmişlik, ^r ^^ BİLGİSAYAR ve ELEKTRONIK CIHAZUR PAZ. ve TIC A.Ş. SATIŞ. Valikonağı Cad. Osmanbey Apt. 117/6 Nişantaşıİstanbul Tel: 140 52 90 146 77 36 146 59 63 131 14 20 Fax: 141 65 39 Telex: 39648 Prx tr