Katalog

K A R S I P S İ K İ Y A T R İ T IP sadece buzulun gorunen kısmıdır Sadece çağdaş toplumun tıpsallaşmasının derın bır hareketının karıkatursel açıklaması ve ınsanı ozgur ve sorumlu bır kışı gıbı gormenın gerı çevrılmesıdır "Çağdaş loplumun 'kışılıksızleştırme'sınde Freud ve ona bağlı psıkanalıstlerın tarıhsel ağır bır sorumlulukları vardır" dıyor Szasz Freud ne dıyor bıze 9 Bız eylemlerımıze gerçekten egemen değılız Çunku bılınçsız (bılınçaltı) ıtkılerle hareket edıyoruz Hareket eden bız değılız, bızım lıbıdomuz ya da odıp çelışkımız O halde kendımızı tanıyamayız Freud mantığını ızlersek sadece psıkanalıst ya da psıkıyatr bızım kım olduğumuzu bılır Odıp çelışkısı gıbı eğretılemeler yaratarak Freud gelecektekı tum psıkanalıstlere sozde bılımsel bır guç vermıştır Öyle bır sonuca vardık kı lıbıdo ya da ödıp çelışkısının gerçek nesne gıbı var olduklarına ınandık Halbukı bunlar sözsel yaratımlardır Sivil savaş ihtiyacı mı? Szasz'a gore "Freud ne yaptığını biliyordu. Parayı ve gücu arıyordu. Her Ikislni de elde etti. " Freudcu psıkanalıstlerle tartışma yapıp yapmadığı sorulduğunda Szasz şoyle yanıtlıyor "Hayır Onlar ıçın ben olu bır kışıyım " Psıkanalız psıkıyatn gıbı ehndelığı ınkâr elmeye ve kışısel sorumluluğu gerıletmeye yarar Örnek mı? Szasz'a gore hırsızlar eskıden eylemlerınden sorumlu sayılırlar ve oyle yargılanırlardı Ama hırsız "kleptoman" (çalma hastası) olursa, hırsızlıktan sorumlu olmuyor Bılmedığı ve denetleyemedığı ıtkılerle "dışarıdan" hareket etmıştır Bu duşunce şımdı yangın çıkarana (pıroman), oyuncuya, sıgara ıçene de uygulanıyor Szasz esrar konusunda şunu dıyor "Dıkkat ettınız mı, Batılı hukumetler 25 yıldır esrara karşı sozde bır 'savaş' yurutuyorlar, ama hıcbır zaferlerı yok " Szasz hep soru soruyor, ama hemen kendı yanıtını verıyor "Bu savaşı sevdıklerınden ve kazanmak ıstemedıklerınden" Her toplum tercıhen bır sıvıl savaş yurutmek ıster 1920'h yıllarda ABD'de yasaklama ıle, bu, alkol kaçakçılarına karşıydı Bugun esrar kaçakçılarına karşı Hem de aynı kanıt, aynı sılah, aynı kahraman ve aynı kotulerle Ve aynı etkınlıkle Hıçbır zaman bu polıtıkaların başarısızlığı uzennde durulmadı Bu savaşımlar bıze fazla tehlıkesı olmayan ve vıcdanı rahatlatan ucuz bız kahramanlığın goruntusunu verıyor Amerıkan uçakları Bolıvyalı koylulerı bombalıyor Nıye? Koka urettıklerı ıçın Herkes bunu lyı buluyor Esrara karşı bu savaşın sonucu n e ' AIDS'ın yayılması Szasz'a gore şırıngaların serbestçe satılmasını yasaklasaydık, AIDS bu şekılde hızla yayılmayacaktı XIV yy 'dakı buyuk veba salgınıyla benzetme yapıyor Kedıler olduruldu Çunku kedılerın ıçıne şeytan gırmıştı Fareler de çoğalarak her tarafa vebayı yaydı Yuzyıllık bır ara ıle aynı nedenler aynı sonuçları doğurdu Esrara karşı bu yararsız savaş sadece esrarın yasallaştırılmasıyla bıtebılır, aynı alkole karşı savaşın Ikıncı Dunya Savaşı sonunda yasaklanmasının kalkmasıyla sona ermesı gıbı Fakat bu savaşa ara vermek ıçın onu çoksevıyoruz Ayrıca moral bıryararı var Esrar ıçenın eylemlerınden sorumlu olmadığını ve onun da bır akıl hastası olduğunu bıze ınandırıyor Esrar ıçenın de bır gun serbestçe esrar ıçmeye karar verdığını kabul etmek ıstemıyoruz Yanı kendını ortadan kaldırması Esrar ıstemdışı bır hastalık değıl, tumuyle yaşama guçlugune karşı koymanın kararlı • bır bıçımıdır Fakat bız yaşama guçluğunu tedavı edemedığımızden, esrar ıçenı ya da ıntıhar edebıleceklerı tedavı edıyoruz Szasz Camus'nun şu tumcesını soyluyor "Intıhar onemlı tek felsefı sorundur" Fakat buna bıle gozumuzu dıkerek bakamıyoruz O halde psıkıyatrlar ıntıhar adayını tedavı edılmesı gereken bır akıl hastası olarak gorduğunden bıze hızmet edıyorlar Guzel olan bır yaşamı normal bır kışı nasıl bırakıp gıdebılır? Bunun ıçın delı olmak gerekır Topluma "normal" ınsanlar sağlamak ıçın delı olması gerekır Szasz'ı ciddlye almak gerekir mi? Soyledıklerı açıkça sıstematık ve çoğu kez de şaşırtıcıi Insanın aklına hemen bınlerce ıtıraz gelıyor Bunlar Szasz'a karşı gelmemızı sağhyor, ama dedıklerını tumuyle çurutemıyor Szasz çağdaş toplumların tıpsallaşmasının derın sonuçları uzerıne duşunen ender aydınlardan bırı Ayrıca yalnız olduğundan, tasa duyuyor "SSÇB'ye bakın Komunıst rejımı sevmedıklerı ıçın psıkıyatrık hastanelere yatırılan ayrılıkçı aydınlara uzuluyoruz Sovyet ıktıdarına karşı koymak ıçın gerçekten delı olmak gerekır Batı'da bız henuz bu aşamada değılız, ama toplumumuzda yaşamak ıstemeyen esrarkeşı ya da şızofrenlı hastayı ya da bu toplumdan kaçmak ısteyen, ıntıhar etmek ısteyenlerı tedavı edıyoruz " Szasz'a gore Doğu ıle Batı arasında psıkıyatrının kullanımında bır derece farkı var, ama ozunde aynı Doğu ve Batı'da psıkıyatrlar devletın adamlarıdır Ve devlet ucretlerını oder Uçuncu Dunya'nın yenı devletlerının psıkıyatrıyle ılgılenmelerı ve bununla ılgılı hastanelerın çoğalması rastlantı değıldır Hatta akıl hastalığı kavramını bılmeyen toplumlarda bıle (Japonya'ya bu kavramı Amerıkalılar 1945'te soktulart akıl hastanesı dıktatorlerın hoşuna gıder "20 yy 'ın aynı zamanda sıyasal totahter rejımlerın ve psıkıyatrının yuzyılı olması rastlantı mıdır?" dıye soruyor Szasz Kamu sıgorta sıstemlerı hasta ıle doktor arasındakı kışısel ılışkıyı yıktıkça, doktorlar da sıyası ıktıdarın ajanları olacaklardır Kuba'da durumun boyle olduğunu ve doktorların halkı aynı anda ızleyıp tedavı ettıklerını soyluyorum Pekı toplumun tıpsallaşmasına nasıl karşı koymalı? Szasz'a gore "hastalar orgutlenmelı, savunma sendıkaları olarak Psıkanalızın ve psıkıyatrının sozcuk aşırılığını açıkça soylemelı Ayrıca hasta olmayan kışılerı baskı altında tutmaktan ve tedavı etmekten vazgeçmelı " Şeker hastalarına umut angerhans adacıkları vucudumuzda pankreas bezının ıçıne yayılmış gerçekten adacıklar bıçımınde hucre topluluklarıdır Içerısınde farklı fonksıyonları ustlenmış değışık hucreler bulunur Bunların en onemlılerı ınsulın salgılayan B, glukagon salgılayan A somatostatın salgılayan D hucrelerı ve pankreatık pohpeptıd salgılayan PP hucrelerıdır Ayrıca son yıllarda bu adacıklardan salgılanan bır çok hormon ve hucrelerın aralarına yerleşmış sınır uçlarından salgılanan kımyasal ıletıcıler tarıf edılmıştır Fakat butun bunların ıçerısınde en onemlisi insulin hormonudur. Bıhndığı gıbı hormon un vucutta yokluğundan veya yetersız salgılanmasından şeker hastalığı meydana gelır Şeker hastalığının çeşıtlı tıplerı olmakla bırlıkte Tıp I adı verılen ve ensulıne bağımlı olan tıpınde hasta her gun ınjeksıyon yoluyla ınsulın almaktadır Bır ınsanın sureklı, gunde ıkı kez ınsulın enjeksıyonu olması bıktırıcı bır olaydır Ayrıca uzun surelı takıp edılmış şeker hastalarının buyuk bır bolumunde hasta ınsulın tedavısını ne kadar lyı uygularsa uygulasın, şeker hastalığının damarlarda, bobreklerde, gozlerde oluşturduğu hasar yıne de meydana gelmektedır Bunun uzerıne araştırıcılar pankreas organ transplantasyonu yolunu denemeye başladılar Bır grup ıse, organın tumu yerıSabah dokuzda başladı goruşmemız Şımdı saat dort Szasz "Ne yapalım şımdı?" dıye soruyor "Bıtırelım, Parıs'e donmem gerek" dıyorum O da "Daha konuya yenı gırdık Syracuse'e gerı gelmen gerek" dıyor Soz vermıyorum (Le Figaro Magazlne) Langerhans adacıklarına, vücudun içinde uygun bir yer bulunması halinde, şeker hastalığının kesin çözümii sağlanabilecek. ne bır parçasını nakletmeyı yeğledı Fakat Bio. Dr. Tıtncay Altuğ Prof. bu tıp nakıllerde pankreasın sındırım enzımDr. A. Sevim Büyükdevrim. lerını salgılayan kanalı, damar eklemelerın L dekı komplıkasyonlar ve doku reddı buyuk sorun yaratıyordu Bunları aşabılmek umuduyla pankreas organının ıçersınden Kollajenaz sındırım teknığıyle ızole edılmış adacıkların naklı yoluna gıdılmeye çalışıldı Uzun zamandır, şeker hastası yapılmış deney hayvanlarında yurutulen Langerhans adacık nakli çalışmalarında kan şekerınm ayarlanması konusunda oldukça yuz guldurucu sonuçlar alınmıştır Fakat elde edılen sonuçlardakı lyılık, nakledılen adacık dokusunun alıcı vucut tarafından reddedılmesı nedenıyle oldukça kısa surelı olmaktadır Bu aşamada araştırıcılar Langerhans adacıklarını vucudun hangı bolgesıne koyarsak reddını önlerız veya gecıktırınz sorusunu yanıtlamaya çalıştılar Ilk çalışmalarda ızole edılen adacıklar doğrudan dıabetık deney hayvanının karnı ıçersıne verılmıştı ve kısmı bır lyıleşme ve hızlı ret olayı gorulmuştu Daha sonra çalışmalar karaciğer ve dalak ıçıne yonlendırıldı Buradakı mantık Langerhans adacıklarını, ınsulının esas etkı gosterdığı yere koymaya dayanıyordu Gerçekten ınsulının glıkoz regulasyonunda etkı yerı karaciğer hucrelerı ıdı Nıtekım bu bolgelere adacık naklınden sonra hızla kan sekerı duzelmesı goruldu Fakat yıne doku reddı çok hızlıydı Daha sonra bobrek kapsulu altına adacıkların yerleştırılmesının bağışıklık sıstemınden adacıkları koruyacağı ılerı suruldu ve çalışmalar başladı Sonuçta gerçekten bu bolgeye yerleştırılen adacıklar ve dalak ıçersıne yapılan nakıllere gore daha geç reddedıldıler, ama bu sure farklı çalışmalarda değışmekle bırlıkte çok buyuk bır anlamlılık getırmedı Butun bu sonuçlar, araştırıcıların dıkkatını vucutta kan ıle bazı organlar arasında barıyer denen yapıların bulunduğu bolgelere çektı Organların damar endotelındekı bu barıyerlerden buyuk molekullu maddeler geçemez, dolayısıyla bu bolgelere konan hucrelere kan dolaşımındakı yabancı cısımlenn reddıne neden olacak faktorler ulaşamaz Özellıkle bu olay ınsulıne bağımlı şeker hastalarında ıkı mıslı onem kazanmaktadır Çunku bu hastaların kanlarında hastalığa neden olan kendı pankreas dokularına karşı oluşmuş antıkorlar bulunmaktadır Bu antıkorlarda eğer yenı pankreas hucrelerıyle karşılaşırlarsa onları da kısa zamanda ortadan kaldırabılırler Buna eğer yabancı cısım reaksıyonu da eklenırse olay daha da hızlanır ve bu hucrelerı bağışıklık sıstemınden saklamanın gereğı ortaya çıkar Bu amaçla deney hayvanlarında yapılan çalışmalarda, ızole Langerhans adacıkları testıs ıçersıne, goze ve son olarak da beyın ıçersıne bazı bolgelere yerleştırılmeye çalışılmaktadır Bu sonuç gerçekten hucrelerın burada reddedılmekten korunduğunu gostermıştır Buna karşılık dığer barıyelı bolgelerde korunma beyındekılerle aynı duzeyde bulunmamışlardı Bu şekılde deneysel aşamada da olsa dıabetıkler ıçın yenı bır umut doğmus olarak kabul edılebılır I , T. Szasz kimdir? Karşı psıkıyatn akımının en önde gelen ısımlerınden Thomas Szasz, New York Eyalet Unıversıtesı'nde psıkıyatn profesöru Nevrozların açıklamasında "oyun" teorısını ılk ortaya atan kışı 1961 de yayımladığı "Ruh Hastalığı Mıtı" adlı kıtabıyla psıkıyatnye eleştırılerını formule ettı Psıkıyatrıyı çeşıtlı mezheplerı olan bır dın, kendısını de psıkıyatrık ateıst olarak tarıf eden Szasz'ın eleştırılerının merkezını zorunlu hastaneye yatırma ve zorunlu tedavı oluşturuyor Psıkıyatrının gorulen luzum uzerıne ıcat edıldığını one suruyor Psıkıyatrık sorunların hıçbırısının hastalık tanımına uymadığını, çunku anatomık ve genetık bağlamdan yoksun olduğunu soyleyen Szasz bızzat psıkıyatrıst olarak çalışmasının "talep uzerıne" olduğunu belırtıyor Hasta ıle terapıst arasında bır sozleşme olduktan sonra sorun yok Szasz'ı eleştırenler onun ıçın yenı sağcı dıyorlar "Bırakınız yapsınlar"cı bır ekonomık duzenden yana olduğunu belırten ve psıkıyatrık sorunların serbest pazar ekonomısı ıçerısınde yer alması gerektığını soyleyen Szasz, psıkıyatrık hastalıklarda devlet bakımı ve desteğıne karşı çıktığı ıçın sosyal polıtıka savunucuları tarafından suçlanıyor Karşı psıkıyatn akımı uyelerı ıçınde goruşlennı gunumuze kadar en az deöısıklıkle surduren kışı de Szasz Eylem sorumluluğu Fakat Dr Szasz da psıkoterapı ıle uğraşıyor Buna ne yanıt verıyor "Ben hıçbır zaman ılaç vermem Eğer ısterse ılacı elde etmesı ıçın doktoruna nasıl yalan soylemesıgerektığını oğretıyorum Fakat bugun afyon ve morfın elde etmek zor bunlar en lyı urunler Bırı bunalıma, dığerı ağrıya karşı " Fakat bu basıt ılaçlar tıpsal gucun ışıne yaramaz Rıza gösteren yaşhlar arasında psıkıyatrının ya da psıkanalızın yapılrnasına karşı değılım Ama bunların bılımsel karakterı olmadıklarını da bılıyorum Bu baskıdan karşılıksız kurtulmayı onermıyor Szasz Özgun ınsanlar toplumunda herkes eylemlerınden sorumlu olmalı ve ona gore cezalandırılmalı Esrar ıçen bırı cınayet ışlıyorsa cınayetten yargılanmalıdır, esrardan değıl Kleptoman çalıyorsa, pıroman yang.n çıkarıyorsa, herkes yasanın kılıcından geçmelı ve cezalandırılmalıdır "XVIII yy 'ın lıberal fılozoflarının son mıraçısı mıyım, dıye kendıme soruyorum" dıyor Szasz Onlar da yasanın sertlığı ve evrensellığının kışısel ozgurluklenn koşulları olduğunu soyluyorlardı Fakat fılozoflar psıkıyatrlar onunde ıstıfa ettıler " 13