Katalog

S O R U N YA N ITLA Y A L I M BİLİM KÜLTÜR Bır okurumuz, "Bağırsak kurtları vucuda bulaştıktan sonra onlardan kurtulmak olanaksız mı?" dıye soruyor Bu soruyu gastroenterolojı uzmanı Dr Örsan Günoz yanıtladı Bağırsak kurtlarından kurtulmak mumkundur, ama cınsıne gore değışır Bu kurtlar ıkı uç kelımeyle sayılarnayacak kadar çoktur Turkıye'de ıse coğrafı dağılıma göre bırkaç çeşıdı vardır Bu kurtlardan kurtulmanın yolu tabıı kı ılaçlardan geçer Ama öncelıkle hıjyen şartlarının yerıne getırılmesı gerekmektedır Tuvalet sonrası temızlık çok onemlıdır Tuvalete gırdıkten sonra ellerın çok lyı ytkanması gerekmektedır Hatta tırnak dıplerının fırçalanması, çığ olarak yenen sebze ve meyvelerın lyıce yıkanması gerekmektedır Bu kurtlardan ılaçlarla kurtulmak mumkundur, ama ınsanlar hıjyen şartları fazla önemsemedıklerı zaman kendı kendıne bulaştırması da mumkun olmaktadır Kurtlardan kurtulmanın ımkânsızmış gıbı görunmesının nedenı budur Bağırsak kurtları AFT ağrısı Kızıltoprak Istanbul'dan Nazif Seçllmış ın soıusu >oyle "Ben agzımdaki AFT'lardan dolayı çok acı çekiyorum. Artık hıçbır şeyden zevk almaz oldum. Son 1 yıldır bu yaralar çıkıyor Ne yapılabılır? Bu soruyu Istanbul Unıversıtesı Cerrahpa şa Tıp Fakultesı Cıldıye Bolumu'nden uz manlar yanıtladı Kesın bır şey soyleyebılmek ıçın oncelık le hastayı gormek gereklı Çunku ağızdakı yaraların çok çeşıtlı nedenlerı olabılır Soz konusu hastanın ağzındakı yaralar AFT ol mayabilır Başka bır hastalığın belırtısı ya da vıtamınlerın etkısı olabılır Ama AFT nede nı bılınmeyen rahatsızlıklardandır Bu yuz den kesın tedavısı de yoktur Ağız boşluğu nun çeşıtlı yerlerınde bu yaralar görulebılır Yanakta, dudak ıçınde damakta çıkabılır Ancak ağrısı gıderılebılır Hastanın herhangı bır hastanenın Cıldıye Bolumu'ne başvurması gerekmektedır Kan ihtiyacını kendin karşıla Vehbı Belgıl tasozumuz, bır gerçeğı ıkı'şekılde vurguluyor Kabahatı samur kurk yapmışlar, karakışta kımse sırtına almamış" yahut Kabahatı gelın yapmışlar, kımse koynuna almamış ' Bunun ıkı nedenı var "Ben hıç kötu bır şey yapmam, her şeyın en lyısını yaparım Kabahatı başkaları yapar Çunku onlar esmer undan yaratılmış kımseler, ben ıse beyaz undan, has undan " Ikıncı neden, kabahatlı bıle olsa, kımsenın, suçlu sandalyesınde sureklı oturmak ıstememesı Bu konuda yuzlerce örnekten bır tanesı, AIDS denen bır tur bulaşıcı kanser Hastalık, SO'lı yılların başında Amerıka'nın Boston kentınde eşcınseller arasında goruldu, oradan dunyaya yayıldı sessız ve derınden Ama Amerıka, kabahatı once Tahıtılılere, sonra Afrıkalılara, sonra da bır tur yeşıl maymuna yukledı A DUŞUN Gamze Hulya ve Melıs yaşlarından soz ederlerken aşağıdakılerı soyledıler Gamze 22 yaşındayım Hulya'dan ıkı yaş kuçuğum Melıs ten bır yaş buyuğum Hulya: En gencımız ben değıhm Melıs ıle yaş farkımız uç Melıs 25 yaşında BUL Melis Ben Gamze'den kuçuğum Gamze 23 yaşında Hulya Gamze'den uç yaş buyuk Her kızın soyledıklerı uç cumleden yalnızca ıkısı doğrudur Kızların yaşlarını bulabılır mısınız? Bılmeceyı doğru olarak çözen 20 okurumuza "Ulusların Yeni Zenginliği" kıtabını armağan edıyoruz Kaç yaşında? İlk AIDS testleri Hastalığın yayılması, Amerıka'yı, bu "kendı yarattığı1" hastalığa karşı onlem almaya zorladı İlk testler nısan 1985'te başladı Bu arada, hastalığın sadece temasla değıl kan alıp verme (transfusıon) ıle de geçtığı anlaşıldı AIDS testınden temız çıkmış bırının kanının tehlıkesız olması gerekırdı Ama temız testlı kanlardan da hastalık geçtığı saptandı Amerıkan Mıllı Sağlık Enstıtulen'nce 1986'da toplanan bır panel kan naklı yolu ıle hastalığa yakalanma olasılığının 10 000'de bır olduğunu ortaya koydu Buna göre her yıl en az 25 bın kışı kan naklınden hastalık kapıyor Buyuk, çok buyuk bır sayı Bunca teste, onleme rağmen vırus nasıl oluyor da geçıyor? Yıne yukarıda sozunu ettığımız panele göre her yıl kan veren 8 mılyon Amerıkalıdan 120'sınde AIDS vırusu var Bunlar, hastalığın ilk aşamasındakı kımseler Vırus, "antıbody" oluşturacak şekılde tahrıbata henuz başlamamış bu gıbılerde Yanı, testın temız çıkmasına rağmen kan temız değıl Hastalığın kan naklı ıle geçmesınde başka bır olay da rol oynuyor Katlı dızı (geometrık dızı) şeklınde Kan, olduğu gıbı değıl de alyuvar, akyuvar gıbı alt bölumlere ayrılarak verılıyor Alyuvara ıhtıyacı olana kanın sadece alyuvarı, akyuvar gereksınmesı olana sadece akyuvar kısmı verılıyor Bu yolla, aynı kan bır çok kışıyı AIDS'lıyebılıyor Bu durumda kan naklının tehlıkesız şekıllerının neler olabıleceğı uzerınde durulmuş Buna göre, en garantılı kan, amelıyat olanın kendı kanı olarak saptanmış • Hastanın kendı kanını kendının bırıktır mesınde başka bır yontem de "kan sulandırma" (haemodılutıon) Bunda, amelıyatın başlaması ıle bırlıkte hastadan şışelerce kan alınıp yerıne temız "tuzlu su" verılıyor Amelıyattan sonra kan, gene sahıbıne verılıyor Bu yolla, hasta, oksıjen taşıyan alyuvarlarla beslenmış oluyor Amelıyatta hastaya geçıcı olarak verılen tuzlu sulu kanda bu kadar bol alyuvar bulunmuyor • Hastanın kanını kendınde kullanmanın başka bır yöntemı de amelıyatta kaybedılen kanın hemen toplanması Bunda, hastaya tuzlu su verılmıyor Hastadan akan kan ozel araçlarla damlası damlasına emılıp fıltreden geçırıldıkten veya kımyasal yollarla yıkandıktan sonra yıne hastaya verılıyor Ancak yontem, karın amelıyatlarında pek uygulanmıyor Bağırsaklardakı mıkropların tehlıke yaratmasından korkuluyor Amerıkanın Vırgınıa eyaletının Faırfax Hastanesı'ndekı açık kalp amelıyatlarında bu yöntem başarı ıle uygulanıyor Sonuçta, pıyasa kanına daha az gereksınme duyuluyor Başka bır yarar da ateşın (fever) azalması, tansıyonun aşırı duşmesının onlenmesı Hepatitis türleri ' YÛlyılda, ABDKaAuda sınırında, Comşu ıkı itıft arantıda. a,$iitrm% AmerıkaUv, Kanaiı dolanm dewlu< tdıp, m K anada fjolannı 90 stnt japmışldr Kanadalıldr da hmtn 'i \o dtvatuasyon ıyapıpJ br AM> <Wovı« 9° soıt y<jpmısl<v Bu Oruda uynnıfc. bır Kanadalı, ^ Aldı» bır karuda doları genye. dimmuj lara yr 10 s&rHk bır ıçb ıçmış fara olarak bır AÜ> 60ları Böytec* a^atna kafcnr o fcva(a,br bu para ustö <Aanx\t fer Çözümler ve kazananlar Kimİn çocuğu? Barış, Leyla, Ahmet Cuneyt, Dılek, Haluk Davut, Belgın, Vehbı "Zamanın Kısa Tarihi" kitabını kazanan okurlarımız Huseyın Doğan Istanbul, Yaşar Çelikkol Bursa, Hayrettın Unsal Adana, Şerif özcan Ankara, Ahmet Turan Guven Izmıt, A.Sedat User Izmır, Özden Kalkay Istanbul Desen Yaman Tekırdağ Umlt Yener Iskenderun Hatay, Ferah Karabulut Ban dırma Hulya Incı Bostancı Ist Necatı Genç Nışantaşı Ist Başar Şlmşek KaracasuAydın, Ş.Aydan Koçak Bakırkoyist, Sermet Somunkıran, Acıbademlst, Nlzamettın Insel Ankara Muhammet Can Samsun, Kemal Metlner Istanbul, Buket Alagoz BurhanıyeBalıkesır, Ummugulsum Altındağ BanazUşak Kendi kanını biriktlr • Bugun kan bozulmadan 42 gun saklanabılıyor Amelıyat geçırecek hasta daha bır buçuk ay önceden kendı kanını kendıne ' bağışlıyor" Boylece, Amerıka'dakı uygulamaya göre altı bırım kan topluyor (amelıyat ıçın 3 bırım yetıyor) Hatta doktorlar, 8 yaşındakı bır çocuğun dahı kendı kanını bırıktırebıleceğını soyluyor(70 yaşındakı kalplı hastaların da) Ancak bu gıbılerın onceden ve sonradan demırlı besınler alması gerekıyor Kansızlık çekmemelerı ıçın Devalüasyon içkı paraları bar sahıplerınden çıktı Örneğın Amerıkalı bar sahıbı 90 sent yerıne verdığı 1 Kanada Doları ıle sınırın ötesınde 1 dolarlık mal alabılırdı Oysa 90 Amerıkan Sentı ıle bu alışverışı yapamaz Sonuçta Amerıkalılar da, Kanadalılar da uyanık Kanadalıya vermelerı gereken 90 sentten çok fazlasını verdıler, ıçkıler bedavaya geldı Hastaya kendı kanının verılmesı yalnız AIDS'e karşı değıl, başka hastalıklara karşı da korunmayı mumkun kılıyor Bu başka hastalıklardan bın de "hepatıt 'ın NANB şeklınde (yanı nonA ve nonB) ortaya çıkıyor Her yıl 34 mılyon Amerıkalıya kan verılıyor Bunların %710'unda hepatıt göruluyor, bunun da NANB şeklı (%90 hallerde) Hastalık her zaman cıddı olmuyor, fakat kronık karacığer ıltıhabına veya sıroza (Ataturk'un hastalığına) yol açabılıyor Şunu belırtmelıyız kı hepatıtın bu NANB şeklı hakkında tıp bugun çok fazla blr şey bılmıyor Yanı, hastalığın "A" turu de, " B " turu de olmadığı bılınıyor Fakat, hangı vırus veya mıkrobun buna yol açtığı kesınlıkle bılınmıyor Bu yuzden, Amerıkan kan bankaları, bundan böyle, kan urunlerının NANB turu hepatıte karşı da testten geçırıleceğıne karar vermışler Ancak şunu da hemen belırtıyorlar kı bu testler, hepatıtın öbur turlerındekı veya AIDS'tekı gıbı tam sonuç vermıyor Bu yenı tur test, şu anda kan verenlerın %5'ını saf dışı bırakacak ve sonuçta kan urunlerının bıraz daha pahalılanmasına neden olacakmış Işte butun bunlar, herkese kendı kanının verılmesı yöntemının bugun ıçın en uygun yontem olduğunu ortaya koyuyor Başka bır sorun Hastaya, bır yakınının kanı testsız venlemez mı 7 Bu da tavsıye edılmıyor Bu yakınlar, çok kez, hastalıklarını yakınlarının bılmesını ıstemedıklerınden durumlarını gızlıyor Kıssadan hısse, oykuden ders almak anlamına kullanılıyor dılımızde Bugun varlıklı bır çok kımse, en ufak bır hastalık ıçın bıle hemen Amerıka'nın yolunu tutuyor Her şeyın hası orada dıye Ama göruluyor kı durum oyle değıl Hastanın kendı kanının kendı ıçın bırıktırılmesı bıle pıs şırıngalar, ığnelerle nasıl tehlıke yaratabılıyor? Maksat lyıleşeyım dıye hastalanmaksa bu kadarını bız de yapıyoruz Bır de ustune mıl yonlar vermeye gerek yok U 75