Katalog

BİLİM POLİTİKASI HAFTANIN GÜNDEMİ Amerika, Bilim Avrupası'ndan endişeli ABD, Avrupa'da bilimin gelişmesi üzerine özel bir rapor hazırlattı. Amerikalılar kendi dışlarında hem de etkin bir bilimin doğduğunu ilk kez kabul ediyor. Çeviren: Burçin Tunahoğlu bir bılım Avrupası oluşacağını kabul etmek gerekır vegunumuzde durum bunu kanıtlar nıtelıktedır 8 u Avrupa'nın nasıl bir şekıl alacağı sorusuna gelınce, ortada başlıca bir tek örnek vardır Amerika Bırleşık Devletlerı Fakat kımse bu ulkenın başarısının kesın olduğunu soyleyemez Bırleşık Devletler dunyada en yuksek dış borca sahıp ulke ve ışsızlık oranı da çok yuksek Ne var kı butun bunlar Amerıka'nın çok cazıp bir örnek olarak kalmasını engellemıyor Savaştan sonra uzun yıllar boyunca Amerika Bırleşık Devletlerı'nın, araştırmanın tum dallarına hâkım olduğu fıkrı ken dını korumuştu En buyuk billmsel buluşların çoğu kez ABD'de gerçekleştığıne ve bunun aksı durumlarda da ABD'nın kısa bir zaman ıçınde duruma hâkım olacağına ınanılıyordu Kısaca Amerıkan bılımsel topluluğu gerçek bir şovenızm sergılemekteydı tır Oysa Amerıka'ya gıden bir Avrupalı bu yuk bir unle doner Dahası Amerıkalı araş tırmacıların seyahatlere harcayacak çok paraları yoktur ve buyuk bir çoğunluğu ço ğu kez Ingılızceden başka dıl bılmezler Ve tabıı karşılaşacakları çalışma şartlarındakı belırsızlıkler yerıne kendı ulkelerındekı kesıh yol ve karıyerlerı ızlemeyı yeğlerler Ne var kı Amerıkalı, artık kendı dışında da bir bılım olduğunun farkında ve bu uya nış Amerıkan bılımını etkılıyor Sovyetler'de bilim ve Avrupa Sovyetler de bılım, kendını her zaman Avrupa ve dunya bılımımn bir parçası olarak gormuştur Savaştan öncekı bırkaç yıl ve savaştan sonrakı bir on yıl boyunca uluslararası ılış kıler ve araştırmacılar arasındakı kışısel bağlar zedelenmış olmakla bırlıkte buyuk ölçude yabancı eser Rusçaya çevrılerek bılımsel çalışmalara destek sağlamak amaçlanmıştı 1956 yılından sonra'bırçok Sovyet araştırmacının çalışmaları Nobel Odulu ne layık goruldu Bu yıllarda dış ul kelere stajyer olarak yollanan genç araş tırmacılar, bugun Avrupada bılımsel çalış maları yonlendırenler ara&ındadır Bu ne sıl dunya mılletlerı arasındakı bılımsel alış verışın önemını bırçoğumuzdan çok daha lyı kavramıştır Fakat ne yazık kı, ılerlemek ıçın çok gereklı olan bu tur p'ışverışler gıt gıde azaldı Bu gerek ulkenın ıç sorunla rından ve gerekse bılımsel ılışkılerın bir za man sonra bir tur polıtık baskı aletı halıne gelmesınden kaynaklanıyordu Her ıkı du rumda da kaybeden araştırmacı bılım adamları ve dolayısıyla bılım oldu Son senelerdekı turlu buyume sorunu na karşın, Sovyet bılımı, herkesçe kabul edılmış bir potansıyele sahıptır Teorık fı zık matematık ve kımyanın bazı dalları, lın guıstık gıbı dallarda oldukça soz sahıbıdır Ve Sovyetler Bırlığı nın buyuk değışıklık lere sahne olduğu bu gunJerde, billmsel araştırmalara her zamankınden çok daha fazla önem verılmektedır Eskıden bılım, polıtık olayların akışını ızlerken bugun, bilim ve bilim adamları politık yaşam uzerlnde çok etklli olma durumundadır. Zaten gunumuzun yenı araştırmacılarından beklenen, yepyenı bir bakış açısı ve yenı gırışımlerdır boylelıkle ortak umutlar ger çekleşmekle kalmayacak, ozlemle bekle nen guven ve karşılıklı anlayış havası da dunyamıza hâkım olacaktır Ikı kez bir dunya savaşına sahne olan Avrupa artık o gunlerı unutmak ıstıyor Ounyamızın bugun karşı karşıya bulunduğu sorunları çozebılmek ıçın yenı yakla şımlar ve yepyenı bir duşunce tarzı gerekmektedır Insanlığa ve yuvamız Dunya'yakarşı olan sorumluluklarımızı unutmama rnız gerekır (La Recherche, Hazlran 88) "ıllm, bılımsel düşünce yıllar sonra nıhayet kendını pohtıkacılara kabul ettırdı" Bılım Avrupası olgusunun altında, Avrupalılar'ın vurguladığı bu gerçek yatıyor. Yoksa ülkelerın, belkı de 3040 yıldan önce urun alınmayacak alanlara mılyarları yatırmaları öyle kolay söz konusu olamazdı. Çünkü eşyanın doğası gereğı polıtıkacı, ıktıdarda bulunduğu kısa süre ıçınde, gözle görulür, gıinıi kurtaracak "ıcraat peşınde" koşar Kı ıkıncı beş yılı garantılesın Avrupalı polıtıkacı şımdı bir dönüşüm yaşıyor Tabıı bu dOnuşümde Avrupalı polıtıkacının çapını, kültur bırıkımını, evrensel boyutlarda duşunme ve polıtıka yapma yeteneklerınm rolunu de ınkâr etmemek gerek. Işte her şeyı parayla satın alabıleceklennı dıişunenlerın önünde aşılmaz bir duvar, asla satın alınamayacak bir zengınlık' Avrupalı polıtıkacının hakkını yemeyelım ama Sezar'ın hakkım da Sezar'a verelım, bu dönuşumde baskın gucun de, kendısını polıtıkacının kısa vadelı, gunluk çıkarlannın emrıne vermeyen (böylelerı de var tabıı) Avrupalı bılım adamlarının oluşturduğunu da görelım Şımdı onlar, haklı olarak başarılarının tadını çıkartıyorlar' Başka bir soruya geçelım Ülkemızde bılım ve teknolojıye, dıinyadakı gelışmesıne eşanlamda bir ıçerık kazandıracak kapasıtede, genış ufuklu polıtıkacılar var mı? Tabıı bu noktada bazı okurlarımız, öncelıklı sorunun, tek tek polıtıkacılardan önce, kurum olarak sıyası partılerın genış perspektıflı bir bılım polıtıkasına sahıp olup olmadığıdır, dıyebılırler ve soruyu öne almakta hıç de haksız sayılmazlar. Soruya bır de bılım adamları açısından bakalım ve acaba günlük veya kısa vadelı polıtık çıkarların ötesınde davranan kaç tane bılım adamımız var dıye de soralım • •• Gelecek cumartesı buluşmak umuduyla, hoşçakaltn. B O K U R D A N BİZE ABD bilgi topluyor Bir sure sonra dığer memleketlerde de çok sayıda ve kayda değer araştırmanın yurutulmekte olduğu göruldu ve bunlara gereken onemın verılmemesının buyuk bir hata olacağı anlaşıldı Fakat yıne de Amerika Bırleşık Devletlerı'nın araştırma ala nında gerçek bir rakıple karşı karşıya ol duğunun kabul edıldığı söylenemez Amerika, sonunda dış ulkelerde yuru tulmekte olan araştırma çalışmalarının onemı ve nıtelığının farkına vardığında dıkkatını ozellıkle ıkı noktada yoğunlaştır mıştı Japon teknolojısı ve Batı Avrupadakı bılım 1987 nısanında NSF (Natıonal Scıence Foundatıon) Beyaz Saray'ın ıs teğı uzerıne dış ulkelerde surdurulmekte olan bılımsel ve teknolojık çalışmalar uze rınde bılgı toplamaya başlıyordu Bu ulke lerdekı bılımsel çalışmaları uzun sure goz ardı etmış olmak, Amerika nın kendı du rumunu yenıden gözden geçırmesıne ne den oldu Varılan sonuç ıse şuydu Ame rıkan bılımsel topluluğu entelektuel mı yop" olarak nıtelenebılırdı Bılım ve teknık adamlarının dış ulkelerde yaptıkları seya hatler, çoğu ınsan tarafından zaman kay bı olarak goruluyordu Oysa artık Amerı kahlar Avrupa laboratuvarlarındakı dona nım karşısında hayretlerını gızleyemıyor lar ve eskıden yaptıkları gıbı bırkaç bılım adamının çalışmalarıyla ılgılenmek yerıne dıkkatlerını Avrupa'dakı butun bılım araş tırmalarına yöneltıyorlar "Zorunlu hizmet" Cumhurıyet Bılım ve Teknık'ın 9 Temmuz 1988 tarıhlı, 71 sayılı kopyasının 7 sayfasında "Zorunlu hizmet ve bır feryat" başlıklı yazının 10 paragrafında "bır suru zırva gorev" arasında sayılanların çoğu tıp fakultelennde "halk sağlığı" aerslennın teorık ve uygulamalı eğıtımı sırasında öğrencıye oğretılmektedır Ancak yazar yazısında tıp bılımını sodece "hastaları muayene ve tedavı etmek" olarak vuraulamıştır (bılerek veya bılmeyerek) Oysa tıp bılımımn ıcıne bugun sağlığı koruma, bozulmussa tedavı etme, tedavı edılemıyona rehabılıte etme gırmektedır Bu nedenle sağlık hızmetlerı temelde 3 gruba ayrılır Koruyucu hızmetler, tedavı edıcı hızmetler, rehabılıte edıcı hızmetler Bunlardan koruyucu sağlık hızmetlerı doğrudan sağliK personelınce (doktot danıl) yurutulen kışıye yonelık koruyucu sağlık hızmetlerı ve doktorun başında bulunduğu çeşıtlı meslek mensuplarınca yurutulen, çevreye yonelık koruyucu sağlık hızmetlerı dıye ıkıye ayrılır Tşte "bır okuyucu"nun "bır suru zırva gorev" deaığı gorevler, bu son ıkı alandakı (yanı kısıye ve çevreye yonelık Koruyucu sağlık hızmetlerı alanındakı) gorevlerdır Ancak Turhye'de "bır okuvucu" ve arkadaslan gıbı duşunen, bu yuzden gıttıklen yerlerde kendılerınden beklenen ışler, beklentılen ıle uyusmadığı ıçın bunalımlara duşup yıkılan genç meslektaslarım coktur Çunku aynı şekılde duşunen, hatta SSYB'nın yonetıcılık gorevlerınde bakan gıbı polıtık kadrolar dışında doktor bulundurmamn ısraf olduğunu duşunen yaşca buyuk meslektaslarım ve bır kısmı benı de yetıstırmıs olan oğretım uyelerı de çofcfur "Bır okuyucu"nun yazısmda soz konusu ettığı sorunlann nedenlerının basında, "fcendıs; gıbı hekımlığt", "hastaları muayene ve tadavı etme" olarak algılayanlann SSYB'nın bırçok noktasınaa yonetıcı gorevde olmaları gelır Bu anlayışta hekımler yetışmesının nedenlerını tıp fakultelennde olduğu kaaar, oğrencılerın tıp fakultesındeyken oğrenılecek şeylerı kendılennce onemlı noktalar yerıne, uzmanlık branşlarına gore seçmelennde de aramak gerekır öğretım uyelennın elınde sınırlı değnek yoktur Doç Dr Servet ÖZGUR Cumhurıyet Unıversıtesı Tıp Fak Halk Sağlığı Anabılım Dalı Başkanlığı Cumhuriyet Blllm Teknik • Sahıbı Cumhu nyet Matbaacılık ve Gazetecılık Turk Anonım Şırketı adına Nadir Nadi • Genel Yayın Mu düru H a u n Comal • Muessese Mudurü Emlne UşaklıgU • Yazı işlerı Muduru Okay Gönensin • Yayın Yönetmem Orhan Bursalı • Grafik Yönetmen Tüles Hasdemlr. ABD dışında da bilim var Fakat henuz ne Amerıkalı öğrencıler ne de bılım adamları karıyerlerını Avrupa'da surdurmeye alışamadılar Bunun nedenı nı şöyle açıklayabıhrız Ulkesınden ıkı yıl ayrılan bir Amerıkalı sonunda unutulacak